Crkva Svetog Nikolaja u Donjem Milanovcu
| Crkva Svetog Nikolaja u Donjem Milanovcu | |
|---|---|
 | |
| Osnovni podaci | |
| Tip | crkva |
| Jurisdikcija | Srpska pravoslavna crkva |
| Eparhija | Eparhija timočka |
| Posvećen | Svetom Nikolaju |
| Lokacija | |
| Mesto | Donji Milanovac, opština Majdanpek |
| Država |  Srbija |
Crkva Svetog Nikolaja u Donjem Milanovcu, naseljenom mestu na teritoriji opštine Majdanpek pripada Eparhiji timočkoj Srpske pravoslavne crkve.
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Najstarija crkva u Porečkoj oblasti, podignuta je 1730. godine na Porečkom ostrvu i bila je posvećena prenosu moštiju Svetog oca Nikolaja. Pod ovim imenom prvi put se pominje 1733. godine u izveštaju beogradskog mitropolita Maksima Ratkovića. Austrijski popisi iz 1717. godine svedoče su zidane crkve u Poreču i Ribnici postojale i ranije. Na obližnjem arheološkom lokalitetu Ribnica pronađeni su ostaci crkava iz 12. i 14. veka sa nekropolom.
Crkva u Poreču[uredi | uredi izvor]
Crkva je izgrađena kao jednobrodna građevina od kamena i cigle, sa ukrasnim elementima starije crkve pokrivene šindrom. Dužina crkve je bila 27m, širine 10m, visine 10m i sa tornjem visokim 24m. Izgrađena je i živopisana u stilu sakralne arhitekture 18. veka, pod uticajem gradnje u Vojvodini i Vlaškoj. Obnovljena je 1811. godine, uz pomoć Karađorđa, a obnovljeni ikonostas oslikao je Arsenije Jakšić, 1817. i 1818. godine. Posle udara groma u toranj 1832. godine crkva nije obnovljena.
Nova crkva[uredi | uredi izvor]
Nova crkva posvećena Svetom ocu Nikolaju izgrađena je 1832—1840. godine u centru nove varoši Milanovac, nakon što je naselje Poreč preseljeno sa istoimenog ostrva. Crkvu je osveštao episkop timočki Dositej 1845. godine. Izgrađena je od tvrdog materijala, pokrivena crepom, u baroknom stilu dužine 30m, širine 12m i visine 12m, sa tornjem visokim 28m. Bila je bogato ukrašena, potpuno oslikane unutrašnjosti, a živopisao ju je 1863. godine Dimitrije Posniković, koji je živopisao i Sabornu crkvu u Beogradu. Ikonostas je izradio Stevan Todorović. Crkva je izgrađena zalaganjem porečkog kapetana Stefana Stefanovića Tenke i uz finansijsku pomoć Miše Anastasijević. Na desnom fasadnom stubu crkve postojao je natpis: U slavu Svete Trojice podiže se ovaj hram pri vladajućem Gospodaru i Knjazu Serbskom Mihajlu Obrenoviću i sa požrtvovanijem G. Miše Anastasijevića 1840. godine.
U crkvi su se nalazile stare knjige, moskovsko-kijevska jevanđelja i drugi vredni predmeti koje su poklonile viđenije ličnosti Srbije. Obe crkve su srušene 1971. godine izgradnjom HE Đerdap 1.
Današnja crkva[uredi | uredi izvor]
Današnja crkva izgrađena je 1970. godine kao jednobrodna građevina u baroknom stilu, dužine 25,5m, širine 17,5m, sa tornjem visokim 32m. Crkvu je 1984. godine osveštao episkop timočki Milutin. U crkvu su preneti ikonostasi iz porečke i donjomilanovačke crkve, veliko zvono izliveno u Vršcu 1866. godine, srednje zvono izliveno u Temišvaru 1830. godine i malo zvono iz stare porečke crkve, kao i inventar i spomenici iz crkvene porte. Republički zavod za zaštitu spomenika kulture, čiji je tim predvodio mr Zvonimir Zeković, restaurirao je i zaštitio deo fresaka iz stare crkve, koje su uramljene i premeštene u novu crkvu.
Crkva je obnovljena 1993—1994. godine. Postavljen je novi barokni toranj visine 12m, stari je bio visok 6m, novi krov pokriven bakrom, crkva je elektrifikovana, ugrađena je gromobranska instalacija, električni satovi, ikonostas je zaštićen i pozlaćen i uređena je porta sa lapidarijumom i ogradom. Radove je osvešatao episkop timočki Justin na dan gradske slave - Sveti Pantelejmon, 9. avgusta 1994. godine.
Galerija[uredi | uredi izvor]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Više autora (2015). Leksikoni nacionalnih parkova Srbije - Đerdap. Beograd: JP Službeni glasnik - Geografski institut "Jovan Cvijić" SANU. str. 268—269. ISBN 978-86-519-1799-1.
