Ljiljan u heraldici
Ljiljan (franc. Lilium) je stilizovani prikaz ljiljana. Predstavlja jedan od najčešćih heraldičkih motiva u Evropi. Tokom srednjeg vijeka bili su najviše prepoznatljivi na grbu Kraljevstva Francuske. Simbol su ljubavi, izabranosti Bogorodice, Svetoga Trojstva.[1]
Simbol ljiljana srećemo još u drevnoj Mesopotamiji i starom Egiptu. Heraldički ljiljan u Evropi se tradicionalno povezuju sa francuskom monarhijom, i sa onim vladarskim kućama koje su potekle iz Francuske (danas: Španija, Luksemburg — kuća Burbona). U Severnoj Americi ljiljan je simbol oblasti koje su prvobitno naselili Francuzi, kao što su Kvebek i Luizijana. Ljiljan je amblem italijanske provincije Firenca, a na grbu Medičija se pojavio u 16. veku. Simbol je i grada Lila u Francuskoj.
Simbolika[uredi | uredi izvor]
Kao hrišćanski motiv, ljiljani su čvrsto vezani za kult Bogorodice i označavaju izabranost, neporočnost Bogorodice. Spoj tri latice u gornjem djelu heraldičkog cvijeta simboliše Sveto Trojstvo. Simbolika ljiljana ogleda se i u stihovima Starog i Novog zavjeta. U stihovima Starog zavjeta oslanja se na:
Knjiga proroka Osije - 14. glava
- 5. Biću kao rosa Izrailju, procvjetaće kao ljiljan i pustiće žile svoje kao drveta Livanska.
- 6. Raširiće se grane njegove, i ljepota će mu biti kao u masline i miris kao Livanski.
Druga knjiga dnevnika - 4. glava
- 5. Debljina mu bijaše s podlanice, a kraj mu bijaše kao kraj u čaše, kao cvijet ljiljanov, a primaše tri tisuće vata.
Pjesma nad pjesmama - 2. glava
- 1. Ja sam ruža Saronska, ljiljan u dolu.
- 2. Što je ljiljan među trnjem, to je draga moja među djevojkama.
Simbolika ljiljana se u stihovima Novog zavjeta oslanja na Jevanđelja po Mateju (6:28-29) i Jevanđelja po Luki (12:27).
Matej – Besjeda na gori gospoda Isusa Hrista- glava 6
- 28. I za odelo što se brinete? Pogledajte na ljiljane u polju kako rastu; ne trude se niti predu.
- 29. Ali ja vam kažem da ni Solomun u svoj svojoj slavi ne obuče se kao jedan od njih.[2]
Ljiljani u Kraljevini Francuskoj[uredi | uredi izvor]
U Evropi su najzastupljeniji u Francuskoj čiji je grb do 1376. godine bio „posutim“ ljiljanima, što je direktno asociralo na Pjesmu nad pjesmama, „Što je ljiljan među trnjem" ono što je Izrailj među narodima misleći na izabranost, to je francuski kralj među kraljevima. Od 1376. godine grb Francuske se sastojao od tri zlatna ljiljana što je simbolisalo jedinstvo ljubavi Svetoga Trojstva prema Kraljevini Francuskoj.[2]
Ljiljani u srpskim zemljama[uredi | uredi izvor]
U srpske zemlje ljiljan dolazi preko Vizantije, a njegov uticaj se širio preko Huma dalje u Srbiju.[3] U srednjovjekovnoj Srbiji motiv ljiljana srećemo na kraljevskim regalijama, manastirskim freskama, novcu. Ljiljani u Bosnu dospjevaju krunisanjem Trvtka za kralja, preko krune Stefana Prvovjenčanog, u manastiru Mileševa 1377. godine. Do tada na grbu Kotromanića nije bilo ljiljana, već se prvobitni grb sastojao od trake u heraldičkom polju.[2][3]
Godine 1888. dva zlatna ljiljana su uneta na grb Kraljevine Srbije kao simbol njenog kontinuiteta sa dinastijom Kotromanića. Ljiljani nisu bili na grbu Države SHS, Kraljevine Jugoslavije, ni SFRJ, ali su se ponovo pojavili na grbu i zastavi nezavisne Srbije 2006.
Tokom rata u Bosni, bosanski muslimani su koristili stilizovani grb Kotromanića kao ratnu zastavu, smatrajući ljiljane svojim simbolom. Po tom osnovu su ga koristili do 1998. godine.
Ljiljan na grbovima i zastavama[uredi | uredi izvor]
| Francuski grb pre 1376. .svg) |
Francuski grb posle 1376.  |
Grb Edvarda III, na kome se nalaze ljiljani .svg) |
Zastava francuske kraljevske porodice pre 1789. i od 1815. do 1830.  |
Škotski kraljevski grb |
Firentinski ljiljan |
| Ljiljani na grbu pape Pavla VI  |
Grb srpske dinastije Kotromanića |
Nacionalni simbol Bošnjaka |
Zastava Kvebeka |
Grb Srbije (mali) |
Grb Visbadena, savezna država Hesen, Nemačka  |
| Grb Linkolna, grad u Engleskoj  |
Grb Jurbarkasa, grad u Litvaniji  |
Grb Turkua, grad u Finskoj  |
Zastava Nju Orleansa, grad u Americi  |
Grb Bjelsko-Bjali, grad u Poljskoj  |
Zastava Lelistada, grad u Holandiji  |
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ The Fleur-de-lis. (2013, 2 3). Retrieved from heraldica.org: http://www.heraldica.org/topics/fdl.htm
- ^ a b v Radulović, M. (2015, Novembar 6). BOSNA, ZEMLjA NAŠIH OČEVA: Ljiljani, zanemareno srpsko znamenje. Pristupljeno Novembar 30, 2015, from SRBIN. INFO: http://srbin.info/2015/11/06/bosna-zemlja-nasih-oceva-ljiljani-zanemareno-srpsko-znamenje/
- ^ a b Radaković, B. (2013, 3 1). Čiji su zlatni ljiljani? Retrieved from Frontal: https://frontal.rs/ciji-su-zlatni-ljiljani/
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Acović, Dragomir M. (2008). Heraldika i Srbi. Beograd: Zavod za udžbenike. COBISS.SR 152135692
- Ivić, Aleksa (1910). „Stari srpski pečati i grbovi, prilog srpskoj sfragistici i heraldici” (PDF). Knjige Matice srpske (40).
- Lovrenović, Dubravko (2004). „Fojnički grbovnik, ilirska heraldika i bosansko srednjevekovlje” (PDF). Bosna franciscana. Sarajevo: Franjevačka teologija Sarajevo. XII (21): 173—203.
