Bitka kod istočnih Solomona

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Bitka kod Istočnih Solomona
Deo Rata na Pacifiku

Američki nosač aviona Enterprajs, u plamenu, pod napadom japanskih obrušavajućih bombareda, 24. avgust 1942. godine. Eksplozije od granata protiv-avionske artiljerije, usmerene ka napadajućim japanskim obrušavajućim bombarderima, jasno su vidljive iznad nosač aviona.
Vreme24. avgust - 25. avgust 1942.
Mesto
Severno od ostrva Santa Izabel - Solomonova ostrva
Ishod Saveznička pobeda
Sukobljene strane
SAD
Australija Australija		 Japan
Komandanti i vođe
Robert Gormlij
Frenk Džek Flečer		 Isoroku Jamamoto
Čuiči Nagumo
Jačina
2 flotna nosača aviona
1 bojni brod
4 krstarice
11 razarača
176 aviona[1]		 2 flotna nosača aviona
1 laki nosač aviona
2 bojna broda
16 krstarica
25 razarača
1 nosač hidro aviona
4 patrolna broda
3 transportna broda
171-176 aviona[2]
Žrtve i gubici
1 teže oštećen nosač aviona
25 uništena aviona
90 poginulih[3]		 1 laki nosač aviona potopljen
1 razarač potopljen
1 transportni brod potopljen
1. laka krstarica oštećena
1 nosač hidroaviona oštećen
75 aviona uništena
290+ poginulih[4]

Pomorska Bitka kod Istočnih Solomona, takođe poznata i kao Bitka kod Stjuart ostrva, a u japanskoj literaturi kao Druga bitka u Solomonovom moru (jap:第二次ソロモン海戦), trajala je od 24. do 25. avgusta 1942. godine, i bila je to treća bitka između nosača aviona u Pacifičkoj kampanji Drugog svetskog rata, a druga veća bitka između američke i japanske flote tokom Gvadalkanalske kampanje. Kao i u bici u Koralnom moru, i bici za Midvej, brodovi obe strane nisu uspele da ostvare vizuelni kontakt. U potpunosti, svi napadi u ovoj bici su izvedeni od aviona stacioniranih na nosačima aviona ili kopnenim aerodromoma.

Nakon nekoliko vazdušnih napada, površinske mornaričke snage Sjedinjenih Američkih država i Japana, napustaju oblast bitke, bez jasno vidljivog pobednika. Međutim, Amerikanci i njihovi saveznici su izvuklu veću taktičku i strategijsku korist iz bitke od Japanaca, pošto su njihove snage imale manje gubitke od japanskih, koje su izgubile više aviona i obučenog avio osoblja. Takođe, japanska pojačanja određena za Gvadalkanal, bila su odložena, i kasnije su prebačena pomoću ratnih brodova, umesto transportnim brodovima, dajući saveznicima više vremena za pripremu odbrane od nove japanske kontra-ofanzive, a ujedno, Japanci nisu uspeli da prebace tešku artiljeriju, municiju i druge logističke potrebe, koje bi pružile značajnu pomoć njihovim snagama, u borbi za ostrvo.

Pozadina[uredi | uredi izvor]

Dana 7. avgusta 1942. godine, savezničke snage (prvenstveno američke) su se iskrcale na ostrva; Gvadalkanal, Tulagi, Gavutu i Tanamboga, sva iz sastava Solomonovih ostrva. Iskrcavanje saveznika na ova ostrva izvedeno je da bi se sprečilo njihovo korišćenje od strane Japanaca kao baze za presecanje snabdevačkih puteva iz SAD za Australiju i ujedno obezbedili ostrva kao startne tačke za kampanju, čiji bi eventualno cilj bio: izolacija glavne japanske baze na tom delu Pacifika - luka Rabaul, a u isto vreme, podršaka savezničkoj kampanji na Novoj Gvineji. Ova iskrcavanja su podstakla šesto-mesečnu Gvadalkanalsku kampanju.[5]

Američki nosači aviona, Vesp (u prednjem planu), Saratoga i Enterprajs (u pozadini) operišu po Pacifičkom okeanu, južno od Gvadalkanala, 12. avgusta 1942. godine.

Saveznička iskrcavanja su posredno bila branjena od tri američke operativne eskadre nosača aviona; TF 11 (Saratoga), TF 16 (Enterprajs) i TF 18 (Vesp), odnosno njihovih aviogrupa, i površinskih pomoćnih i ratnik brodova, uključujući jedan bojni brod, krstarice i razarače.[6] Opšti komandant sve tri operativne eskadre, bio je američki viceadmiral Frenk Džek Flečer, koji se nalazio na nosaču aviona Saratoga.[7] Avioni sa tri američka nosača aviona, pružala su vazdušnu potporu invazionim snagama, i odbranu od mogućih japanskih vazdušnih napada iz Rabaula.[8] Nakon uspešno izvedenih iskrcavanja, operativne eskadre nosača aviona ostaju u oblasti južnog Pacifika, sa zadatkom; zaštita komunikacione linije između velikih savezničkihe baza na Novoj Kaledoniji i Espiritu Santo; vazdušna potpora savezničkim kopnenim snagama na Gvadalkanalu i Tulaguju, u slučaju bilo kakve japanske kontra-ofanzive; zaštita savezničkih transportnih brodova, koji prenose pojačanja ka Gvadalkanalu; i, pronalaženje i uništenje bilo kojeg japanskog ratnog broda, koji se nalazio u njihovom dometu.[9]

Između 15. i 20. avgusta, američki nosači aviona, pružaju zaštitu isporuci lovačkih i bombarderskih aviona, na upravo završenom aerodromu „Hendersenovo polje“ na Gvadalkanalu.[10] Avioni koji su bazirali na aerodromu „Hendersenovo polje“, ubrzo su otpočeli dejstva protiv pokreta japanskih snaga na Solomonovim ostrvima, i japanskih vazdušnih snaga u oblasti južnog Pacifika. Činjenica je, da je saveznička kontrola „Hendersenovog polja“ imala ključni faktor u dugotrajnoj bici za Gvadalkanal.[11]

Povrativši se od iznenađenja, nastalog savezničkom ofanzivom na Solomonovim ostrvima, japanske mornaričke (pod komandom admirala Isoroku Jamamotoa) i armijske snage, pripremaju jednu kontra-ofanzivu, sa ciljem, proterivanje savezničkih snaga sa Gvadalkanala i Tulagija. Konta-ofanziva je dobila naziv „operacija Ka“ (Ka dolazi iz prvog sloga za Gvadalkanal, koji je izražen u japanskom jeziku), koja je za dopunski cilj imala, uništenje savezničkih ratnih brodova u oblasti južnog Pacifika, naročito američkih nosača aviona.[12]

Bitka[uredi | uredi izvor]

Uvod[uredi | uredi izvor]

Jedan konvoj, na kome se nalazilo 1.411 vojnika iz „Ičiki“ puka, kao i nekoliko stotina vojnika iz 5. Jokosuka specijalne mornaričke desantne jedinice, ukrcanih na tri spora transportna broda, napusta 16. avgusta 1942. godine, veliku japansku bazu na atolu Truk, i polazi ka Gvadalkanalu.[13] Zaštitu transportnim brodovima pružala je laka krstarica Džincu, 8 razarača i 4 patrolna broda, pod komandom kontraadmirala Raizo Tanake, čiji je zastavni brod bila krstarica Džincu[14] Takođe iz baze Rabaul, kao bliža zaštita, polaze četiri teške krstarice iz 8. flote, pod komandom viceadmirala Guniči Mikave.[15] To su bile iste one krstarice, koje su nešto ranije nanele težak poraz saveznicičkim pomorskim snagama u bici kod ostrva Savo. Tanaka je planirao da 24. avgusta iskrca trupe iz njegovog konvoja, na Gvadalkanal.[16]

Japanski viceadmiral Čuiči Nagumo

Dana, 21. avgusta, ostatak japanskih „Ka“ pomorskih snaga napusta Truk, i kreće ka južnim Solomonima. Ovi brodovi su bili podeljeni u tri grupe; „Glavne snage“ koje su činila 3 japanska nosač aviona – Šokaku, Zuikaku i Rjudžo, plus zaštitne snage od jedne teške krstarice i 8 razarača, bile su pod komandom vice-admirača Čuiči Nagume, koji se nalazio na nosaču Šokaku; „Udarne snage“, sastavljene od 2 bojna broda, 3 teške krstarice, jedne lake krstarice i 3 razarača, pod komandom kontraadmirala Hiroaki Abea; i „Izviđačke snage“, sastavljene od 5 teških krstarica jedne lake krstarice, 6 razarača i jednog nosača hidroaviona (Čitose), pod komandom viceadmirala Nobutake Konde.[17] Pored toga, oko 100 bombarderskih, lovačkih i izviđačkih aviona japanske mornarice se nalazilo na aerodromima u Rabaulu i okolnih ostrva.[18] Nagumove glavne snage, plovile su iza udarnih i izviđačkih snaga, kako bi što duže ostale neotkrivene od američkih izviđačkih aviona.[19]

Plan „Ka“ je prdviđao u slučaju otkrivanja lokacije bilo kojeg američkog nosača aviona, od strane japanskih izviđačkih aviona ili usled napada njegovih aviona na japanske kopnene snage, da se sa Nagumovih nosača aviona odmah lansira jedna udarna grupa, koja će da uništi neprijateljski nosač aviona. Nakon uništenja ili oštećenja američkih nosač aviona, Abeove udarne i Kondove izviđačke snage, presrele bi i uništile ostatak savezničkih pomorskih snaga, u jednoj bliskoj borbi. Japanske pomorske snage bi zatim bombardovanjem neutralisale aerodrom „Hendersenovo polje“, a ujedno bi pokrivale iskrcavanja japanskih trupa, koje bi ponovo zauzele Gvadalkanal i Tulagi.[20]

Kao reakcija na jednu neočekivanu kopnenu bitku između američkih marinaca i japanskih snaga na Gvadalkanalu, tokom 19. i 20. avgusta, američke operatvne eskadre nosača aviona pod Flečerom, koje su se nalazile na oko 400 nautičkih milja južnije, kreću 21. avgusta ka Gvadalkanalu. Nosači aviona trebalo je da pruže potporu marincima na ostrvu, u odbrani „Hendersenovog polja“ i da napadnu i unište bilo koje japanske pomorske snage, koje bi priužale pomoć japanskim trupama u kopnenoj bici za Gvadalkanal.[21]

Američki viceadmiral Frenk Džek Flečer

Tokom 22. avgusta, savezničke i japanske pomorske snage, plovile su jedne prema drugim. Iako su obe strane vršile intenzivna avio izviđanja, nijedna od njih nije uspela da otkrije suparničku. Pošto im je nestao najmanje jedan izviđački avion (oboren od aviona sa Enterprajsa, pre nego što je uspeo da pošalje depešu šta se dogodilo), Japanci čvrsto veruju da su u toj oblasti prisutni američki nosači aviona.[22] Međutim, Amerikanci su bili neobavešteni o prisustvu i snazi japanskih površinski snaga.[23]

U 09:50 sati, 23. avgusta, jedan američki patrolni hidroavion Katalina, koji je bazirao u Ndeni na ostrvima Santa Kruz, opaža Tanakin konvoj. Kasnije tog popodneva, bez jasnog uvida o japanskim brodovima, dve američke vazduhoplovne udarne grupe, sa nosača aviona Saratoga i „Hendersenovog polja“, polaze u napad na Tanakin konvoj. Međutim, Tanaka znajući da će nakon njegovog opažanja da dođe do vazdušnog napada, čeka da se američki avion udalje, a zatim naglo menja pravac plovidbe i napusta oblast, tako da američke udarne grupe aviona, sa Saratoge i „Hendersenovog polja“, nisu uspele da lociraju njegove brodove. Nakon što je Tanaka podneo izveštaj svojim pretpostavljenima, da je izgubio dosta vremena ploveći na sever, kako bi izbegao savezničke vazdušne napade, iskrcavanje njegovih trupa na Gvadalkanal je pomereno za 25. avgust. Od 18:23 sati, 23. avgusta, bez opažanja japanskih nosača viona i bez obaveštenja o njihovom pristvu u oblasti južnog Pacifika, Flečer šalje nosač aviona Vesp, koji je ostao sa malo goriva, i ostatak operatvne eskadre TF 18, na dva dana dugačku plovidbu ka ostrvu Efatu - Novi Hebridi, radi popune gorivom. Stoga, Vesp i njegova prateća grupa ratnih brodova, nisu učestvovali u predstojećoj bici.[24]

Akcije nosača aviona 24. avgusta[uredi | uredi izvor]

U 01:45 sati, 24. avgusta, Nagumo naređuje kontraadmiralu Čuiči Hari, da sa lakim nosač aviona Rjudžo, teškom krstaricom Tone i razaračima Amacukaze i Tokicukaze, nastavi plovidbu ispred glavnih japanskih snaga, i u zoru izvede jedan vazdušni napad na „Hendersenovo polje“.[25] Misija nosača aviona Rjudžo je najverovatnije nastala kao odgovor na molbu Nišize Cukahare, mornaričkog komandanta u Rabaulu, da Kombinovana flota neutrališe „Hendersenovo polje“.[26] Misija je takođe bila od Nagume namenjena kao zamka za privlačenje američke pažnje, tako da bi se ostatak japanskih snaga mogao neotkriveno približiti do američkih pomorskih snaga,[27] a ujedno bi se pružila podrška i obezbeđenje iskrcavanju Tanakinog konvoja.[28] Većina aviona na nosačima Šokaku i Zuikaku, bila je pripremljena za uzletanje, čim bi se dobilo obaveštenje da su američki nosači aviona bili locirani. Između 05:55 i 06:30 sati, američki nosač aviona Enterprajs,[28] na osnovu izveštaja patrolnog aviona Katalina iz Ndenia, lansira svoj vlastiti izviđački avion, da traga za japanski mornaričkim snagama.[29]

Karta Američke mornarice iz 1943. godine, koja pokazuje približavanje i akcije japanskih (vrh) i savezničkih (dno) pomorskih snaga u bici od 23. do 26. avgusta 1942. godine.[30] Gvadalkanal je ostrvo ovalnog oblika, levo u centralnom delu karte.

U 09:35 sati, jedna Katalina je prvi put opazila snage, u čijem sastavu se nalazio nosač aviona Rjudžo. Još nekoliko puta su uočeni Rjudžo i brodovi Kondinih i Mikavini snaga, od različitih američkih izviđačkih aviona, nešto kasnije tog jutra. Tokom jutra i ranog podneva, američki avioni su takođe uočili nekoliko japanskih podmornica i izviđačkih aviona, navodeći Flečera da poveruje kako Japanci znaju gde se nalaze njegovi nosači aviona, što, međutim, još uvek nije bio slučaj. Flečer je oklevao da izda naređenje za jedan vadušni udar na grupu gde se nalazio Rjudžo, pošto nije bio siguran da u oblasti ne postoje još neke japanske snage sa nosačima aviona. Konačno, sa slabim izveštajima o postojanju ili lokaciji ostalih japanskih nosač aviona, Flečer lansira jednu grupu od 38 aviona sa nosača aviona Saratoga, u 13:40 sati, radi napada na Rjudžo. Međutim, on održava pripremljene avione na oba američka nosača aviona, u slučaju da se otkriju još neki japanski nosači aviona.[31]

U 12:20 sati, sa nosača Rjudžo uzleću 6 obrušavajućih bombardera Nakadžima B5N i 15 lovca Zero, u napad na „Hendersenovo polje“, koji je trebalo da bude sinhronizovan zajedno sa napadom od 24 bombardera Micubiši G4M i 12 lovca Zero, iz Rabaula. Međutim, ne znajući za avione sa nosača Rjudžo, avioni iz Rabaula, koji su tokom leta naišli na jako loše vreme, okrenuli su se nazad ka svojoj bazi, još u 11:30 sati. Avioni sa nosača Rjudžo su otkriveni na radaru nosača Saratoga, dok je plovio ka Gvadalkanalu, kako bi došao u bolji položaj za predstojeći američki vazdušni napad.[32] Avioni sa Rjudža doleću nad aerodrom „Hendersenovo polje“ u 14:23 sati, i ulaze u borbu sa američkim lovcima iz takozvanih „Kaktus vazdušnih snaga“, bombardujući u isto vreme aerodrom. U nastaloj borbi Japanci gube 3 obrušavajuća bombardera i 3 lovca, dok su Amerikanci izgubili 3 lovca, ali nisu nanesene značajnije štete aerodromu.[33]

U 14:25 sati, jedan japanski izviđački avion, lansiran sa teške krstarice Čikuma, uočava američke nosače aviona. Premda je avion oboren, njegov izveštaj je poslat na vreme, i Nagumo odmah naređuje njegovim udarnim snagama na nosačima Šokaku i Zuikau, da polete u napad. Sa dva japanska nosača aviona polazi u napad prvi talas od 27 obrušavajućih bombardera Aiči D3A i 15 lovca Zero, i on je već u 14:50 sati leteo ka nosačima Enterprajs i Saratoga. U isto vreme, dva američka izviđačka aviona konačno otkrivaju japanske glavne snage. Međutim, zbog komunikacionih problema, izveštaji o ovim opažanjima, nikada nisu stigla do Flečera. Pre nego što su napustili oblast, dva američka izviđačka aviona napadaju nosač Šokaku, prouzrokujući beznačajne štete. Drugi talas od 27 obrušavajućih bombardera Aiči D3A i 9 lovca Zero, uzleće sa japanskih nosača aviona u 16:00 sati, i leti na jug ka američkim nosačima aviona. Abeove udarne snage takođe izbijaju na čelo japanskih snaga, isčekujući dvoboj sa američkim brodovima u jednoj površinskoj bici posle smrkavanja.[34]

Oštećeni Rjudžo (gore-centar) za vreme poslednjeg napada bombardera Boing B-17, 24. avgusta 1942. godine. Razararač Amacukaze, plovi punom brzinom od nosača Rjudžo, a Tokicukaze se nalazi ispred pramca nosača Rjudžo.

Približno u isto vreme, udarna grupa aviona sa nosača Saratoge je prispela i otpočinje napad na nosač Rjudžo. Nosač aviona Rjudžo je pogođen sa tri do pet bombe, možda jednim torpedom, a poginula su 120 člana njegove posade. Usled teških oštećenja, posada u sumrak napusta brod, koji ubrzo tone. Razarči Amacukaze i Tokicukaze sakupljaju preživele sa nosača Rjudžo, kao i članove avio posada, koji su se vratili iz napada na „Hendersenovo polje“, ali su morali da spuste svoje avione u okean. Pre nego što je potonuo, nekoliko bombardera Boing B-17 napada oštećeni Rjudžo, ali nisu pričinjene nikakve štete.[35] Nakon što je operacija spašavanja kompletirana, oba razarača i krstarica Tone, pridružuju se Nagumovim glavnim snagama.[36]

U 16:02 sati, još uvek očekujući jedan konačni izveštaj o lokaciji japanske flote nosača aviona, američki radari na nosačima aviona otkrivaju približavanje prvog napadnog talasa japanskih aviona. Pedeset-tri lovca Graman F4F, sa dva američka nosača aviona, bila su navođena radarom prema dolazećim japanskim avionima. Međutim, komunikacioni problemi, limitirali su identifikacione sposobnosti radara, a prvobitni postupak nadzora i efektivno pokrivanje japanskih obrušavajućih bombardera od lovaca Zero, sprečili su gotovo sve, osim nekoliko američkih lovaca da napadnu obrušavajuće bombardere, pre nego što su ovi otpočeli napade na američke nosače.[37] Nešto malo pre nego što su japanski obrušavajući bombarderi otpočeli sa napadom, palube nosača aviona Enterprajs i Saratoga su očišćene, pošto su lansirani avioni koji su bili spremni, u slučaju da se otkrije japanska flota nosača aviona. Ovim avionima je rečeno da lete na sever i napadnu bilo koji brod na koji naiđu, ili da lete u krug van borbene zone, dok ne bude bezbedno za njihov povratak.[38]

Jedan od japanskih obrušavajućih bombardera, za koji se verije da je pilotirao Jošihiro Lida, oboren je dejstvom protiv-avionske artiljerije sa nosača Enterprajs.[39]

U 16:29sati, japanski obrušavajući bombarderi otpočinju napad na američke brodove. Premda je nekoliko japanskih aviona pokušalo da izvede napad na Saratogu, oni brzo nastavljaju dalje do obližnjeg nosača, koji je bio Enterprajs. Stoga, Enterprajs je bio meta, gotovo svih japanskih avio napada. Nekolika lovca Graman F4F je pratilo japanske Nakadžima B5N u njihovim obrušavjućim napadima, uprkos žestokoj protiv-avionskoj vatri sa Enterprajsa i njegovih pratećih brodova, u beznadežnom pokušaju da spreče njihove napade.[40] Najmanje 4 lovca Graman F4F vajldket su oborena od američke protiv-avionske vatre, kao i nekoliko Nakadžima B5N.[41]

Zbog efikasne protiv-avionske vatre sa američkih brodova, i izbegavajućih manevra, bombe koje su izbačene iz prve grupe, prvog japanskog talasa, promašile su Enerprajs. Međutim u 16:44 sati, jedna oklopno-probojna bomba, sa odloženim dejstvom, probija poletno-sletnu palubu u blizini lifta i prolazi kroz tri palube pre nego što eksplodira ispod vodene linije, ubijajući 35 ljudi, i ranivši više od 70. Prodor morske vode prouzrokuje beznačajno naginjanje Enterprajsa na bok, ali to nije bitnije uticalo na ispravnost trupa.[42]

Svega 30 sekundi kasnije, druga bomba, iz druge grupe japanskog prvog talasa, pogađa brod, jedno 4,5 metara daleko od pogotka prve bombe. Eksplozija bombe izaziva paljenje i eksploziju jedne od obližnjih granata 127 mm, pripremljenih za dejstvo, ubijajući 35 člana posade kod obližnjeg topa, i izaziva veliku vatru.[42]

Treća i poslednja bomba, izbačena iz aviona kojim je pilotirao Kazumi Horie, koji je poginuo u ovom napadu, pogađa Enterprajs, prouzrokovavši manje štete. Dim od eksplozija prve dve bombe, može da se vidi u gornjem levom uglu slike.[43]

Oko jedan minut kasnije, u 16:46 sati, treća i poslednja bomba pada na poletno-sletnu palubu nosača Enterpajs, iza prva dva pogotka. Ova bomba je pri kontaktu sa palubom odmah eksplodirala, stvarajući 3 metra veliku rupu na palubi, ali drugog većeg oštećenja nije bilo.[42] Četiri obrušavajuća bombardra, koja nisu uspela da napadnu Enterpajs, napadaju bojni brod Nort Karolajn, ali sve bombe promašuju, dok su ti isti avioni oboreni dejstvom američkih lovaca. Napad je završen u 16:48 sati, i svi preživeli japanski avioni okupljeni u manjim grupama, vraćaju se na svoje brodove.[44]

Obe strane su smatrale da su one nanele više štete jedni drugim za vreme napada, nego što se one stvarno bile. Amerikanci su tvrdili da su oborili 70 japanskih aviona u ovom napadu, iako su svega 42 japanska aviona učestvovala u tom napadu. Stvarni japanski gubici, iz svih razloga, bili su 25 aviona, sa većinom izgubljenih članova, bez mogućnost njihovoh povratka ili spašavanja. Japanci su za ovaj deo bitke, pogrešno verovali, da su oni oštetili dva američka nosača aviona, umesto jednog. Amerikanci su izgubili 6 aviona u borbi, ali je većina njihovih posada spaseno.[45]

Iako je Enterprajs bio teško oštećen i u plamenu, njegovi timovi za kontrolu štete su bili sposobni da urade dovoljne popravke na brodu, i on je u 17:46 sati, ponovo bio sposoban da sa njega uzleću i sleću avioni, svega jedan sat nakon što je bitka završena.[46] U 18:05 sati, Saratogine udarne snage se vraćaju nakon potapanja nosača Rjudžo, i sleću bez većih incidenata.[47] Drugi talas japanskih aviona se približio američkim nosačima u 18:15 sati, ali ne uspeva da locira američke formacije, zbog komunikacionih problema, i bio je prisiljen da se vrati ka svojim nosačima, bez mogućnosti napada na bilo koji američki brod, izgubivši pritom 5 aviona, usled nesrećnih slučajeva.[48] Većina američkih aviona sa nosača aviona, koji su lansirani pre napada prvog japanskog talasa, nisu uspela da pronađu nijednu metu. Međutim, pet obrušavajućih bombardera Avendžer, sa Saratoge, uočavaju Kondine izviđačke snage, i napadaju nosač hidroaviona Čitose, koji je oštećen od dve eksplozije bombi, koje su pale u njegovoj blizini[49] Deo aviona sa američkih nosača je sleteo na „Henderenovo polje“, a oni koji su bili sposobni da se vrate do svojih nosača, to su i učinili sa prvim mrakom.[50] Američki brodovi se povlače ka jugu, kako bi izašli iz dometa bilo kojeg japanskog broda. Činjenica je, da su Abeove udarne snage, i Kondine izviđačke snage plovile prema jugu, pokušavajući da dostignu američke operatne eskadre nosača aviona, i da im nametnu jednu topovsku bitku, ali one se oko ponoći okreću, i plove nazad, bez ostvarenog kontakta sa američkim ratnim brodovima. Nagumove glavne snage, koje su pretrpele relativno teške gubitke u avionima tokom borbe, plus manjak goriva, takođe se povlače iz te oblasti i plove na sever.[51]

Akcije tokom 25. avgusta[uredi | uredi izvor]

Verujući da su dva američka nosač aviona bila van upotrebe, usled teških oštećenja, Tanakin konvoj sa pojačanjima nastavlja put ka Gvadalkanalu, i u 08:00 sati, 25. avgusta, nalazio se na oko 150 nautičkih milja od odredešta. U to vreme, Tanakinom konvoju, pridružuju se pet razarača, koji su noć ranije granatirali aerodrom “Hendersenovo polje“, prouzrokovavši mala oštećenja.[52] U 08:05 sati, 18 američkih aviona sa aerodroma „Hendersenovo polje“, napada Tanakin konvoj, i teško oštećuju laku krstaricu Džincu, ubijajući pritom 24 člana njene posade, a od udarca, Tanaka gubi svest. Trupni transportni brod Kinrju Maru je takođe bio pogođen, i nešto kasnije tone. Dok je japanski razarač Mucuki plovio uporedo sa Kinrju Maru, pokušavajući da spasi njenu posadu i ukrcane trupe, napadnut je od 4 američka bombardera Boing B-17, koji su doleteli iz baze na ostrvu Espiritu Santo. Nekoliko bombi padaju na i oko njega, usled čega razarač Mucuki tone. Povrativši se neozleđen, ali osetno uzdrman, Tanaka šalje krstricu Džincu ka bazi Truk, prelazi na razarač Kagero, i polazi sa konvojem ka japanskoj bazi na Šortlendskim ostrvima.[53] Ubrzo, i Japanci, i Amerikanci, se odlučuju da potpuno povuku svoje ratne brodove iz ove oblasti, čime je bitka završena. Japanske pomorske snage ostaju u oblasti severnih Solomona, izvan dometa američkih aviona baziranih na „Hendersenovom polju“, pre konačnog povlačenja u bazu Truk, 5. septembra 1942. godine.[54]

Nakon bitke[uredi | uredi izvor]

Izgoreli top od 127 mm na Enterprajsu, slikano nakon bitke.

Bitka kod istočnih Solomona, bila je generalno gledano, jedna taktičko-strategijska pobeda Američke mornarice, pošto su Japanci izgubili više brodova, aviona i članova avio pasada, a ujedno, japanska pojačanja namenjena snagama na Gvadalkanalu, bila su odložena.[55] Sumirajući sve detalje bitke, istoričar Ričard B. Frenk tvrdi:

„Bitka kod istočnih Solomona je bila neosporno američka pobeda, ali je imala mali značaj, osim smanjenja broja japanskih pilota, uvežbanih da sleću na nosače aviona. Japanska pojačanja, koja nisu stigla sporim transportnim brodovima, uskoro su prebačena na Gvadalkanal drugim sredstvima.“[56]

Amerikanci su izgubili svega 7 članova avio-posada, u ovoj bici, dok su Japanci izgubili 61. člana avio-posada, uglavnom veterana mnogih borbi, koji su bili za Japance teško zamenjivi, pošto je bio limitiran kapacitet njihovog programa obuke avio-posada, a nije postojala obučena rezerva.[57] Japanske trupe, koje su se nalazile na Tanakinim transportnim brodovima, kasnije su na Šortlendskim ostrvima ukrcane na razarače, i 29. avgusta 1942. godine, prebačene su na Gvadalkanala, bez većine njihovog teškog naoružanja.[58]

Kolika je bila važnost aerodroma „Hendersenovo polje“, videlo se već prilikom sledećeg japanskog pokušaja da dostavi pojačanje na Gvadalkanal. Dana, 28. avgusta 1942. godine, japanski razarač Asagiri je potopljen, a druga dva su teško oštećena, na oko 70 nautičkih milja severno od Gvadalkanala, od američkih aviona baziranih na tom aerodromu.[59] Japanci nastavlja sa pokušajima da povrate Gvadalkanal, i bitka za ostrvo se našala u dva meseca dugoj pat poziciji. U tom periodu dolazi do dve veće bitke; 13. septembra, kopnena bitka za Edsonov greben, a početkom oktobra, pomorska bitka kod rta Esperans.

Američki nosač aviona Enterprajs odlazi u Perl Harbor radi remonta, koji je završen 15. oktobra 1942. godine.[60] On se vratio na južni Pacifik, taman na vreme da uzme učešće u bici kod Santa Kruz ostrva, gde se ponovo susreo sa japanskim nosačima Šokaku i Zuikaku.[61]

Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Frenk, Guadalcanal, 166–174. Na američkim nosačima aviona, koji su učestvovali u bici, nalazilo se 154 aviona, a još 22 lovca i obrušavajućih bombardera, iz „Kaktus vazdušnih snaga“, nalazilo se na aerodromu „Hendersenovo polje“. U broj "176", nisu uvršeni bombarderi B-17, bazirani na Espiritu Santo, kao ni patrolni bombarderi Katalina, koji su bazirali u bazi na ostrvima Santa Kruz.
  2. ^ Frenk, Guadalcanal. pp. 166–174 (171 avion) i Landstrom, Guadalcanal Campaign. pp. 106 (177 aviona). U ovaj broj nisu uračunati japanski avioni bazirani u Rabaulu, kao ni izviđački hidroavioni na bojnim brodovima, krstaricama i nosaču hidroaviona Čitose. Takođe nisu uračunati ni japanski avioni bazirani u ostalim oblastima Solomonovih ostrva.
  3. ^ Frenk, Guadalcanal, 191–192.
  4. ^ Frenk, Guadalcanal. pp. 191–193; Peti. pp. 180 & 339. Ne postoje tačni zapisi za gubitke u ljudstvu na Kinriju Maru, Čitose, i ostalim japanskim brodovima. Međutim, poznati gubici su: 120 poginulih na nosaču Rjudžo, 40 na razaraču Mucuki, 24 na lakoj krstarici Džincu (Paršal, [1]), 6 na Šokaku, i 61 član avio posada. Japanci su ukupno izgubili: 33 aviona Zero, 23 aviona Val, 8 aviona Keit, 7 hidro-aviona (izviđački), 1 avion Beti, 2 aviona Emili, i 1 aviona Meivis. Od 61 izgubljenog člana avio posade, 27 su bili sa nosača Šokaku, 21 sa nosača Zuikaku, i 13 sa nosača Rjudžo.
  5. ^ Hog, Pearl Harbor to Guadalcanal. pp. 235–236.
  6. ^ Hamel, Carrier Clash, 150. Nisu svi ratni brodovi bili američki; priključena uz TF 18, bila je TF 44, pod komandom Viktora Kračlija, i sadržala je australijske krstarice Australija i Hobart (izvor: Landstrom, Guadalcanal campaign. pp. 96 i 99).
  7. ^ Hamel, Carrier Clash. pp. 41–42.
  8. ^ Hamel, Carrier Clash. pp. 43–99.
  9. ^ Landstrom, Guadalcanal Campaign. pp. 89 i Hamel, Carrier Clash. pp. 106.
  10. ^ Hamel, Carrier Clash. pp. 111–129.
  11. ^ Hamel, Guadalcanal: Decision at Sea. pp. 400.
  12. ^ Hamel, Carrier Clash. pp. 121.
  13. ^ Ivens, Japanese Navy. pp. 161–162. pp. 169, Smit, Bloody Ridge. pp. 33–34. Tanaka navodi da je bilo oko 1.000 vojnika iz 5. Jokosuka specijalne mornaričke desantne jedinice.
  14. ^ Frenk, Guadalcanal. pp. 159, Ivens, Japanese Navy. pp. 160–162. Tanaka sa krstaricom Džincu i razaračem Kagero napusta 11. avgusta Japan i polazi ka bazi Truk, kao odgovor na savezničko iskrcavanje na Gvadalkanal. U bazi Truk, Tanaka dobija komandu nad „Snagama za pojačanje Gvadalkanala“ (kasnije nazvane od saveznika „Tokio ekspres“), u sastavu 8. flote, sa brodovima iz različitih jedinica, angažovanih da prebacuju pojačanja do japanskih snaga na Gvadalkanalu. Četiri patrolna broda su bili bivši razarači Šimakaze, Nadakaze, Suzuki i Cuta, koji su prepravljeni u brze transportere. Tri transportna broda su bila Kinrju Maru, Boston Maru i Daifuku Matu. „Prvi element“ od 917 vojnika Ičikijevog puka, uključujući i samog Ičikija, prebačen je 19. avgusta na Gvadalkanal, pomoću 6 razarača.
  15. ^ Hamel, Carrier Clash. pp. 122.
  16. ^ Kumbe, Derailing the Tokyo Express. pp. 55, Hamel, Carrier Clash. pp. 148.
  17. ^ Frenk, Guadalcanal. pp. 167–172.
  18. ^ Hamel, Carrier Clash. pp. 123.
  19. ^ Frenk, Guadalcanal. pp. 160.
  20. ^ Hamel, Carrier Clash. pp. 124–125; i. pp. 157.
  21. ^ Hamel, Carrier Clash. pp. 147.
  22. ^ Hamel, Carrier Clash. pp. 154–156.
  23. ^ Hamel, Carrier Clash. pp. 158; Ujutru 22. avgusta, američki razarač Blu je torpedovan kod Gvadalkanala od japanskig razarača Kavakaze, koji je poslat od Tanake zajedno sa razaračem Junagi da presretne jedan mali američki konvoj sa snabdevanjima za savezničke snage na Gvadalkanalu. Teško oštećeni razarač Blu, tone sledećeg dana kod Tulagija, zajedno sa 8 poginulih članova posade. Kako se ova akcija odigrala zasebo, gubici nisu uračunati u zbir gubitaka za bitku između 24. i 25. avgusta (Ivens, Japanese Navy. pp. 165, Frenk, Guadalcanal. pp. 163–166 i Kumbe, Derailing the Tokyo Express. pp. 56–57.).
  24. ^ Ivens, Japanese Navy. pp. 165–166, Landstom, Guadalcanal Campaign. pp. 103, Frenk, Guadalcanal. pp. 161–165, i Hamel, Carrier Clash. pp. 160–167. Tanaka dobija protivrečna naređenja tog dana. Mikava mu naređuje da se okrene ka severu, kako bi izbegao savezničke vazdušne napade, i da iskrca trupe 25. avgusta. Međutim, Nišizo Cukahara, komandant 11. vazdušne flote u Rabaulu, i Mikavin pretpostavljeni oficir, naređuje Tanaki da iskrca trupe 24. avgusta, našta Tanaka odgovora da je to nemoguće. Cukahara i Mikava prividno koordiniraju svoja naređenja.
  25. ^ Hamel, Carrier Clash. pp. 168.
  26. ^ Landstrom, Guadalcanal Campaign. pp. 102, Kumbe, Derailing the Tokyo Express. pp. 67.
  27. ^ Hara, Japanese Destroyer Captain. pp. 107–115
  28. ^ a b Frenk, Guadalcanal. pp. 176.
  29. ^ Hamel, Carrier Clash. pp. 168–175.
  30. ^ Obaveštajna služba mornarice, Battle of the Eastern Solomons. pp. 47.
  31. ^ Hamel, Carrier Clash. pp. 175–184.
  32. ^ Landstrom, Guadalcanal Campaign. pp. 116 i Hamel, Carrier Clash. pp. 175, 186–187 i pp. 192–193.
  33. ^ Landstrom, Guadalcanal Campaign. pp. 119 i Hamel, Carrier Clash. pp. 188–191.
  34. ^ Landstrom, Guadalcanal Campaign. pp. 123 i Hamel, Carrier Clash. pp. 202–208. Pet lovca Zero, vratili su se nazad da čuvaju japanske nosače aviona, pošto su bili napadnuti od američkih izviđačkih aviona. Sedam bombardea Boing B-17, iz baze na ostrvu Espiritu Santo, takođe je napalo nosače Zuikaku i Šokaku, između 17:50 i 18:19 sati, ali nisu pričinjene nikakve štete, osim što je oboren jedan Zero(Frenk, Guadalcanal. pp. 177)
  35. ^ Pre nego što su se spustili na vodu, nekoliko lovca Zero, sa nosača Rjudžo, napalo je ove bombardere B-17, prouzrokovavši na njima oštećenja, ali nisu oborili ni jedan od njih. Prilikom sletanja B-17 u bazu na Espiritu Santo, jedan od aviona se razbija, i tom prilikom ginu 4 člana njegove posade. Ova četiri poginula, ubrojana su u totalne gubite za bitku.
  36. ^ Hamel, Carrier Clash. pp. 209–225.
  37. ^ Hamel, Carrier Clash. pp. 226–232, 240–245 i Landstrom, Guadalcanal Campaign. pp. 127.
  38. ^ Hamel, Carrier Clash. pp. 233–235
  39. ^ Landstrom, Guadalcanal Campaign, 137.
  40. ^ Hamel, Carrier Clash. pp. 240–262. Američku prateću grupu nosača aviona Enterprajs, koji su pomagali u protiv-avionskoj odbrani od japanskih vazdušnih napada, činili su: bojni brod Nort Karolajn, teška krstarica Portlend, laka krstarica Atlanta, i 6 razarača. (navweaps.com)
  41. ^ Hamel, Carrier Clash. pp. 278–279
  42. ^ a b v Frenk, Guadalcanal. pp. 183.
  43. ^ Landstrom, Guadalcanal Campaign, 137.
  44. ^ Hamel, Carrier Clash. pp. 266–276 i Landstrom, Guadalcanal Campaign. pp. 137.
  45. ^ Hamel, Carrier Clash. pp. 295.
  46. ^ Frenk, Guadalcanal. pp. 185.
  47. ^ Hamel, Carrier Clash. pp. 300–305
  48. ^ Landstrom, Guadalcanal Campaign. pp. 157 i Hamel, Carrier Clash. pp. 310–311
  49. ^ Frenk, Guadalcanal. pp. 187–188. Čitose je odvučen u bazu Truk, a zatim odlazi u Japan na veći remont, koji je završen 14. septembra 1942. godine. (Haket, Japanski nosač hidroaviona ČITOSE, Imperial Japanese Navy page, [2])
  50. ^ Hamel, Carrier Clash. pp. 318–319
  51. ^ Frenk, Guadalcanal. pp. 187, Hamel, Carrier Clash. pp. 320.
  52. ^ Ivens, Japanese Navy. pp. 167, Hamel, Carrier Clash. pp. 324. Po Ivensu, bilo je 06:00 sati, ali ova vremenska razlika se javila iz razloga, jer su se japanske pomorske snage pridržavale isključivo standardnog japanskog vremena. Pet razarača koji su se pridružili konvoju, bili su Mucuki, Jajoi, Kagero, Kavakaze i Isokaze.
  53. ^ Ivens, Japanese Navy. pp. 168–169, Kumbe, Derailing the Tokyo Express. pp. 58–59, Hamel, Carrier Clash. pp. 326–327, Paršal, HIJMS JINTSU: Tabular Record of Movement, Imperial Japanese Navy page, [3]. Džincu kasnije odlazi u Japan, radi većeg remonta, koji je završen 9. januara 1943. godine.
  54. ^ Hara, Japanese Destroyer Captain. pp. 119.
  55. ^ Hara, Japanese Destroyer Captain. pp. 114–115
  56. ^ Frenk, Guadalcanal. pp. 193.
  57. ^ Hara, Japanese Destroyer Captain. pp. 118–119, Frenk, Guadalcanal. pp. 201–203. Od 61-nog člana avio-posade, 27 su bili sa nosača Šokaku, 21 sa nosača Zuikaku, i 13 sa nosača Rjudžo
  58. ^ Frenk, Guadalcanal. pp. 191–193.
  59. ^ Ivens, Japanese Navy. pp. 171, Frenk, Guadalcanal. pp. 199–200.
  60. ^ Frenk, Guadalcanal. pp. 191.
  61. ^ Frenk, Guadalcanal. pp. 370–371.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Bitka kod istočnih Solomona na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Битка_код_источних_Соломона&oldid=27555338”