Krnovo

Dodaj veze
Koordinate: 42° 53′ 33″ S; 19° 03′ 43″ I / 42.89247° S; 19.06205° I / 42.89247; 19.06205
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Krnovo
Visoravan Krnovo
Geografske karakteristike
Najviša tačkaKrnovska glavica
Ndm. visina1608 m
Koordinate42° 53′ 33″ S; 19° 03′ 43″ I / 42.89247° S; 19.06205° I / 42.89247; 19.06205
42° 53′ 33″ S; 19° 03′ 43″ I / 42.89247° S; 19.06205° I / 42.89247; 19.06205
Geografija
Krnovo na karti Crne Gore
Krnovo
Krnovo
Države Crna Gora
OblastOpština Šavnik, Opština Nikšić, Opština Plužine
Geologija
Vrsta planinevisoravan

Krnovo je visoravan u severnom delu Crne Gore. Okružena je ograncima planine Vojnik, koja se stepeničasto spušta prema Nikšićkom polju. Zahvata teritorije tri opštine: Nikšić, Šavnik i Plužine. Nalazi se 6,5 km južno od Šavnika,[1] oko 20 km severoistočno od Nikšića i oko 50 km severno od glavnog grada Podgorice.[2] Zajedno sa visoravni Konjsko i Lukavicom čini oblast koja je među planinarima i ljubiteljima prirode poznata kao „crnogorski Tibet”. Prosečna nadmorska visina ove visoravni je oko 1.500 m. Nadaleko je čuvena po brojnim katunima i stadima ovaca koja su tu nekada pasla. Još je čuvenija po jakim vetrovima koji preko nje duvaju i zimskim mećavama.[3] Nalazi se na 15 km od skretnice na Jasenovom polju, u pravcu ski-centra Vučje, na magistralnom putu Nikšić-Šavnik.[4]

Geografija[uredi | uredi izvor]

Visoravan Krnovo se nalazi u centralnom delu Crne Gore, između Gornje i Župske Lukavice, doline reke Bijele, planine Vojnik i Nikšićke Župe. Okružena je ograncima planine Vojnik na zapadu, koja se stepeničasto spušta prema Nikšićkom polju i visoravni Konjsko, Lukavica[5] i Moračkih planina na istoku. Prosečna nadmorska visina visoravni je oko 1.500 m, a najviši vrh je Krnovska glavica, sa nadmorskom visinom od 1.608 m. Visoravan je pravougaonog oblika, sa pravcem pružanja od jugoistoka prema severozapadu, dužine 12 km i jugozapada prema severoistoku, širine 10 km. Predstavlja širok prevoj između visoravni Lukavice i planine Vojnik i razvođe između reka Pive i Zete, odnosno crnomorskog i jadranskog sliva na ovom području. U prošlosti je predstavljala i glavnu saobraćajnu vezu između severa i juga Crne Gore.[6]

Krnovo je morfološki kratka zaravan zastrta morenskim nanosom lednika koji su se spuštali sa Gorlje Lukavice prema dolini Biijele i Nikšićkom polju. Široko je otvorena prema planinama Loli, Konjsko, Lukavici i Vojniku i kotlinama, šavničkoj i Nikšićkom polju, pa je zato i izložena vremenskim nepogodama.[7]

Lokacija[uredi | uredi izvor]

Prostor visoravni Krnovo zahvata teritorije tri opštine: Nikšić, Šavnik i Plužine. Najbliže gradsko naselje je Šavnik, koji je udaljen 6,5 km .[1] Najbliži veći grad je Nikšić, udaljen je oko 20 km ka jugozapadu, a glavni grad Podgorica oko 50 km ka jugu. Zajedno sa visoravni Konjsko i Lukavicom ova oblast je među planinarima poznata kao „crnogorski Tibet.[2]

Reljef[uredi | uredi izvor]

Region severnog i centralnog dela Crne Gore obuhvata visoke planine između kojih su visoravni, klisure i kanjoni. Granični niz planina ova dva regiona čine planine Vojnik, Maganik, Prekornica, Kamnik i Žijovo, a na ovom prostoru se nalaze i visoravni Krnovo, Konjsko, Lukavica i Lola. Deo ovog područja je siromašan vodom, a delovi sa krečnjačkom podlogom su sasvim bezvodni.[8][9]

Klima[uredi | uredi izvor]

Krnovo je poznato po vrlo karakterističkim klimatskim osobenostima. Područje Krnova i okoline vlada vlada oštra visokoplaninska, subalpska klima.[8] Celo područje je poznato po oštrim zimama koje donosi planina Vojnik koja dominira celim severnim delom Nikšićkog polja. Posebno su poznati česti snežni nanosi na visoravni Krnovo.[10] Prosečna godišnja temperatura na Krnovu je samo 5 °C.[11]

Morfološki otvoreno prema Nikšićkom polju, Bjelopavlićkoj ravnici i dalje prema Skadarskom jezeru i Jadranskom moru, Krnovo je i prirodnim i antropogeografskim karakteristikama osobeno i jasno odvojeno od okolnih planinskih predela. Upravo njegov položaj uslovljava ekstremne zimske prilike, kakve su mećave sa izuzetno velikom količinom snega. Krnovo je pre svega relativno visoka visoravan u formi gorskog prevoja između znatno višie Lukavice i planine Vojnik na jednoj strani, i daleko niže šavničke kotline na severu i Nikšićkog Polja na jugu. Izmedu ove dve kotline Krnovo predstavlja vrlo izrazitu klimatsku prepreku. Topli oblaci, nošeni južnim vetrom sa Jadrana na putu prema Durmitoru, do ovde nemaju vićih prepreka. Krajem novembra i u prvim zimskim danima sav padavinski tovar u obiliku snega izruči se na Krnovo. Zato prosečna debljina snežnog pokrivača ovde u februaru prelazi dva, a u nanosima čak četiri i više metara. Za ljude koji prelaze Krnovo u zimskim danima nije iznenađenje da nedeljama, a ponekad i mesecima, telefonske žice i stubove ne vide iz smetova.

Nije Krnovo manje neobično niti pitomo ni tokom leta. Prema pričama meštana, usred leta se dešavalo da se kiša pretvori u grad, a zatim i u snežnu vejavicu koja potpuno prekrije okolne pašnjake. Pamti se sneg koji je pao 22. jula 1967. i 19. augusta 1950. godine.[6]

Livade i pašnjaci na Krnovu

Visoravan je čuvena i po jakim vetrovima koji preko nje duvaju, kao i po zimskim mećavama.[3] Rezultati merenja brzine vetra (m/s) za period od 9. septembra 2008. do 9. septembra 2009. godine, na lokacijama na Krnovu i u okolini:[12]

Lokacija sept. okt. nov. dec. jan. feb. mart apr. maj juni juli avg. sep. god. prosek
Gvozd 6.22 5.29 5.58 8.11 6.66 9.09 8.66 5.01 5.61 5.24 5.34 6.07 7.74 6.24
Bukovik 6.01 4.77 5.22 6.93 5.12 8.46 7.53 4.44 4.99 4.18 4.33 5.15 7.52 6.47
Konjsko 4.29 3.96 4.51 6.89 4.68 6.75 6.55 3.89 4.48 -[a] - - - 5.66

Vegetacija[uredi | uredi izvor]

Centralnom planinskom regionu pripada najveći deo visokoplaninskih pašnjaka i rudina u Crnoj Gori.[8] Krnovo je predeo na kome dominira upravo pašnjački kompleks visokih planina.[13]

Saobraćaj[uredi | uredi izvor]

Preko Krnova prolazi stari put Nikšić-Šavnik, na nadmorskoj visini od 1475 m. Ovaj put je tokom zime najčešće zavejan i neprohodan. Posle izgradnje novog magistralnog puta preko planine Vojnik ovaj put ne nalazi se među prioritetnim za čišćenje snega.[14] Ovaj planinski kraj nekada je bio prepoznatljiv ne samo domaćoj, već i stranoj javnosti, upravo po velikim snežnim nanosima.[6] Do izgradnje novog puta preko planine Vojnik Šavnik je svake zime zbog snežnih smetova bivao danima odsečen od sveta.[15] Danas se do Krnova može doći magistralnim putem Nikšić-Šavnik. Nalazi se 15 km udaljen od skretanja na Jasenovom polju, u pravcu ski-centra Vučje.[4]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Na lokaciji Glogov potok pronađeni su ostaci grnčarije i naselja za koje se pretpostavlja da su ilirskog porekla. Nekoliko bunara na ovom arheološkom lokalitetu i sredinom 20. veka još uvek je služilo kao pojilište brojnim stadima katunara krnovskih katuna Suvo Polje, Smoljevine i Glogov Potok.

Krnovo je jedan od najnižih prevoja između Primorja i severa Crne Gore, pa je ovuda i u srednjem veku išao put koji je povezivao Dubrovnik i Kotor, odnosno Onogošt na jednoj, i rudarski grad Brskovo na drugoj strani. Ovaj je put imao veliki prometni i magistralni značaj. Njime je prolazila roba koja je za to vreme imala veliku vrednost. Na primjer, samo 1282. godine vrednost trgovine koja je išla ovim putem bila je jednaka 3.220 konja, ili 276 jedrenjaka, odnosno vrednosti 1.303.042 kg govedine ili 1.933.516 kg pšenice. Ove vrednosti bi odgovarale današljoj vrednosti od nekoliko milijardi dinara. Značaj ovog puta vidi se ako se uporedi sa vrednošću robe koja je prolazila nekim od najvažnijih evropskih trgovačkih puteva tog vremena: promet robe koja je prolazila preko Krnova bio je ravan 10% prometa koji je 1267. godine išao Rajnom kroz grad Koblenc, ill oko 20% robe koja je tada išla preko prevoja Sent Gotard (Sankt Gotthard) u današnjoj Švajcarskoj, u to vreme glavne trgovačke veze između severne Italije i zapadne Evrope.[7]

Dolaskom Turaka promet saobraćajnicom preko ove visoravni skoro da je prestao. Od početka 16. do kraja 19. veka Krnovo ima više ulogu prepreke nego prevoja, odnosno poveznice između crnogorskih župa na jugu i planinskog zaleđa na severu.[7] Na ovoj visoravni vodile su se mnoge borbe uskoka sa Turcima. Prema pričama koje se prenose s kolena na koleno, na Krnovu, pored puta što od Nikšića vodi prema Šavniku davno je postavljeno spomen obeležje uskoku Vuku Lopušini za koga mnogi smatraju da je baš tu poginuo, mada postoje i mišljenja da je poginuo na planini Lola.[16]

Borbe su se na ovoj visoravni vodile žestoke borbe i tokom Drugog svetskog rata. Na Krnovu se nalazi spomen ploča postavljena kao sećanje na borce poginule u borbama sa italijanskim divizijama.[17] Pred kraj rata, 26. avgusta 1944. godine, ovde se desio i sukob partizanskih i četničkih snaga, u kome je izginuo veliki broj boraca sa obe strane. Tom prilikom Sedma omladinska partizanska brigada razbila je Gvozdeni puk Pavla Đurišića, čija je zamisao bila da sabranu intelektualnu omladinu pripremi za oficirska zvanja, kako bi kasnije postali okosnica Ravnogorskog pokreta. Kasnije su bujice, prema pričama lokalnog stanovništva, izbacile iz zemlje kosti stradalih, koje su čobani sakupljali i one su sahranjivane na jednom uzvišenju. To uzvišenje nazvano je Lobanja glavica.[18]

Polovinom 20. veka opravdanost saobraćajnice preko Krnova osporavana je činjenicom nemogućnosti održavanja usled klimatskih nepogoda. Godine 1975. godine put je rekonstruisan i asfaltiran i tako je ponovno oživela ova vekovima najlakša i najprirodnija veza između severne i južne Crne Gore, odnosno između dvaju značajnih tačaka evropskog turizma, Durmitora i Crnogorskog primorja.[6]

Privreda[uredi | uredi izvor]

Krnovo je slabo naseljena oblast. Uglavnom se sastoji od poljoprivrednog zemljišta koje se kultiviše od proleća do jeseni, a takođe se u poslednje vreme povećao i broj stočara, zbog ekoloških uslova koje pružaju planinski pašnjaci.[2] U prošlosti je bila nadaleko čuvena po brojnim katunima i stadima ovaca koja su tu nekada pasla.[3] Značajan resurs predstavljaju i izvori pitke vode, koji je veliki broj u okolini, a jedan od njih je i Krnovsko vrelo.[19]

Zemljoradnja[uredi | uredi izvor]

Zasadi krnovskog krompira

Glavna kultura koja se uzgaja na Krnovskoj visoravni je krompir. Ovaj lokalitet zauzima veliki prostor od visoravni Lukavice sa jedne do planine Vojnik sa druge strane, na nadmorskoj visini od 1.000 – 1.400 metara. U pogledu zemljišnih i agroklimatskih uslova ovo područje je idealno kako za proizvodnju semenskog tako i merkantilnog krompira. Godinama unazad vidna je tendencija povećanja površina pod ovom ratarskom kulturom, a iz godine u godinu sve je veći broj i poljoprivrednika koji se na intenzivan način bave gajenjem krompira. Uglavnom svi oni poseduju kompletnu mehanizaciju za obavljanje svih potrebnih agrotehničkih operacija od obrade preko sadnje, do upotrebe zaštitnih sredstava i samog vađenja. Uporedo sa povećanjem površina prisutno je i permanentno povećanje količine i kvaliteta prinosa, a sam kvalitet krompira omogućava da celokupna proizvodnja bude realizovana na domaćem tržištu. Na Krnovu se krompir sadi na više od 150 hektara. Sadi se više sorti ovog povrća, a na proizvodnju semenskog krompira otpada oko 30%, dok je ostatak proizvodnje merkantilni krompir.[5] Na Krnovu je 2010. godine pokrenuta i organska proizvodnja krompira.[20]

Stočarstvo[uredi | uredi izvor]

Krnovo je poznato kao izrazito bogat stočarski kraj.[6] Po uzgoju stoke, posebno ovaca, bilo je poznato još u srednjem veku, a možda i ranije. Katuni Kresojević (Cresouci, Cresoe, Cresoeuich) pominju se u dokumentima iz 1381. godine, a od 1413. godine zovu se katuni Grupše Kresojeviđ. Neki od krnovskih katuna pominju se i u dubrovačkim izvorima iz 1445. godine — katun „in Biella in Drobgnaci”.[7]

Stočarstvo je u prošlosti ovde bilo glavna privredna grana. Tradicionalno katunsko stočarstvo, naročito ovčarstvo, je zastupljeno i sada na planinama, ali je u opadanju zbog degradiranosti pašnjaka i iseljavanja stanovništva.[21] Zbog povoljnih ekoloških uslova koje pružaju ovi planinski pašnjaci u poslednje vreme povećao se broj stočara na Krnovu.[2]

Energetika[uredi | uredi izvor]

Vetropark Krnovo
Glavni članak: Vetropark Krnovo

Vetar predstavlja neiscrpan ekološki izvor energije i značajan resurs u proizvodnji električne energije, čiji globalni potencijal višestruko prevazilazi potrebe. Spada u obnovljive i neograničene izvore energije i ne zagađuje životnu sredinu. Pri tome stvara 200 puta više energije nego što je danas svetu potrebno.[22]

Obzirom na klimatske uslove i jačinui učestalost vetrova, na Krnovu je u maju 2017. godine počeo sa radom prvi vetropark u Crnoj Gori. Izgradnja vetroparka započela je 2015. godine, a sa probrnim rdom započeo je u maju 2017. Dozvolu za rad Ministarstvo održivog razvoja i turizma Crne Gore izdalo je krajem avgusta meseca iste godine.[23] Izgradnja 26 turbina koštala je 120 miliona evra.[24] U trenutku kada je izgrađen bio je to vetropark na najvećoj nadmorskoj visini u Evropi. Predstavlja prvi veliki proizvodni objekat u oblasti elektroenergetike od izgradnje pljevaljske Termoelektrane 1982. godine.[25]

Na zemljištu oko vetroparka organizovana je i proizvodnja krompira. Visoravan Krnovo je odavno poznata po kvalitetnom uzgoju ovog povrća.[20]

Turizam na Krnovu[uredi | uredi izvor]

Zbog blizine Nacionalnog parka Durmitor i zbog svoje divlje lepote, Krnovo postaje sve poželjnija turistička destinacija gostiju iz okolnih zemalja. Gruba i nemilosrdna visoravan zbog surove klime, jakih mećava i vetrova privlači ljude avanturističkog duha. Posebnu poslasticu za ljubitelje adrenaina predstavljaju vožnja motorima, letenje paraglajderom ili planinarenje nesavladivim i neprelaznim prevojima.[2] U turističku ponudu Crne Gore uvršten je i Vetropark Krnovo. Jedna od atrakcija svakako su i katuni, privremene pastirske kolibe, po kojima je ovaj tradicionalno stočarski kraj poznat. Predeo Krnova pogodno je za izgradnju turističko-rekreativnih kompleksa.[26] Teren na Vučju je pogodan za pešačenje i planinski biciklizam, jer poseduje markirane pešačke i biciklističke staze u pravcu visoravni Konjsko, Lukavica i Kapetanovog jezera.[27]

Skijanje[uredi | uredi izvor]

Na padinama visoravni Krnovo, na nadmorskoj visini većoj od 1.300 m, nalazi se turističko-rekreativni kompleks ski-centar Vučje. U okviru kompleksa nalazi se planinarski dom, motel sa 60 ležajeva, restoran i kafana. Centar raspolaže servisom za iznajmljivanje i popravku ski opreme. Na skijalištu Vučje, rekreativcima i spotistima skijašima na raspolaganju su četiri skijaške staze:

  • rekreativna skijaška staza dušine 1.250 m
  • dve takmičarske stze, svaka dužine 400 m
  • dečija ski staza dužine 120 m

Do njih vode tri ski-lifta, ukupnog kapaciteta 900 skijaša na sat:

  • ski-lift „Poma”, dužine 1.000 m
  • ski-lift „Pionir”, dužine 410 m
  • ski-lift „Ciciban” - dužine 120 m[28]

Posetiocima ski-centra Vučje na raspolaganju je i snoubord park sa skakaonicama.[29]

Pešačenje[uredi | uredi izvor]

Predeli Krnova predstavljaju idealan teren za pešačenje (Hiking) kroz prirodne predele, veoma popularnu rekreativnu aktivnost u mnogim razvijenim zemljama. Neke od popularnih tura su vidikovac na Đurkovom brdu, Rozinu vrhu, i Kapetanovo jezero. Pešačke ture ne zahtevaju posebnu opremu niti posebnu pripremu, a turistima pružaju uživanje u prirodi, emocionalno opuštanje, kao i odličnu priliku za sticanje kondicije.[30]Pešačke ture su aktuelne od ski-cenra Vučje, preko Konjskog ubla, Zelenog brijega, Arapova potoka (Konjsko) do krajnjeg odredišta na Lukavici i Kapetanovom jezeru.

Biciklizam[uredi | uredi izvor]

U okolini turističko-rekreativnih kompleksa Vučje nalaze se odlično obeležene biciklističke staze raznih kategorija i dužina: lake, srednje teške i teške staze, duzine 3-20 km. U samom kompleksu mogu se iznajmiti rekreativni i bicikli za brdsku vožnju za decu i odrasle, kacige i dodatna sedišta za malu decu.[31]

Paraglajding[uredi | uredi izvor]

Često prisustv vetra pogodno je za padinsko jedrenje paraglajderom. Krnovo je poznato po mogućnosti za poletanje po svim pravcima vetra, kao i bez vetra, a prostrane livade koje pokrivaju kompletan vidokrug omogućavaju pilotima sletanje po sopstvenom izboru. Ovo poletište idealno je za početnike, a celom dužinom do poletišta vodi asfaltni put, pogodan za sve vrste vozila. Ovo poletište je mesto na kome je većina crnogorskih pilota napravila svoje prve letove.[4]

Edukativni turuzam[uredi | uredi izvor]

Svaka turbina obeležena je info-tablom sa obeleženim položajem u vetroparku

U turističku ponudu uključen je i obilazak vetroparka Krnovo. Na prostoru kompleksa vetroparka postavljene su info-table sa osnovnim informacijama. U okviru nastave u oblasti ekologije i zaštite životne sredine za crnogorske učenike se na Krnovu organizuju eko-kampovi, u okviru kojih mladi obilaze vetropark i termoelektranu „Pljevlja”, sa druge strane planine i Nacionalnog parka Durmitor.[32] Sa magistralnog puta Nikšić-Šavnik do parka se dolazi asfaltiranim putem, a skretanje, kao i svaka turbina, obeleženi su info-tablama sa osnovnim informacijama.

Manifestacije[uredi | uredi izvor]

Tokom zime 1999/2000. na Vučju je održan prvi ski festival u Crnoj Gori.[28] Od 2015. godine, tokom marta meseca, ski centar Vučje organizuje Snow dance festival.[33]

Gastronomija[uredi | uredi izvor]

Tradicionalna hrana na Krnovu slična je kao i u ostatku planinskih predela Crne Gore. Osnovu čine sveže i suvo meso, mleko i mlečni proizvodi - kiselo mleko, Sir, skorup (kajmak) i gruševina.[b] Tradicionalna jela su čorba od krompira ili pasulja sa svežim ili suvim mesom, hleb napravljen od mešanog pšeničnog, ječmenog i ražanog brašna, pita savijača sa sirom ili kajmakom, cicvara na mladom kajmaku i priganice.[36]

Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ U ovom periodu merenja nisu vršena
  2. ^ Gruševina je mleko koje se dobija prvih dana pošto se krava oteli (ovca ojagnji...).[34] Kada se kuva ovo mleko se brzo zgrušava, pa otuda i ime. Veoma je zdravo, bogatije hranljivim materijama od običnog meka.[35]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b Đurđević 2017, str. 5
  2. ^ a b v g d „Crnogorski Tibet - gruba i nemilosrdna visoravan”. MONDO. 28. 4. 2018. Pristupljeno 14. 5. 2020. 
  3. ^ a b v „Crnogorski Tibet, Gornje Krnovo i surova zima”. Moja Crna Gora. Pristupljeno 12. 5. 2020. 
  4. ^ a b v „POLETIŠTE: KRNOVO”. Zvanični veb-sajt. Paraglajding savez Crne Gore. Arhivirano iz originala 07. 09. 2020. g. Pristupljeno 14. 5. 2020. 
  5. ^ a b Stanišić, Vukota (jul 2006). „SADNJA KROMPIRA NA KRNOVSKOJ VISORAVNI” (PDF). Agrarnimarketinški informacioni sistem Crne Gore. Pristupljeno 17. 5. 2020. 
  6. ^ a b v g d Zorić 1976, str. 207
  7. ^ a b v g Zorić 1976, str. 208
  8. ^ a b v Mapiranje i tipologija predjela Crne Gore 2015, str. 45
  9. ^ Mapiranje i tipologija predjela Crne Gore 2015, str. 47
  10. ^ „Vojnik planina”. DINARSKO GORJE. Pristupljeno 14. 5. 2020. 
  11. ^ „O Krnovu”. krnovo.wordpress.com. Pristupljeno 18. 5. 2020. 
  12. ^ Đurđević 2017, str. 7
  13. ^ Mapiranje i tipologija predjela Crne Gore 2015, str. 131
  14. ^ „Šavnički spasioci sinoć iz mećave na Krnovu spasili rusku državljanku”. Pobjeda. 9. 3. 2020. Pristupljeno 14. 5. 2020. 
  15. ^ Mandić, Svetlana (19. 2. 2012). „Ilija Šušić ljeti vozi "ladu nivu", zimi motorne sanke i spasava ljude”. Vijesti. Pristupljeno 17. 5. 2020. 
  16. ^ „Lola”. Dinarsko gorje. Pristupljeno 18. 5. 2020. 
  17. ^ Mapiranje i tipologija predjela Crne Gore 2015, str. 162
  18. ^ Kadić, V. (27. 10. 2017). „Krnovo: Sveće za četnike, ali i partizane”. Novosti. Pristupljeno 14. 5. 2020. 
  19. ^ Petrušić 2015, str. 49
  20. ^ a b Ivanović, Maja; Radović, Milica (14. 3. 2011). „Najbolje prolazi krompir iz Gusinja i sa Krnova”. Vijesti. Pristupljeno 17. 5. 2020. 
  21. ^ Koprivica, Milica. „Povrsi i brda Crne Gore”. Arhivirano iz originala 30. 10. 2020. g. Pristupljeno 18. 5. 2020. 
  22. ^ Milošević, Anica. „OPRAVDANOST PODIZANJA VETROELEKTRANA KOD NAS I U SVETU” (PDF). Zvanični veb-sajt. Akademija tehničko-vaspitačkih strukovnih studija. Arhivirano iz originala (PDF) 06. 09. 2020. g. Pristupljeno 17. 5. 2020. 
  23. ^ „Crnogorsko ministarstvo izdalo upotrebnu dozvolu za vetropark Krnovo”. Balkan Green Energy News. 8. 9. 2017. Pristupljeno 12. 5. 2020. 
  24. ^ „Vetropark na Krnovu pušten u probni rad - U 26 turbina kod Nikšića uloženo 120 mil EUR”. eKapija. 15. 5. 2017. Pristupljeno 12. 5. 2020. 
  25. ^ „Vjetroelektrana pokazala višestruke pozitivne efekte”. Zvanični veb-sajt. RTCG. 25. 10. 2018. Pristupljeno 14. 5. 2020. 
  26. ^ Mapiranje i tipologija predjela Crne Gore 2015, str. 132
  27. ^ „TURISTIČKA MJESTA”. Zvanični veb-sajt. Turistička organizacija Nikšić. Arhivirano iz originala 25. 04. 2020. g. Pristupljeno 18. 5. 2020. 
  28. ^ a b „VUČJE - NIKŠIĆ: O ski centru”. skijanje.rs. Pristupljeno 17. 5. 2020. 
  29. ^ „Ski staze”. Zvanični veb-sajt. SKI CENTAR VUČJE. Arhivirano iz originala 21. 02. 2020. g. Pristupljeno 17. 5. 2020. 
  30. ^ „Hiking”. Zvanični veb-sajt. SKI CENTAR VUČJE. Arhivirano iz originala 17. 08. 2020. g. Pristupljeno 17. 5. 2020. 
  31. ^ „Biking”. Zvanični veb-sajt. SKI CENTAR VUČJE. Arhivirano iz originala 30. 01. 2020. g. Pristupljeno 17. 5. 2020. 
  32. ^ „EKO KAMP NA KRNOVU ZA UČENIKE VI RAZREDA”. Tivat Radio. 18. 9. 2018. Arhivirano iz originala 23. 09. 2020. g. Pristupljeno 14. 5. 2020. 
  33. ^ „SNOW DANCE 2019”. Zvanični veb-sajt. SKI CENTAR VUČJE. Arhivirano iz originala 17. 02. 2020. g. Pristupljeno 17. 5. 2020. 
  34. ^ Karadžić, Vuk (1852). Srpski rječnik. Beč: Štamparija jermenskog manastira. str. 105. Pristupljeno 18. 5. 2020. 
  35. ^ „Čime se hrane telad po rođenju”. Domaćinska kuća. 15. 7. 2019. Pristupljeno 18. 5. 2020. 
  36. ^ Zorić 1976, str. 209

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Krnovo na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Крново&oldid=27420374”