Jurij Ljvovič Rakitin
Jurij Ljvovič Rakitin | |
|---|---|
 Jurij Ljvovič Rakitin | |
| Puno ime | Jurij Ljvovič Rakitin (rođ. Jonjin) |
| Datum rođenja | 23. maj 1882. |
| Mesto rođenja | Harkov, Ruska Imperija |
| Datum smrti | 21. jul 1952. (70 god.) |
| Mesto smrti | Novi Sad, FNRJ |
| Zanimanje | Pozorišni reditelj, pedagog, glumac |
| Aktivni period | 32 godine u Srpskom narodnom pozorištu |
| Značajni radovi | "Višnjik" Antona Čehova, SNP, Novi Sad i dr. |
Jurij Ljvovič Rakitin (rus. Юriй Lьvovič Rakitin) (pravo prezime Jonjin) (Harkov, Ruska Imperija, 23. maj 1882 - Novi Sad, 21. jul 1952), reditelj, pozorišni radnik, pedagog i glumac.
Rođenje i školovanje[uredi | uredi izvor]
Jurij Ljvovič Rakitin, rodio se kao Jonjin. Bio je sin Lava Aleksejeviča Jonjina, sudskog pripravnika i Lidije, rođene Kozlov. Usled očevih čestih premeštaja (napredovanja u poslu) porodica se stalno selila, pa se Rakitin školovao u više gradova. Osnovnu školu i tri razreda gimnazije završio je u Kalugi, gde mu je otac bio istražni sudija, a četvrti razred završava u Prvoj moskovskoj klasičnoj gimnaziji jer je Lav Jonin u Moskvi postavljen za sudiju okružnog suda. Od petog do osmog razreda, do mature, Rakitin pohađa gimnaziju u Irkutsku pošto mu je otac u tome gradu postavljen za apelacionog sudiju.[1]
Veoma rano je postao zaljubljenik u pozorište. Već nakon 1902. godine, kada je maturirao, počinje da organizuje diletantske predstave i sam u njima da glumi. Iako je to bilo protiv očeve volje, sve više se posvećuje pozorištu, tako da je u proleće 1905. godine u Petrogradu završio trogodišnju Glumačku školu pri imperatorskim teatrima, u klasi velikog glumca Vladimira N. Davidova.[2] Rakitinova diplomska predstava Višnjik A. P. Čehova izvedena je u proleće 1905. godine. Pred sam diplomski, iz obzira prema očevom državnom zvanju, Jurij Ljvovič Jonjin uzima umetničko ime Rakitin.[1]
Pozorište[uredi | uredi izvor]
Ubrzo potom, Rakitin biva angažovan u Teatar-studiju, kojim je rukovodio buntovni Vsevolod E. Majerholjd. Članovi ovog Studija bili su uglavnom mladi glumci angažovani na nalaženju novih teatarskih formi. U podmoskovskom mestu Puškino, Rakitin u sastavu ove trupe provodi celo leto i zajedno spremaju komade Meterlinka, Hauptmana i Ibzena. Studio je kratko vreme postojao, do jeseni 1905. godine. [1] Nakon toga je Rakitin režirao i glumio u Tiflisu (Tbilisi) od 1906. do 1907, u Moskovskom hudožesestvenom teatru od 1908. do 1911; od 1912. do 1917. reditelj je Aleksandrinskog teatra u Petrogradu.[3]
Nemiri[uredi | uredi izvor]
Tokom Oktobarske revolucije 1917. zatekao se u Petrogradu i već kao afirmisani reditelj i asistent Majerholjda - člana pozorišnih odbora i komisija. Pošto su usledile nepodnošljiva glad, smanjene mogućnosti za profesionalni rad, a sam Rakitin nije delio ideje "crvenih", preselio se na imanje rođaka pored Gomelja (Belorusija), gde su mu već bili žena i jednogodišnji sin Nikita. Nakon toga kreću stalne selidbe i poneki angažman u Kijevu, Harkovu, Odesi i na Krimu
Stigavši u Carigrad, 1920. godine napušta otadžbinu, u koju se nikada više neće vratiti.
Narodno pozorište u Beogradu i Beograd[uredi | uredi izvor]
Iako je imao nameru da se iz Carigrada preseli za Pariz. Na poziv Milana Grola, upravnika Narodnog pozorišta u Beogradu ulazi 1921. godine u svet srpskog pozorišta u kojem će ostati do kraja. U tim veoma mukotrpnim počecima rada na srpskim prostorima, sarađivao je sa rediteljem Mihailom Isajlovićem.
Između dva rata, režirao je 90 dramskih dela (tragedije, vodvilje, komedije) i 8 opera. Takođe je pre rata sarađivao sa srpskim listovima u ruskoj emigrantskoj štampi. Tu je objavljivao pozorišne rasprave, sećanja na savremenike i svoje uspomene. Bio je aktivan u emigrantskim organizacijama, redakcijama novina, amaterskim pozorišnim trupama, u Savezu ruskih pisaca i novinara u Jugoslaviji. Odlikovan je ordenima Sv. Save 4. i 3. reda (1923. i 1940). [2]
Rakitin je sve do 1947. režirao u beogradskom Narodnom pozorištu, ali je gostovao i u Skoplju (1922/23) i u Sarajevu (1923/24).
Za vreme Drugog svetskog rata, bio je teško bolestan, preživeo je nekoliko operacija zbog čega je ležao više od dve i po godine. U tom periodu režirao je samo dve predstave.[1] Nakon rata, zbog određenog ideološkog neslaganja, na Gligorićevu inicijativu, Rakitinu je 1946. oduzeta režija Kola mudrosti dvoja ludosti Ostrovskog i biva penzionisan kao nepodoban.[2]
Novi angažmani i Novi Sad[uredi | uredi izvor]
Tokom leta iste godine gostuje tri meseca u Novom Sadu i režira tri predstave (Molijerovog Tartifa, Gogoljevog Revizora i tri Čehovljeve jednočinke: Medved, Prosidba i Svadba), a sezonu 1946/47. honorarno režira u Šapcu.
Naredne sezone (1947/48) Rakitin je reaktiviran i postavljen za stalnog reditelja Srpskog (tada Vojvođanskog) narodnog pozorišta u Novom Sadu, u kojem ostaje do smrti, 1952. godine. U tom periodu (1947—1952) na sceni Srpskog narodnog pozorišta postavio je na scenu deset predstava.[1]
"Pored rediteljskog posla Jurij Rakitin se bavio i pedagoškim radom kako u Beogradu, tako i u Novom Sadu. U Glumačkoj školi u Beogradu kod njega su učili: Raša Plaović, Mata Milošević, Milan Ajvaz, Dara Milošević, Nevenka Urbanova, Bora Hanauska, Teja Tadić i drugi. Glumu je predavao u Novom Sadu, prvo u Dramskom studiju, a potom u Državnoj pozorišnoj školi. Režirao je dve predstave (1949) svojih učenika, među kojima su se isticali Stevan Šalajić i Mira Banjac."[1]
Smrt i zaveštanje[uredi | uredi izvor]
Sahranjen je u Novom Sadu, u Ruskoj parceli na Uspenskom groblju. Njegova zaostavština (dnevnici, dokumenta, rukopisi, fotografije) Jurija Ljvoviča Rakitina nalaze se u velikom broju u Pozorišnom muzeju Vojvodine.[4]
Rakitinove režije u Srpskom narodnom pozorištu:[uredi | uredi izvor]
- Žan Batist Poklen Molijer - Tartif
- Maksim Gorki - Vasa Železnova
- Aleksandar Nikolajevič Ostrovski - Devojka bez miraza
- Aleksandar Nikolajevič Ostrovski - Vuci i ovce
- Žan Batist Poklen Molijer - Građanin plemić
- Anton Pavlovič Čehov - Višnjik
- Aleksandar Nikolajevič Ostrovski - Bez krivice krivi
- Henrik Ibzen - Divlja patka
- Karlo Goldoni - Mirandolina
- Lav Nikolajevič Tolstoj - Živi leš
- Žan Batist Poklen Molijer - Učene žene[1]
O Rakitinu[uredi | uredi izvor]
„Rakitin, je bez sumnje, bio jedan od najznačajnijih rediteljau istoriji srpskog pozorišta i svojim stvaralačkim umećem ostavio je trag dug 32 godine. I kritika, a i sami akteri njegovih predstava okarakterisali su Rakitinov celokupan rediteljski rad kao visoka umetnička ostvarenja. Predstava Višnjik ušla je u antologijske predstave, ne samo Srpskog narodnog pozorišta već celokupnog srpskog teatra... Ova je predstava nazvana Rakitinovom labudovom pesmom, i verovatno je njegovo najbolje umetničko ostvarenje. Jedan kritičar je rekao da se 'na Rakitinovim predstavama popravljaju duše, iskorenjuju strasti i otvaraju oči pred zabludama'”[1]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ e ž LESKOVAC, Milena. Jurij Ljvovič Rakitin u Srpskom narodnom pozorištu, katalog izložbe, Novi Sad, Pozorišni muzej Vojvodine, 2003.
- ^ a b v ENCIKLOPEDIJA Novog Sada. Knj. 23, Rad-Rog, gl. urednik Dušan Popov, Novi Sad, Novosadski klub, Dnevnik, 2004. str.132-135.
- ^ Jovanović, Raško V. Leksikon drame i pozorišta. Jaćimović, Dejan. Beograd. ISBN 9788607019991. OCLC 883837997.
- ^ Sad)., Pozorišni muzej Vojvodine (Novi (2007). Pozorišni muzej Vojvodine : povodom 30 godina Pozorišnog muzeja Vojvodine = Theater Museum of Vojvodina : for the 30th annyversary of Theater Museum of Vojvodina (2 iz. i dop. izd.). Novi Sad: Pozorišni muzej Vojvodine. ISBN 9788685123788. OCLC 852730305.