Gradištansko vrelo
| Gradištansko vrelo | |
|---|---|
| Tip | Kraško |
| Izdašnost | 100 l/s — 1,5 m3/s |
| Temperatura vode | 12 - 13 °C |
| Planinski venac | Vidlič |
| Geoprostor | Pirotska kotlina |
| Oblast | Jugoistočna Srbija |
| Država | Srbija |
  | |
Gradištansko vrelo nalazi se kod sela Gradišta u istočnom delu Pirotske kotline. Administrativno pripada opštini Pirot i Pirotskom upravnom okrugu.[1]
Geomorfologija[uredi | uredi izvor]
Voda Gradištanskog vrela izbija na 414 m n.v. ispod vertikalnog odseka izgrađenog od krečnjaka. Gradištansko vrelo se vezuje za dva raseda,
- Vidlički rasade — pravca sever — jug
- Nišavski rased — pravca severozapad — jugoistok.
Voda ovog vrela sakuplja se na karbonatnom prostranstvu Vidliča i ta oblast se u hidrološkom pogledu teško može odvojiti od Krupačkih vrela. Utvrđeno je da voda Odorovske ponornice izbija baš na obe lokacije.[2] Ovo vrelo se karakteriše gravitacionim isticanjem, na kontaktu krečnjaka sa peskovito – glinovitim aluvionom Nišave.
Nedaleko od vrela nalazi se pojava isticanja termalnih voda, koje se ne koriste organizovano.
Površina sliva ovog vrela je oko 47 km², a minimalne izdašnosti se kreću od 95 do 100 l/s, a u proleće i do 1,5 m³/s, kada se voda često i zamućuje.[3]
Ekspolatacija vrela[uredi | uredi izvor]
Vrelo je kaptirano i koristi se za vodosnabdevanje Pirota. Međutim, kao i u slučaju Krupačkog vrela, ne vrši praćenje kapaciteta vrela, koje je delimično zahvaćeno, a deo voda slobodno otiče u Nišavu preko vodeničnog jaza.[4]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Kraška vrela — Gradištansko vrelo U: Mrđan M. Đokić, Nišava – potamološka studija, doktorska disertacija, Niš, str. 41
- ^ Janković P. (1909): Istorija razvitka Nišavske doline. Srpska kraljevska akademija, Beograd
- ^ Petrović J. (1999): Priroda Pirotske kotline i gornjeg Ponišavlja. Institut za geografiju, Prirodno-matematički fakultet u Novom Sadu, Novi Sad
- ^ Petrović, J., Stanković, S. i Popović, M. (2000). Izvori, vrela i površinske vode Gornjeg Ponišavlja: mogućnosti njihovog korišćenja, Pirot, JP Vodovod i kanalizacija.