Desimir Tošić
 | Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
| Desimir Tošić | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 19. februar 1920. |
| Mesto rođenja | Bela Palanka, Kraljevstvo SHS |
| Datum smrti | 7. februar 2008. (87 god.) |
| Mesto smrti | Oksford, Ujedinjeno Kraljevstvo |
| Religija | Pravoslavlje |
| Politička karijera | |
| Politička stranka | Demokratska stranka (1990—1996, 2004—2008) Demokratski centar (1996—2004) |
Desimir Tošić (Bela Palanka, 19. februar 1920 — Oksford, 7. februar 2008) bio je srpski i jugoslovenski intelektualac demokratske orijentacije, član predratne Jugoslovenske demokratske stranke, na čijem čelu su bili Ljuba Davidović i Milan Grol. U emigraciji, u kojoj je proveo više od četiri decenije, bavio se Jugoslavijom, pitanjima demokratizacije, liberalizacije, disidenata, rešavanja nacionalnih problema. Nakon povratka u zemlju 1990. godine učestvovao je u obnovi Demokratske stranke.
Mladost[uredi | uredi izvor]
Kako sam Desimir Tošić navodi u prepisci sa Dragoljubom Jovanovićem njegov otac Dobrosav Džunić Tošić i stric Momir promenili su prezime u gimnaziji na insistiranje nastavnika crtanja, kome se nije „sviđalo" prezime Džunić. Desimir je osnovnu školu završio u Nišu i započeo školovanje u gimnaziji, a 1934. je došao u Beograd gde je završio Treću mušku gimnaziju.
Desimir Tošić se u politički život uključio još kao mladić pošto se već u jesen 1938, kao student prve godine beogradskog Pravnog fakulteta, učlanio u tadašnju Jugoslovensku demokratsku stranku. Od januara do avgusta 1939. bio je predstavnik studentske Demokratske omladine u Izvršnom odboru Ujedinjene studentske omladine na Beogradskom univerzitetu. Početkom 1940. godine izabran je za sekretara Demokratske omladine, a u novembru 1940. postaje predsednik ove studentske organizacije Demokratske stranke.
Drugi svetski rat[uredi | uredi izvor]
Na samom početku Drugog svetskog rata Tošić se kao dobrovoljac našao u 10. prekobrojnom puku kod Sarajeva. Okupacija sila Osovine koja je usledila posle Aprilskog rata 1941. godine je zabranila dejstvo svih političkih stranaka, tako da JDS prelazi u ilegalu. Desimir Tošić je u ovo vreme član Izvršnog odbora Demokratske omladine.
Tokom nemačke okupacije Beograda, Gestapo je februara 1943. uhapsio Tošića sa još petoricom drugih članova izvršnog odbora, optuženih za nedozvoljeno političko dejstvo. Prvo je poslat u zatvor u samom Beogradu, zatim u nemački koncentracioni logor Sajmište u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj i najposle je septembra 1943. interniran na prinudni rad u Nacističku Nemačku, u jedno malo mesto između Graca i Beča (današnja Austrija). U junu 1944. Tošić je pobegao iz Austrije u Srbiju, a zatim početkom oktobra pobegao iz Beograda u Austriju.
Emigracija[uredi | uredi izvor]
Iz Austrije je 1945. otišao u Francusku, zatim se na 16 meseci otisnuo u Njujork, a u Evropu se vratio 1956. i definitivno je prešao u Veliku Britaniju gde je ostao sve do 1990. godine. Već nakon završetka Drugog svetskog rata, Tošić se uključio u rad emigrantskih udruženja tako da je vršio funkcije člana Izvršnog odbora Srpske demokratske omladine 1946, člana Glavnog odbora Saveza Oslobođenje leta 1949, člana Sekretarijata Glavnog odbora „Oslobođenja“ i člana Uređivačkog odbora, docnije urednika mesečnika „Naša reč“, koji je od 1948. do 1990. izlazio u Parizu i Londonu i, potom, člana Uredništva biblioteke „Naše delo“.
Obnova DS-a[uredi | uredi izvor]
Tošić se u septembru 1990. vratio u Srbiju i na prvoj izbornoj skupštini Demokratske stranke 29—30. septembra izabran je za potpredsednika stranke. Na saveznim izborima 1992. izabran je za poslanika u Saveznoj skupštini Savezne Republike Jugoslavije. Kada je Dragoljub Mićunović 1996. izašao iz stranke i oformio novu, Demokratski centar, Tošić mu se pridružio i u toj novostvorenoj stranci izabran je za potpredsednika. Docnije se Demokratski centar kolektivno utopio u Demokratsku stranku (2004) i Tošić je izabran u dva navrata za člana političkog saveta Demokratske stranke.
Poslednje godine života Tošić je većim delom provodio u Srbiji, ali je period novogodišnjih i božićnih praznika provodio u Velikoj Britaniji tako da ga je smrt zatekla 7. februara 2008. u Oksfordu. Desimir Tošić je sahranjen 11. februara 2008. u Aleji zaslužnih građana na beogradskom Novom groblju.
Dela[uredi | uredi izvor]
Tošić je, zajedno sa ostalim članovima "Naše reči" pokazivao veliko interesovanje za događaje u Jugoslaviji. Časopis je imao rubriku "Događaji u Jugoslaviji" u kojoj su često objavljivani komentari uz vesti iz zemlje. Zajedno sa Božidarom Vlajićem napisao je najveći broj uvodnika (sve uvodnike je 2013. priredio Dejan Đokić - "Nesentimentalni idealisti: Desimir Tošić, Božidar Vlajić i uvodnici časopisa Naša reč (Pariz-London 1948-1990)"), a pisao je i brojne tekstove. Učesnik je sastanka u Stanstedu 1963. godine na kome je nastao prvi tekst nacrta za Demokratsku alternativu, čiji konačan tekst je objavljen 1982. u Londonu. Objavio je sledeće knjige: "Totalitarizam i prava čoveka" (1948), "Srpski nacionalni problemi" (1952), "Adam (Pribićević) kao seljački i nacionalni ideolog" (1958), "Stvarnost protiv zabluda" (1997), "Snaga i nemoć - naš komunizam 1945-1990" (1998), "O ljudima" (2000), "Ko je Milovan Đilas: disidentstvo 1953-1995" (2003), "Demokratska stranka 1920-1941" (2006), "Lične beleške" (2007). Posthumno je objavljena knjiga Tošićevih članaka "Kritikom ka prosvećivanju" 2008. godine. Posvećene su mu dve knjige: "Dve godišnjice Desimira Tošića" (2000) i "Hrast slobode - Desimir Tošić" (2007). Dobitnik je nagrade "Konstantin Obradović" za 2004. godinu za doprinos kulturi ljudskih prava. Službeni glasnik ustanovio je 2008. godine nagradu "Desimir Tošić" za najbolju knjigu iz publicistike i za najbolju kolumnu, feljton ili seriju tekstova.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Kratka biografija na sajtu Demokratske stranke
- „Umro Desimir Tošić“, članak iz dnevnog lista „Politika“
- „Zima jednog lava“, Tošićev intervju Ekonomist magazinu od 4. februara 2007.
- „Sahranjen Desimir Tošić“, vest iz dnevnog lista Blic od 12. februara 2008.[mrtva veza]
- "Desimir Tošić: Biografske pojedinosti", objavljeno u knjizi D. Đokić (pr.),"Nesentimentalni idealisti: Desimir Tošić, Božidar Vlajić i uvodnici časopisa Naša reč (Pariz, London 1948-1990)", Beograd 2013, 611-613
Nagrada[uredi | uredi izvor]
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Istorijska biblioteka: Milovan Đilas i srpska politička emigracija
- [1] (dve kratke recenzije Tošićeve knjige o Milovanu Đilasu „Mislilac u nemislećem društvu“)
