Estonska pravoslavna crkva
| Estonska pravoslavna crkva Moskva Patriarhaadi Eesti Őigeusu Kirik | |
|---|---|
 | |
| Osnovni podaci | |
| Osnivanje | 1920. |
| Kirijarhalna crkva | Ruska pravoslavna crkva |
| Autonomija | 1920 — autonomija; 1993 — samouprava |
| Kanonsko priznanje | Kanonski priznata |
| Predstojatelj | mitropolit talinski i sve Estonije Kornilije (Jakops) |
| Sjedište | Talin |
| Kanonska jurisdikcija | Estonija |
| Kalendar | julijanski kalendar |
| [[1] Zvanični veb-sajt] | |
| Statistika | |
| Arhijereja | 2 |
| Eparhija | 2 |
| Manastira | 1 |
Estonska pravoslavna crkva (EPC; est. Moskva Patriarhaadi Eesti Őigeusu Kirik)[1] jeste samoupravna crkva pod jurisdikcijom Ruske pravoslavne crkve.
Postoji još i Estonska apostolska pravoslavna crkva pod jurisdikcijom Carigradske patrijaršije.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Na zajedničkoj sjednici Svetog sinoda i Visokog crkvenog savjeta Ruske pravoslavne crkve od 10. maja 1920. odlučeno je da se dijelu Pskovske eparhije i Reveljskog vikarijatstva u Estoniji prizna autonomija. Pravoslavna crkva u Estoniji je odlukom patrijarha moskovskog Tihona od 15/28. juna 1920. dobila samostalnost (autonomiju) u crkveno-privrednim, crkveno-administrativnim, školsko-prosvjetiteljskim i crkveno-građanskim poslovima.[2]
Septembra 1922. Sabor Estonske apostolske pravoslavne crkve se obratio molbom vaseljenskom patrijarhu Maletiju IV kako bi Pravoslavna crkva Estonije prešla pod jurisdikciju Carigradske patrijaršije, a zatim dobila i autokefalnost. Mitropolit talinski i sve Estonije Aleksandar (Paulus) tvrdio je da je molba donesena pod političkim pritiskom. Dana 7. jula 1923. vaseljenski patrijarh je donio Tomos o primanju Pravoslavne crkve Estonije u jurisdikciju Carigradske patrijaršije kao zasebnog crkvenog autonomnog okruga „Estonska pravoslavna mitropolija“. Zatim, Estonija je podijeljena na tri eparhije: Talinsku, Narvsku i Pečersku.[3]
Nakon potpisivanja Sporazuma Ribentrop—Molotov tj. tajnog protokola kojim je izvršena podjela interesnih sfera u pribaltičkim republikama (1939) Sinod Pravoslavne crkve Estonije se 10. novembra 1940. obratio patrijaraškom mjestobljustitelju Sergiju, mitropolitu moskovskom i kolomenskom, sa molbom da se Estonska pravoslavna crkva vrati pod jurisdikciju Moskovskog patrijarhata. Ponovno sjedinjenje Estonske pravoslavne crkve sa materinskom Ruskom pravoslavnom crkvom je izvršeno 28. februara 1941. odlukom mitropolita Sergija i potpisivanjem akta. Nakon početka rata mitropolit Aleksandar je ponovno prešao pod carigradsku jurisdikciju, dok je episkop narvski Pavle ostao vjeran Moskovskom patrijarhatu. Episkop pečerski Joan je još 1932. napustio katedru. Nakon oslobođenja Talina od njemačke okupacije mitropolit Aleksandar je napustio Estoniju, a Sinod Estonske apostolske pravoslavne crkve se obratio patrijaraškom mjestobljustitelju Aleksiju, mitropolitu lenjingradskom i novgorodskom, sa molbom da se vrate pod moskovsku jurisdikciju.[4]
Nakon povratka Pravoslavne crkve u Estoniji pod omofor Ruske pravoslavne crkve za arhiepiskopa estonskog i talinskog je postavljen Pavle (Dmitrovski), dotadašnji arhiepiskop narvski. Jedan od kasnijih estonskih arhijereja je bio i Aleksije (Ridiger), potonji ruski patrijarh.[5] Njega je Sveti sinod izabrao 14. avgusta 1961, a u međuvremenu je postao arhiepiskop (1964) i mitropolit (1968). Na tom položaju je ostao do 28. jula 1986. kada je izabran za mitropolita lenjingradskog i novgorodskog.
Vaseljenski patrijarh Dimitrije Prvi je 3. maja 1978. stavio van snage patrijaraški i sinodalni tomos od 1923. kojim je Pravoslavna crkva u Estoniji izdvojena iz Moskovskog patrijarhata.[6] Međutim, nakon nezavisnosti Estonije (1991) ponovno se pojavilo rivalstvo Moskve i Carigrada.
Estonskoj pravoslavnoj crkvi je patrijaraškim tomosom Aleksija Drugog od 26. aprila 1993. darovana samostalnost u crkveno-administrativnim, crkveno-privrednim, crkveno-prosvjetiteljskim i crkveno-građanskim poslovima. Arhipastir EPC je postao episkop talinski i sve Estonije Kornilije (Jakops), danas mitropolit. Ustavom Ruske pravoslavne crkve priznata je kao samoupravna crkva.[7] Međutim, Sveti sinod Carigradske patrijaršije je 22. februara 1996. vratio na snagu patrijaraški i sinodalni tomos od 1923. i uspostavio autonomnu Estonsku apostolsku pravoslavnu crkvu pod svojom jurisdikcijom. Zbog toga su Moskva i Carigrad nakratko prekinuli evharistijsko opštenje (1996), a pomjesne crkve i danas ne priznaju carigradsku EAPC kao autonomnu crkvu.
Ustrojstvo[uredi | uredi izvor]
Na čelu Estonske pravoslavne crkve je mitropolit talinski i sve Estonije koji je i eparhijski arhijerej Talinske eparhije. On kanonski upravlja Crkvom uz saradnju episkopata, sveštenstva i svetovnjaka. Predstojatelja bira Sabor Estonske pravoslavne crkve iz reda kandidata koje predlaže Sinod EPC, a odobrava patrijarh moskovski i sve Rusije i Sveti sinod Ruske pravoslavne crkve. Izabrani kandidat stupa na predstojateljsku dužnost nakon potvrde patrijarha.[8] Od 11. avgusta 1992. predstojatelj EPC je mitropolit Kornilije (Jakops).
Opšti crkvenopravni akt kojim se propisuje crkveno ustrojstvo je Ustav Estonske pravoslavne crkve[9] (rus. Устав Эстонской Православной Церкви).[10]
Sabor Estonske pravoslavne crkve vrši zakonodavnu, administrativnu, sudsku i kontrolnu vlast. Saborski članovi su: sve sveštenstvo, svetovni članovi Sinoda i po jedan izabrani svetovnjak iz svake parohije. Saborom predsjedava predstojatelj.[11] Odluke Sabora EPC potvrđuje patrijarh moskovski i sve Rusije.
Predstojatelj i Sinod Estonske pravoslavne crkve upravljaju Crkvom u periodu između dva zasjedanja Sabora. Sinodski članovi su: predstojatelj, vikarni arhijerej, eparhijski arhijereji, po jedan predstavnik iz reda sveštenika iz svake eparhije koje postavlja arhijerej, kao i dva sveštenika i dva svetovnjaka koje bira Sabor sa mandatom od tri godine.[12] Postoji još i tročlana Crkvena reviziona komisija potčinjena predstojatelju i Saboru.[13]
Eparhije[uredi | uredi izvor]
Estonska pravoslavna crkva ima ukupno dvije eparhije (Talinsku i Narvsku). Talinsku eparhiju čine dva namjesništva (Zapadno i Istočno) sa 23 parohije.[14] Narvsku eparhiju čini 9 parohija.[15]
Dana 27. maja 2009, odlukom Svetog sinoda Ruske pravoslavne crkve, uspostavljena je dužnost vikarnog episkopa na koju je naznačen namjesnik Jovano-Bogoslovskog Makarovskog manastira grada Saranska — arhimandrit Lazar (Gurkin). Hirotonija je izvršena 21. jula 2009. godine.[16] Odlukom Svetog sinoda od 30. maja 2011. u sastavu Estonske pravoslavne crkve je osnovana Narvska eparhija, pored tada jedine postojeće Talinske eparhije kojom upravlja mitropolit talinski i sve Estonije.[17] Na čelo eparhije postavljen je dotadašnji vikarni episkop Talinske eparhije g. Lazar (Gurkin) sa titulom „episkop narvski i pričudski“.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Koristi se i prošireni naziv Estonska pravoslavna crkva Moskovskog patrijarhata (est. Moskva Patriarhaadi Eesti Õigeusu Kirik). Time se pravi razlika od Estonske apostolske pravoslavne crkve.
- ^ Tomos Svяteйšego Patriarha Moskovskogo i vseя Rusi Aleksiя II episkopu Tallinskomu i vseя Эstonii Korniliю, Pristupljeno 28. 8. 2015.
- ^ Pravoslavie v Эstonii — V. Obrazovanie Avtonomnoй Pravoslavnoй Cerkvi v Эstonii Arhivirano na sajtu Wayback Machine (5. septembar 2015), Pristupljeno 28. 8. 2015.
- ^ Pravoslavie v Эstonii — VI. Vosstanovlenie kanoničeskoй юrisdikcii Эstonskoй Pravoslavnoй Cerkvi Arhivirano na sajtu Wayback Machine (5. septembar 2015), Pristupljeno 28. 8. 2015.
- ^ Pravoslavie v Эstonii — VII. Эstonskaя eparhiя v sostave Moskovskogo Patriarhata Arhivirano na sajtu Wayback Machine (5. septembar 2015), Pristupljeno 28. 8. 2015.
- ^ Protokol 267 od 3. maja 1978.
- ^ Glava XII, član 16. Ustava Ruske pravoslavne crkve, Pristupljeno 8. 3. 2018.
- ^ Član 3.3.2. Ustava Estonske pravoslavne crkve
- ^ Doslovni prevod je Statut Estonske pravoslavne crkve (rus. устав — srp. statut)
- ^ Ustav Эstonskoй Pravoslavnoй Cerkvi Moskovskogo Patriarhata (ot 15 maя 2012) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (5. septembar 2015), Pristupljeno 28. 8. 2015.
- ^ Član 3.4.4. Ustava Estonske pravoslavne crkve
- ^ Član 3.5.1. Ustava Estonske pravoslavne crkve
- ^ Član 6.1. Ustava Estonske pravoslavne crkve
- ^ Tallinskaя eparhiя, Eparhiя segodnя (po sostoяniю na fevralь 2012 goda), Pristupljeno 28. 8. 2015.
- ^ Narvskaя eparhiя, Eparhiя segodnя (po sostoяniю na яnvarь 2012 goda), Pristupljeno 28. 8. 2015.
- ^ Lazarь, episkop Narvskiй i Pričudskiй (Gurkin Aleksandr Nikolaevič), Pristupljeno 28. 8. 2015.
- ^ Эstonskaя Pravoslavnaя Cerkovь Moskovskogo Patriarhata, Pristupljeno 28. 8. 2015.
