Knežica (Kozarska Dubica)
Knežica | |
|---|---|
 Knežica | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Bosna i Hercegovina |
| Entitet | Republika Srpska |
| Opština | Kozarska Dubica |
| Stanovništvo | |
| — 2013. | 626 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 45° 06′ 13″ S; 16° 40′ 35″ I / 45.10348° S; 16.67632° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST) |
  Knežica Knežica na karti Bosne i Hercegovine | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 79246 |
| Pozivni broj | 052 |
Knežica je naseljeno mjesto u opštini Kozarska Dubica, Republika Srpska, BiH. Prema popisu stanovništva iz 1991. u naselju je živjelo 626 stanovnika.
Geografija[uredi | uredi izvor]
Nalazi se na polovini puta između Prijedora i Kozarske Dubice, u zapadnom dijelu Knešpolja, i obuhvata jednu njegovu trećinu.[1]
U centru Knežice se nalazi partizansko groblje sa spomen muzejom, stambenim objektima, Domom kulture, zgradama Osnovne škole „Majka Knežopoljka“, Zemljoradničke zadruge, parohijske crkve, sa trgovinskim i ugostiteljskim radnjama, sportskim terenima, sa zgradom pošte, zdravstvene i veterinarske ambulante, zgradom konfekcije tekstila, ca dosta zelenila i ukrasnog rastinja.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Prema pisanim izvorima, ime Knežica (Kneževo Polje) je staro, srednjovjekovno, kao i Knešpolje; spominju se prvi put u 13. vijeku, kada se tim toponimom označavala rijeka uz koju su bila imanja knezova Babonića Blagajskih.
Knežica je u prošlosti tri puta imala opštinsku upravu. U razdoblju 1926—1941. godine Knežičku opštinu su sačinjavala 12 sela sa 4.713 stanovnika. Jedno vrijeme fuzionisale su se opštine Knežica i Međuvođe (1930—1936) i obuhvatale 24 sela, odnosno polovinu dubičkog sreza, sa nazivom Knešpolje. Od septembra 1941. do juna 1942. Knežica je opet sjedište opštine. A odmah poslije oslobođenja formiran je mjesni odbor Knežica (1945—1955). Knežica je zatim dobila opštinsku upravu 15. oktobra 1955, koja je ukinuta 31. avgusta 1958. godine.
Drugi svjetski rat (1941—1945)[uredi | uredi izvor]
Knežica je poznato partizansko mjesto iz Drugog svjetskog rata. Jedan period vremena ovdje je de fakto postojala slobodna partizanska teritorija. Na dan 30. jula 1941. godine noću ustanici Knešpolja, predvođeni Boškom i Milošem Šiljegovićem, izvršili su napad na žandarmerijske stanice u Knežici i Kadinom Jelovcu. Zauzeta je žandarmerijska stanica u Knežici i zarobljena su 4 žandara i jedan ustaša. Ostali žandari pobjegli su prema Kozarskoj Dubici. Pucnji iz Knešpolja odjeknuli su po cijeloj Kozari i javili početak ustanka.
U toku NOR-a sa područja Mjesne zajednice Knežica poginulo je 1.675 stanovnika, od toga 436 boraca i 1.239 žrtava fašističkog terora. Trebalo je da prođu 32 godine da bi na ovom području broj stanovnika dostigao onaj iznos iz 1941. godine. Partizansku spomenicu 1941. ponijelo je 116 ljudi iz ovog kraja. Branko Tubić, Petar Borojević, Boško Šiljegović i Mile Tubić proglašeni su za narodne heroje.
Predsednik Tito je u Knežici 27. jula 1951. otkrio spomenik partizanskim pilotima Franji Kluzu i Rudiju Čajavcu[2].
Raspad Jugoslavije i rat 1991-1995[uredi | uredi izvor]
Za vrijeme raspada Jugoslavije i rata u BiH Knežica nije pretrpjela veća materijalna stradanja. Mjesto su granatirale snage Oružanih snaga Republike Hrvatske tokom bezuspješne ofanzive (Operacija Una 95) 18. i 19. septembra 1995. godine, koja je zaustavljena u Kozarskoj Dubici.
Kultura[uredi | uredi izvor]
U Knežici djeluje i Kulturno–umjetničko društvo „Knešpolje“ koje njeguje izvorne pjesme ojkače i čuveno Kozaračko kolo.[1]
U naselju se u dvorištu crkve nalazi tradicionalna „Knešpoljska kuća“, koju je izgradila crkvena opština Knežica.[1]
Privreda[uredi | uredi izvor]
Okosnicu knežičke privrede čine tekstilna industrija i tvornica bezalkoholnih pića. Zemljoradnička zadruga „Knežica“, ujedno i pokretač i nosilac razvoja ovog kraja, bila je domaćin 15. smotre rekordera u poljoprivrednoj proizvodnji SFRJ održanoj 1-2. juna 1990 na kojoj je prisustvovalo oko 700 ljudi iz svih krajeva Jugoslavije.
Sport[uredi | uredi izvor]
U Knežici postoji fudbalski klub Knežopoljac koji je trenutno u trećoj ligi Republike Srpske. Osim fudbalskog, aktivan je i karate klub „Vazaari“, koji se sve više ističe na domaćoj karate–sceni.
Demografija[uredi | uredi izvor]
Prema popisu iz 1991. MZ Knežica ima 3.676 žitelja, od čega je 3.576 Srba.
Nacionalni sastav po naseljenim mjestima u mjesnoj zajednici Knežica:
- Čitluk — ukupno: 425, Srbi: 419, Hrvati: 1, Jugosloveni: 4, ostali: 1
- Donja Jutrogošta — ukupno: 89, Srbi: 88, Jugosloveni: 1
- Donji Jelovac — ukupno: 466, Srbi: 453, Hrvati: 3, Jugosloveni: 5, ostali: 5
- Gornja Gradina — ukupno: 202, Srbi: 194, Jugosloveni: 2, ostali: 6
- Knežica — ukupno: 626, Srbi: 592, Hrvati: 1, Jugosloveni: 20, ostali: 13
- Kriva Rijeka — ukupno: 121, Srbi: 116, Jugosloveni: 3, ostali: 2
- Malo Dvorište — ukupno: 333, Srbi: 318, Hrvati: 1, Jugosloveni: 14
- Mirkovac — ukupno: 328, Srbi: 326, Jugosloveni: 2
- Murati — ukupno: 217, Srbi: 216, Hrvati: 1
- Strigova — ukupno: 354, Srbi: 351, ostali: 3
- Ušivac — ukupno: 131, Srbi: 130, Jugosloveni: 1
- Veliko Dvorište — ukupno: 384, Srbi: 373, Hrvati: 2, Jugosloveni: 4, ostali: 5
- MZ Knežica — ukupno: 3676, Srbi: 3576, Hrvati: 9, Jugosloveni: 56, ostali: 35
| Nacionalnost[3] | 1991. | 1981. | 1971. | 1961. | 1953. | 1948. | 1930. | 1921. | 1910. | 1895. |
| Srbi | 3576 (97,29%) | 3375 (95,74%) | 3669 (99,62%) | 4053 (99,88%) | 4353 (99,86%) | 4357 (99,95%) | 4714 (99,83%) | 4644 (99,87%) | 4368 (99,45%) | 3722 (99,43%) |
| Jugosloveni | 56 (1,52%) | 140 (3,97%) | 11 (0,30%) | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Hrvati | 9 (0,24%) | 6 (0,18%) | 3 (0,08%) | 5 (0,12%) | 6 (0,14%) | 2 (0,05%) | 8 (0,17%) | 6 (0,13%) | 17 (0,39%) | 15 (0,40%) |
| Muslimani | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 7 (0,16%) | 6 (0,17%) |
| ostali i nepoznato | 35 (0,29%) | 4 (0,11%) | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Ukupno | 3676 | 3525 | 3683 | 4058 | 4206 | 4359 | 4722 | 4650 | 4392 | 3743 |
| Demografija[3] | ||
|---|---|---|
| Godina | Stanovnika | |
| 1948. | 179 | |
| 1953. | 185 | |
| 1961. | 222 | |
| 1971. | 264 | |
| 1981. | 342 | |
| 1991. | 626 | |
Znamenite ličnosti[uredi | uredi izvor]
- Mile Tubić, narodni heroj Jugoslavije
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v „Vez: Knežica”. Radio-televizija Republike Srpske. oktobar 2011. Pristupljeno 6. 11. 2011.[mrtva veza]
- ^ Miting u Knežicama, ručak, otkrivanje spomenika, predaja darova i aeromiting. foto.mij.rs
- ^ a b Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ: Popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Pravoslavlje u Knešpolju (jezik: srpski)
- Satelitska mapa
- Vrijeme, broj stanovnika, naselja...
- Mapa Knežice
- Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain)
- Gugl satelitska mapa (Maplandia)
| Naseljena mjesta | Aginci, Babinac, Bačvani, Bijakovac, Bjelajci, Božići, Brekinja, Veliko Dvorište, Verija, Vlaškovci, Vojskova, Vrioci, Gornja Gradina, Gornjoselci, Gunjevci, Demirovac, Dizdarlije, Donja Gradina, Donja Jutrogošta, Donja Slabinja, Donji Jelovac, Draksenić, Jasenje, Johova, Jošik, Kadin Jelovac, Klekovci, Knežica, Kozarska Dubica, Komlenac, Koturovi, Košuća, Kriva Rijeka, Maglajci, Malo Dvorište, Međeđa, Međuvođe, Mirkovac, Mlječanica, Mrazovci, Murati, Novoselci, Odžinci, Parnice, Pobrđani, Pucari, Rakovica, Sjeverovci, Sključani, Sreflije, Strigova, Suvaja, Tuključani, Ušivac, Furde, Hajderovci, Hadžibajir, Čelebinci, Čitluk, Čuklinac, Ševarlije | .svg) |
|---|---|---|
| Mjesne zajednice | MZ Aginci, MZ Bjelajci, MZ Demirovac, MZ Donja Gradina, MZ Draksenić,MZ Jošik, MZ Klekovci, MZ Knežica, MZ Komlenac, MZ Međeđa, MZ Međuvođe, MZ Moštanica, MZ Petar Pecija, MZ Petrinja, MZ Pounje, MZ Pucari, MZ Rakovica, MZ Slabinja, MZ Sreflije, MZ Urije, MZ Hadžibair, MZ Centar | |
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
