Makedonska književnost
Literatura Severne Makedonije (mkd. македонска книжевност) započinje Ohridskom književnom školom u Prvom bugarskom carstvu 886. Ova prva pisana dela na dijalektima staroslovenskog jezika bila su religiozna.[1] Školu je osnovao Kliment Ohridski.[2][3] Makedonska recesija u to vreme je bila deo staroslovenskog jezika i nije predstavljala jedan regionalni dijalekt već uopšteni oblik južnoslovenskog jezika.[4] Standardizacija makedonskog jezika u 20. veku pružila je temelj za dalji razvoj moderne makedonske književnosti i ovaj period je najbogatiji u istoriji same književnosti.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Makedonski jezik nije bio zvanično priznat do uspostavljanja Makedonije kao konstitutivne republike komunističke Jugoslavije 1946. Krste Petkov Misirkov je u Za Makedonskite raboti (1903) i u književnom časopisu Vardar (osnovan 1905) pomogao da se stvore temelji makedonskog jezika i književnosti. Te napore je nastavio Kosta Racin i posle Prvog svetskog rata, koji je uglavnom pisao poeziju na makedonskom jeziku i propagirao je u književnim časopisima 1930-ih. Racinove pesme u Beli mugri (1939), koje uključuju mnoge elemente usmene narodne poezije, je vlada zabranjivala pre Drugog svetskog rata. Neki pisci, poput Kole Nedelkovskog, su radili i objavljivali u inostranstvu zbog političkog pritiska.
Periodi[uredi | uredi izvor]
Makedonska akademija nauka i umetnosti deli književnost na tri velika razdoblja, koja su podeljena na dodatna. Periodi makedonske književnosti su:[5][6]
- Stara makedonska književnost — 9. do 18. veka[7]
- Od uvođenja hrišćanstva do turske invazije — 9. do 14. veka
- Od turske invazije do početka 18. veka
- Nova makedonska književnost — 1802. do 1944.
- period nacionalnog buđenja
- revolucionarni period
- međuratni književni period
- Savremena makedonska književnost — 1944—danas
Savremena književnost[uredi | uredi izvor]
Posle Drugog svetskog rata, pod novom jugoslovenskom Socijalističkom Republikom Makedonijom, učenik Blaže Koneski i drugi su bili zaduženi da standardizuju makedonski kao službeni književni jezik. Sa ovom novom slobodom pisanja i objavljivanja na maternjem jeziku, Socijalistička Republika Makedonije je imala mnoge književne ličnosti u posleratnom periodu. Poezija je bila zastupljena u delu Ace Šopova, Slavka Janevskog, Blaže Koneskog i Gana Todorovskog. Janevski je takođe bio ugledni prozni pisac i autor prvog makedonskog romana Selo zad sedumte jaseni (1952). Njegovo najambicioznije delo bio je ciklus od šest delova koji se bavi makedonskom istorijom i uključuje Tvrdoglavi (1965), roman koji artikuliše mitove i legende makedonskog naroda o pamćenju i tumačenju njihove istorije. Predratni dramski pisci, poput Vasila Iljoskog, nastavili su da pišu, a pozorište su okrepili novi dramatičari, poput Kola Čašula, Tome Arsovskog i Gorana Stefanovskog. Čašule je napisao i nekoliko romana. Glavna tema njegovog dela je poraz idealista i idealizma. Njegova predstava Crnila (1960) govori o ubistvu vođe unutrašnje makedonske revolucionarne organizacije početkom 20. veka od strane drugih aktivista organizacije.
Među najpoznatijim piscima proze je Živko Čingo, čije zbirke objavljuje Paskvelija (1962) i Nova Paskvelija (1965), govore o zamišljenoj zemlji u kojoj se dešavaju sukobi i interakcije između starih tradicija i revolucionarne svesti. Njegov roman Golemata voda (1971) se dešava u sirotištu, prikazujući veličanstvenost i tugu detinjstva. Među značajnim piscima su Vlada Urošević (Sonuvacot i prazninata 1979) i Jovan Pavlovski (Sok od prostata 1991).
Autori[uredi | uredi izvor]
Neki od poznatih autora koji su doprineli razvoju književnosti su:
- Krste Petkov Misirkov — pisac, slavista i filolog[8]
- Aco Šopov — pesnik i pisac
- Đorđe Puljevski — pisac i politički aktivista[9]
- Gane Todorovski — pisac, pesnik i akademik
- Kočo Racin — pisac i pesnik
- Kole Nedelkovski — pesnik
- Vojdan Černodrinski — pisac[10]
- Vasil Iljoski — pisac
- Blaže Koneski — pisac
- Kiril Pejčinovik — pisac[10]
- Joakim Krčovski — pisac[10]
- Slavko Janevski — pisac
- Živko Čingo — pisac
- Braća Miladinovi[10]
- Grigor Prličev[10]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Macedonian literature - Britannica
- ^ Medieval Macedonian literature.
- ^ ...He introduced the language into the official sermons and prayers in Macedonia and Southern Albania, erected several monastery's and churches, delivered sermons among the people in their own language, becoming one of the first creators of Slav and Macedonian literature. Arhivirano 2011-02-18 na sajtu Wayback Machine, Macedonian language on cybermacedonia.com
- ^ Old Church Slavonic grammar, Horace Gray Lunt, Walter de Gruyter, 2001, p. 1., ISBN 3-11-016284-9
- ^ Ristovski, Blaže. Periodizacija na makedonskiot literaturno-kulturen razvoj. Skopje: Macedonian Academy of Sciences and Arts. Arhivirano iz originala 12. 10. 2013. g. Pristupljeno 17. 05. 2021.
- ^ Facts about the Macedonian language Arhivirano na sajtu Wayback Machine (11. oktobar 2017), Victor Friedman.
- ^ literary works of the Macedonian recension
- ^ Considered/self-identified as Bulgarian.
- ^ Considered also as Bulgarian.
- ^ a b v g d Considered/self-identified his language and himself as Bulgarian.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Makedonska književnost (“Macedonian Literature”). Tome Sazdov, Vera Stojčevska-Antić, Dragi Stefanija, Georgij Stalev, Borislav Pavlovski. Školska knjiga. Zagreb, 1988. (in sl)
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
Mediji vezani za članak Makedonska književnost na Vikimedijinoj ostavi
| Državne | |
|---|---|
| Ostale | |
