Pređi na sadržaj

Mašan Đurović

Dodaj veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Mašan Đurović
Lični podaci
Datum rođenja(1912-07-07)7. jul 1912.
Mesto rođenjaMedveđa, Srbija
Datum smrti21. maj 1943.(1943-05-21) (30/31 god.)
Mesto smrtiZlatar, Srbija

Mašan Đurović (Medveđa, 7. jul 1912 — Zlatar, 21. maj 1943) bio je kapetan Jugoslovenske vojske i četnički vojvoda.

Biografija[uredi | uredi izvor]

Mašan Đurović je rođen 7. jula 1912. godine u selu Gajtanu, nedaleko od Medveđe.[1] U međuratnom periodu naselje je pripadalo Slišanskoj opštini Jablaničkog sreza, a od 1929. godine nalazilo se u Vardarskoj banovini.[2]

Pre rata bio je kapetan II kl. u rezervi sa službom u Raški.

Za vreme Aprilskog rata izbegao je u ibarski kraj i okupio veću grupu seljaka. Pridružio se vojvodi Kosti Pećancu i bio jedno vreme u njegovom štabu. Po njegovim instrukcijama stvarao četničke odrede u Ibarskom kraju, da bi zatim dobio titulu „Vojvoda Suhoplaninski“ i bio postavljen za komandanta Suhoplaninskog četničkog odreda. U julu 1941. stavlja se pod komandu pukovnika Draže Mihailovića, ali se ne odriče Koste Pećanca.

Po završetku nemačke ofanzive u zapadnoj Srbiji krajem 1941. odriče se pukovnika Mihailovića i ponovo se stavlja u službu Pećanca. Tada postaje komandant Ibarskog četničkog odreda i postaje jedan od „divljih“ vojvoda u Srbiji.

Ilegalni Suvoplaninski četnički odred pod komandom Mašana Đurovića sa 520 vojnika je bio legalizovan i preimenovan u Ibarski četnički odred kodnog naziva C-54 i bio je sastavljen od nekoliko bataljona čije je sedište bilo prvo u Raškoj, a zatim u Jošaničkoj Banji.[3] Broj vojnika koji su pripadali ovom odredu je narastao na više od 1.200 vojnika i oficira do početka 1942.[4]

Ponovo se stavlja u službu JVuO, ali samo za izvjesno vrijeme. Tokom februara i marta 1942. Đurović i general Mihailović su razmijenili nekoliko pisama.[5] Mašan Đurović je 1. juna 1942. godine uhvatio britanskog kapetana Kristija Lorensa i četničkog poručnika Dimitrija Cvetkovića, da bi ih potom, zajedno sa još nekoliko četnika, sproveo za Beograd i predao Njemcima.[6][7][8]

U Beogradu je 18. marta 1942. godine održan sastanak kome su prisustvovali vojvoda Kosta Pećanac i major Trifun Mikić, načelnik njegovog štaba, te još dvojica četničkih vojvodâ, sa srpske, kao i načelnik Operativnog štaba opunomoćenog komandanta u Srbiji pukovnik Erih Keviš i zonderfirer Matern, s njemačke strane. Nakon sastanka je načinjena službena zabilješka. Tokom razgovora, Kosta Pećanac se o vojvodi Đuroviću izrazio veoma pohvalno, istakavši da se radi o osobi od njegovog najvećeg povjerenja:

K. P. je vojvodu Đurovića prikazao kao svog najboljeg čoveka. On je, istina, neškolovan, ali je u izvanrednoj meri ovladao taktikom gerilskog ratovanja. On je to najbolje dokazao prilikom svojih borbi protiv komunista i ljudi Draže Mihailovića. Gospodin K. P. sebe lično takođe prikazuje kao komandanta koji je izvrsno ovladao taktikom gerilske borbe, ali koji bi ipak zatajio kad bi mu se želelo poveriti regularni puk. Na postavljeno pitanje gospodin K. P. je izneo još sledeće: vojvoda Đurović nalazi se u punoj saglasnosti s Italijanima, i od njih dobija i municiju, svakako, samo italijansku. Stoga je pitanje snabdevanja municijom takođe veoma ozbiljno, jer njegovi ljudi raspolažu veoma raznovrsnim modelima pušaka. Italijani su vojvodi stavili na raspolaganje i jednu bateriju, koju poslužuju italijanski vojnici u četničkim uniformama.[9]

Kolika je bila stvarna moć vojvode suhoplaninskog Mašana Đurovića, možda najbolje govore riječi njegovih savremenika. Učitelj Tihomir Đorđević iz Raške zapisao je u svom dnevniku (mart 1943. godine):

Taj Mašan držao je u rukovođenju ceo ovaj kraj, celu ibarsku dolinu, sve od septembra 1941. godine pa sve do danas... Tukao je, donosio presude sam, bio je komandant Raške grupe vojvoda, sreski načelnik, starešina sreskog suda, komandant mesta, komandant srpske državne straže, hapsio je, puštao, ubijao, streljao, hvatao mladiće pod firmom da su partizani, hvatao prave partizane, terao u Niš na streljanje, slao u Kosovsku Mitrovicu i šta sve nije radio.[10][11]

Kada su Nemci rasformirali Pećančeve odrede u martu 1943,[6] zajedno sa vojvodama Javorskim, Milojem Mojsilovićem i Đurom Smederevcem stvorio je odred „Složna braća“ za borbu protiv partizana i nelegalnih četnika u zapadnoj Srbiji.

Četnici Javorskog korpusa ga zarobljavaju marta 1943. i šalju u Vrhovnu komandu JVuO na suđenje. Posle sastanka koji su imali, ministar vojske i mornarice pri jugoslovenskoj vladi je zaključio da Mašan Đurović sada „sluša“. General Mihailović mu poklanja život i stavlja ga pod svoju komandu kao jednog od komandanata u Javorskoj brigadi koja treba da pomogne ostalim četničkim jedinicama u borbi protiv partizana tokom operacije Vajs. Za to vreme, ostatak boraca Ibarskog četničkog odreda je samoinicijativno krenuo u Crnu Goru. Jedan deo Đurovićevih četnika je odmah stupio u Javorski korpus JVuO, kojim je komandovao kapetan Radomir Cvetić, ostavši tako na istom terenu kao i do tada (studenički i deževski srez).[12][13]

U depeši poslatoj 30. marta 1943. iz Vrhovne komande JVuO (koja se u tom trenutku nalazila u Kalinoviku), general Draža Mihailović obavještava svoje podređene o pristizanju jedinice pod Đurovićevom komandom:

Mašanov odred stigao ovamo. Sa Mašanom videćemo šta ćemo.[14]

Mašan Đurović je 28. marta 1943. sa raspoloživim ljudstvom, a u okviru jedinice koja je zadržala naziv Ibarski četnički odred, stavljen na raspolaganje majoru Zahariju Ostojiću. Zatim je preko sjeničkog i bjelopoljskog sreza poslat u borbe sa partizanskim snagama (II proleterska divizija NOVJ) u dolini Drine. Njihovu žestinu najbolje oslikavaju reči Đurovićevog novog zapovednika da se ova reka imala braniti „do poslednjeg čoveka“, da se svako odstupanje moglo „kažnjavati smrću“, kao i da su se imali hvatati „boljševici meštani i streljati na licu mesta“.[15] Dolaskom majora Pavla Đurišića na ovaj prostor sa snagama JVuO iz Vasojevića, borbe se intenziviraju. Posebno krvava je bila bitka kod sela Čelebići na granici između fočanskog i pljevaljskog sreza 17/18. aprila 1943. godine. Četnici Mašana Đurovića su učestvovali u njoj zajedno sa: Kolašinskom, Durmitorskom, Bjelopoljskom i Vasojevićkom jurišnom brigadom JVuO. Međutim, četnici su pretrpeli težak poraz, prilikom kojeg im je iz stroja bilo izbačeno oko 250 boraca.[16]

U izvještaju majora Pavla Đurišića od 1. maja 1943. upućenom generalu Dragoljubu Mihailoviću, u kome ga informiše o trenutnoj situaciji na ratištu, kao i o snabdijevanju četnika od strane italijanske vojske, o Đurovićevoj četničkoj skupini navedeni su sljedeći podaci:

Iz Kolašina Mašanove ljude uputio sam za Šahoviće da se prikupe. Prekjuče dobio sam izveštaj da su [otišli u] Zaton i naredio sam da se vrate, danas tek obavešten sam da nisu tamo i niko ne zna gde su.[17]

U depeši poslatoj 7. maja 1943. majoru Dragutinu Keseroviću (pseudonim »Orel«), komandantu Rasinskog korpusa JVuO, general Mihailović iznova naređuje prisilnu mobilizaciju ljudstva, kao i najstrožiju kaznu za napuštanje položaja:

Sandžaklije misle da samo beže i da se drugi bije za njih. Naređujem da se na desnoj obali Lima pohvataju svi begunci i da se ponovo sve mobiliše. Upotrebite najdrastičnije mere. Ponovne begunce streljati na licu mesta, čim se uhvate. Saopštite ppuk. Pavloviću da on vrši svu mobilizaciju, a Vi ga pomažite oružanom silom. Neka Pavlović stavi pod komandu kapet. Radovića ceo odred Mašanov, te i njega upotrebite u istom smislu.[18]

Ovaj dogovor s njim bio je samo kratkog veka, jer je već maja 1943. napustio položaje i počeo pljačkanje po selima. Preki sud Javorskog korpusa ga u odsustvu osuđuje na smrt, ali izvršenje kazne se odlaže zbog njegovog skrivanja. Istog meseca ga na Zlataru zarobljavaju četnici Rasinskog korpusa i osuđuju na smrt.

Vojvoda Mašan Đurović je streljan na Zlataru 21. maja 1943. godine.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Istorijski arhiv Beograd (IAB), BDS, Đ-334, Mašan Đurović, 19.
  2. ^ Milutin Živković, Ratni put vojvode suhoplaninskog Mašana Đurovića 1941-1943, Leskovački zbornik LIX, Narodni muzej Leskovac, 2019, str. 306.
  3. ^ Živković 2017, str. 260, 371
  4. ^ Živković 2017, str. 371
  5. ^ Major JVuO Branimir Petrović i kriza pokreta otpora u Srbiji 1942-1944.
  6. ^ a b Tomasevich 1975.
  7. ^ Zbornik NOR-a, tom XIV, knjiga 1, str. 438
  8. ^ Stupar 2015, str. 274
  9. ^ Zbornik dokumenata i podataka o Narodnooslobodilačkom ratu naroda Jugoslavije, tom XII, knjiga 2: Dokumenti jedinica, komandi i ustanova Nemačkog rajha: 1. januar — 31. decembar 1942, Vojnoistorijski institut, Beograd, 1976, dok. br. 43, str. 222-223.
  10. ^ IAK, fond 412, TĐ, kut. 3, Dnevnici Tihomira Đorđevića 1943. godine, Ratni dnevnik 2.03 – 31.08.1943, 7.
  11. ^ Milutin Živković, Ratni put vojvode suhoplaninskog Mašana Đurovića 1941-1943, Leskovački zbornik LIX, Narodni muzej Leskovac, 2019, str. 312.
  12. ^ VA, NDa, kut. 24a, f. 5, dok. 44, 3.
  13. ^ Milutin Živković, Ratni put vojvode suhoplaninskog Mašana Đurovića 1941-1943, Leskovački zbornik LIX, Narodni muzej Leskovac, 2019, str. 319.
  14. ^ Zbornik dokumenata i podataka o Narodnooslobodilačkom ratu naroda Jugoslavije, tom XIV, knjiga 2: Dokumenti četničkog pokreta Draže Mihailovića 1943, Vojnoistorijski institut, Beograd, 1983, dok. 113, str. 564.
  15. ^ VA, ČA, kut. 293, f. 1, dok. 4, 69, dep. 2797; Isto, 75, dep. 2830; Isto, kut. 162, f. 2, dok. 6, 1.
  16. ^ Milutin Živković, Ratni put vojvode suhoplaninskog Mašana Đurovića 1941-1943, Leskovački zbornik LIX, Narodni muzej Leskovac, 2019, str. 320.
  17. ^ Zbornik dokumenata i podataka o Narodnooslobodilačkom ratu naroda Jugoslavije, tom XIV, knjiga 2: Dokumenti četničkog pokreta Draže Mihailovića 1943, Vojnoistorijski institut, Beograd, 1983, dok. 142, str. 652.
  18. ^ Zbornik dokumenata i podataka o Narodnooslobodilačkom ratu naroda Jugoslavije, tom XIV, knj. 2, Vojnoistorijski institut, Beograd, 1983, dok. 156, str. 729.

Literatura[uredi | uredi izvor]


Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Машан_Ђуровић&oldid=27566778”