Pređi na sadržaj

Mihalj Kertes

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Mihalj Kertes
Mihalj Kertes
Lični podaci
Datum rođenja(1947-08-29)29. avgust 1947.
Mesto rođenjaBačka Palanka, FNRJ
Datum smrti29. decembar 2022.(2022-12-29) (75 god.)
Mesto smrtiBeograd, Srbija
NarodnostMađar
Politička karijera
Politička
stranka		Srpska napredna stranka (2015–2022)
Socijalistička partija Srbije (1990–2015)
Savez komunista Jugoslavije (1974–1990)

Mihalj Kertes — Braca, Bracika (mađ. Kertész Mihály; Bačka Palanka, 29. avgust 1947 — Beograd, 29. decembar 2022) bio je srpski i jugoslovenski političar i državni funkcioner. Kertes je etnički Mađar iz Bačke. Bio je jedan od bliskih saradnika i poverenika Slobodana Miloševića, tokom 1990-ih. Kao dugogodišnji direktor Savezne Uprave carina Savezne Republike Jugoslavije, Kertes je obezbeđivao logističku i finansijsku podršku za razne tajne operacije tadašnjeg režima. Tokom prve decenije 21. veka, nakon petog oktobra, Kertes je optuživan ili je bio svedok u nekoliko suđenja.[1][2]

Biografija[uredi | uredi izvor]

Kertes je rođen u Bačkoj Palanci od oca Mihalja, krojača, i majke Olge, domaćice.[3] Završio je osnovnu i srednju školu, kao i višu „Školu za Upravljanje“, smer socijalni rad, u rodnom gradu. Počeo je da radi kao socijalni radnik u gradskoj administraciji, postao član Saveza komunista Jugoslavije u 1974. Na lokalnom nivou je napredovao do pozicije sekretara gradskog komiteta Saveza Komunista, za koga je postavljen 1986. godine.[4][5][6] Tokom transformacije komunističke partije u Socijalističku partiju Srbije, Kertes je postao pobornik Miloševićeve politike.

Uspon[uredi | uredi izvor]

Kertesov uspon u visoku politiku je počeo tokom Antibirokratske revolucije, ustanka protiv „starog režima“ i podržavajući Miloševićevu politiku - započeo proteste u Bačkoj Palanci i vodio protestante do Novog Sada. Događaj, poznat kao „Jogurt revolucija“, je doveo do ostavke pokrajinskog vođstva i postavljanja vođstva odanog Miloševiću. Njegova izjava „Zašto se vi kao Srbi plašite Srbije, kad se ja kao Mađar ne plašim?“, ga je posebno proslavila.[7] Zahvaljujući toj ulozi, ubrzo je postao član predsedništva, i 1990. je izabran za poslanika parlamenta, i to kao poslanik iz Grocke - beogradskog prigradskog naselja gde nikada nije živeo-pod vrlo sumnjivim okolnostima.[5]

Nakon toga je postavljen na čelo Službe državne bezbednosti Saveznog ministarstva unutrašnjih poslova i za pomoćnika federalnog ministra unutrašnjih poslova Petra Gračanina.[5] Tadašnji premijer Milan Panić ga je oterao nakon incidenta na Londonskoj konferenciji, kada je otkriveno da je nagovorio Vladislava Jovanovića da nosi prisluškivač, da bi on mogao da prisluškuje konferenciju.[8]

Povezan je sa formiranjem paravojnih formacija u Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini 1992. i 1993.[9]

Najviša funkcija tokom Kertesove karijere bila je pozicija direktora Savezne Uprave carina, na koju je postavljen 1993, i koju je držao do 2000. Ta pozicija mu je omogućavala da nametne kakvu god taksu je hteo na uvoz i izvoz roba, a funkcija carina je bila punjenje državnog budžeta iz senke. Carine su bile finansijski izvor široke lepeze operacija, od pranja novca u inostranim ofšor bankama, do punjenja džepova privatnih biznismena.[9] Tokom svoje „vladavine“, bio je čovjek kome je Milošević neograničeno vjerovao, a proglašavan je i bogom carine.[8] Korupcija, nepotizam, krijumčarenje i iznuđivanje novca su stupili na snagu u carinskoj službi. Sankcije UN-a nametnute državi su značile pretvaranje visokoprofitnog prometa roba, posebno duvanskih i naftnih proizvoda, u šverc, koji je postao privilegija uskog kruga ljudi. Jedna od osoba koji su enormno profitirale od takve situacije je bio i Miloševićev sin Marko koji je imao suštinski monopol nad uvozom cigareta firme Filip Moris u Jugoslaviju.[9] Sa svoje pozicije, Kertes je delio ogroman broj poklona, uglavnom vozila i luksuzne robe, i to nerazvijenim selima, raznim lokalnim i državnim predstavnicima, te raznim pripadnicima specijalne policije, vojske i paravojnih formacija.[9]

Tokom svoje političke karijere, bio je čovek neograničene vlasti u svom rodnom gradu Bačkoj Palanci. Od ukupno 2.300 zaposlenih u Saveznoj Upravi carina tokom njegovog mandata oko 800 je bilo iz njegovog rodnog grada.[9]

Pad[uredi | uredi izvor]

Nakon zbacivanja Miloševića 5. oktobra 2000, aktivisti Demokratske opozicije Srbije su provalili u centralu Uprave carina, zatekavši Kertesa i saradnike kako uništavaju dokumentaciju. Od stvari nađenih u zgradi su i SAD 1,3 miliona (u raznim valutama), 18 funti droge, oko 50 komada oružja, i 10 blindiranih limuzina. Nakon kratkog pritvora, Kertesu je dozvoljeno da napusti zgradu, ali je nakon toga protiv njega podneto više optužnica.[9]

Nakon dva ponovljena suđenja, u februaru 2007, Kertes je osuđen na 2,5 godine zatvora zbog obezbeđenja vozila ubicama opozicionih političara u atentatu na Ibarskoj magistrali 1999. godine.[10]

U septembru 2007. je optužen za zloupotrebu položaja i proneveru. Između ostalog, tužilaštvo je teretilo grupu koja se sastojala od Slobodana Miloševića, Jovana Zebića i Nikolu Šainovića za prenos 38 miliona nemačkih maraka na kiparske banke,[11] gde im se gubi trag. Samo se Kertesu sudi, jer su Milošević i Zebić umrli, a Šainoviću se trenutno sudi u Međunarodnom sudu za ratne zločine počinjene na prostoru bivše Jugoslavije u Hagu.[12]

Bio je pod istragom u slučaju „duvanske mafije“, povezanom sa švercom cigareta u 1990-im. Među glavnooptuženima su Marko Milošević, Mira Marković i Stanko Subotić.[13]

Umro je 29. decembara 2022. godine.[14]

Izvori[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Kertesu osam godina za aferu „Kipar“ („Politika“, 27. decembar 2010), Pristupljeno 13. 4. 2013.
  2. ^ Kertes: Nisam bio ničiji potrčko („Blic“, 9. mart 2012), Pristupljeno 13. 4. 2013.
  3. ^ „The Milosevic charge sheet”. BBC. 2. 4. 2001. Pristupljeno 7. 9. 2007. 
  4. ^ Lopušina 2003
  5. ^ a b v Zorica Vulić (20. 5. 2000). „Ko je ovaj čovek? Mihalj Kertes” (na jeziku: Srpski). Glas javnosti (Srbija). Pristupljeno 7. 9. 2007. 
  6. ^ „Deda Mraz na optužnici” (na jeziku: Srpski). Danas (Srbija). 19. 3. 2007. Pristupljeno 7. 9. 2007. 
  7. ^ „Hapšenje direktora Savezne uprave carina”. Arhivirano iz originala 18. 8. 2007. g. Pristupljeno 22. 3. 2011. 
  8. ^ a b „Čudesni svet Bracike Kertesa” (na jeziku: Srpski). Vreme. 20. 12. 2000. Arhivirano iz originala 18. 8. 2007. g. Pristupljeno 7. 9. 2007. 
  9. ^ a b v g d đ Dobbs, Michael (29. 11. 2000). „Crash of Yugoslavia's Money Man”. Washington Post. 
  10. ^ „Milosevic commander convicted in '99 attack”. International Herald Tribune. 16. 2. 2007. Arhivirano iz originala 29. 6. 2005. g. 
  11. ^ „Kertesu osam godina za aferu „Kipar””. Politika Online. 27. 12. 2010. Pristupljeno 3. 3. 2013. 
  12. ^ „Milosevic Ally’s Trial Opens”. Balkan Investigative Report Network. Arhivirano iz originala 10. 7. 2011. g. Pristupljeno 22. 3. 2011. 
  13. ^ „U istrazi o duvanskoj mafiji saslušano sedam svedoka”. Danas (Srbija). 15. 8. 2007. Pristupljeno 7. 9. 2007. 
  14. ^ „PREMINUO MIHALJ KERTES: Nekadašnji političar i jedan od najbližih saradnika Slobodana Miloševića umro u 75. godini”. kurir.rs (na jeziku: srpski). Pristupljeno 29. 12. 2022. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Михаљ_Кертес&oldid=27747890”