Ostaci sakralnih objekata u Gornjačkoj klisuri
| Ostaci sakralnih objekata u Gornjačkoj klisuri | |
|---|---|
 Ruševine Manastira Blagoveštenje sa isposnicama | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Ždrelo |
| Opština | Petrovac na Mlavi |
| Država |  Srbija |
| Vrsta spomenika | manastiri i isposnica |
| Vreme nastanka | kraj 14. vek i početak 15. veka |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture od velikog značaja |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Regionalni zavod za zaštitu spomenika kulture Smederevo |
Ostaci sakralnih objekata u Gornjačkoj klisuri, na njenom početku (od Petrovca), obuhvataju ruševine dva manastira (Mitropolija i Blagoveštenje) i jedne pećinske isposnice, u klisuri koju je stvorila reka Mlava. Ova celina se nalazi pod zaštitom Republike Srbije, kao spomenik kulture od velikog značaja[1].
Manastir Blagoveštenje[uredi | uredi izvor]
Kompleks manastira Blagoveštenja bio je izgrađen na veštački stvorenim stepeničastim zaravnima koje su napravljene podizanjem potpornih zidova. Manastirska crkva ima trikonhonalnu osnovu, karakterističnu za spomenike Moravskog stila, zbog čega se njeno podizanje datira na kraj XIV veka. U njenoj unutrašnjosti, tačnije u središtu oltarske apside, nađena dvodelna časna trpeza, napravljena od kamena. Prema zapisima sa kraja XV veka, manastir je podigao Stefan Lazarević (knez 1389—1402, despot 1402—1427)[2].
Manastir Mitropolija[uredi | uredi izvor]
Manastir, čiji su ostaci poznati kao Mitropolija, podignut je na zaravni u podnožju Malog Vukana i sastojao se od dve crkve (Velike i Male).
Velika crkva ima, za Moravski stil karakterističnu, trikonhonalnu osnovu, sa narteksom i egzonarteksom. Njene bočne (pevničke) apside su polukružne osnove i u njihovim počecima se nalaze pilastri na koje se nadovezuju četiri stupca, što nije uobičajeno kod crkava moravskog stila[1]. .
Mala crkva, poznata kao Bogorodica Prečista, ima pravougaonu osnovu sa oltarskom apsidom koja je spolja trostrana, a iznutra polukružna, dok su joj zidovi pokriveni kvaderima sige.
Galerija[uredi | uredi izvor]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b „Manastir Blagoveštenje — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU.
(iz knjige Pejić, Svetlana; Milić, Mileta, ur. (1998). „Gornjačka klisura, Mitropolija, Blagoveštenje i pećinska isposnica”. Spomeničko nasleđe Srbije: nepokretna kulturna dobra od izuzetnog i od velikog značaja (na jeziku: srpski). Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture. str. 459. ISBN 8680879126. - ^ Marković, Vasilije (1920). Pravoslavno monaštvo i manastiri u srednjovekovnoj Srbiji (I izd.). Sremski Karlovci.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- „Manastir Blagoveštenje — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU.
(iz knjige Pejić, Svetlana; Milić, Mileta, ur. (1998). „Gornjačka klisura, Mitropolija, Blagoveštenje i pećinska isposnica”. Spomeničko nasleđe Srbije: nepokretna kulturna dobra od izuzetnog i od velikog značaja (na jeziku: srpski). Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture. str. 459. ISBN 8680879126.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Republički zavod za zaštitu spomenika kulture - Beograd
- Lista spomenika
- TAJNA BLAGA GORNjAČKE RIZNICE: U septembru počinju arheološka istraživanja na jednom od najintrigantnijih lokaliteta („Večernje novosti”, 10. avgust 2022)
