Skordisci

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Država Skordiska, 3-1. vek pre nove ere.

Skordisci (grč. Σκορδίσκοι) su bili antičko keltsko pleme koje je živelo na prostoru Panonije, Mezije i današnje Srbije, u prostoru između reka Save, Drave i Dunava.[1][2]

Podaci o njihovom postojanju postoje od 3. veka p. n. e. do početka nove ere. U svom zenitu, njihov uticaj se prostirao po regionima koji danas predstavljaju Austriju, Hrvatsku, Mađarsku, Srbiju, Sloveniju, Slovačku i Bosnu i Hercegovinu. Ime njihovog plemena može biti povezano sa imenom Skordus planine (Šar planina), predeo između Ilirije i Peonije.[3]

Poreklo[uredi | uredi izvor]

Prikaz skordijskog vojnika u punoj opremi, Narodni muzej u Požarevcu

Postoje različita mišljenja o etničkoj pripadnosti Skordiska. Neki smatraju da su poreklom Kelti, Tračani ili Iliri ili mešavina navedenih.[4][5][6][7][8][9]

Podaci o Skordiscima pronađeni su u različitim istorijskim periodima u Iliriji, Trakiji i Dakiji, ponekad podeljeni u više grupa, kao npr. Skordici Stariji i Skordici Mlađi.[10]

Andraš Moči tvrdi da oni nisu nastali kao keltsko pleme sami se grupišući, već su bili „kreacija keltske politike".[11] Oni su formirani nakon 278. p. n. e., kao preživeli narod nakon keltske invazije na Grčku nastanjeni u gorenavedenom regionu i za sebe su govoroli da su mala, još uvek moćna, vladajuća klasa.[12] Relativno brzo, oni su se pomešali sa brojnim superiornijim nacijama, a keltsko ime plemena je zadržano, iako možda malo izmenjeno, u skladu sa jezikom koji su govorili Iliri.[13] Sa druge strane, prema nekim istorijskim podacima, naselja Skordika zapadno od reke Morave su pala pod Trčansku vlast.[14]

U Panoniji, kao i u severnom delu Mezije su pronađeni razni predmeti koji pripadaju Latenskoj kulturi, što potvrđuje postojanje keltskih naselja u ovom predelu. Ipak, južno od reke Save je malo ovakvih nalazišta.[15]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Keltska plemena na Balkanu, 50. p. n. e.

Nakon 278. p. n. e. neko vreme o Skordiscima nema puno podataka. Tokom zenita Makedonije, Skordisci su preusmerili snage na kontrolisanje Panonije. Kontrolisali su različita plemena u Panoniji, uzimali danak i bili najmoćnije pleme u centralnom Balkanu i izgradili su tvrđave u Singidunumu (današnji Beograd) i Taurunumu (današnji Zemun).[16] Rimska prva opsada Siska, bila je pod kontrolom Kelta koji su kontrolisali Dalmaciju i severozapadnu Panoniju. Ovo u kombinaciji sa nemirima koji su nastali nakon smrti Aleksandra Velikog, učinilo je da Skordisci obrate pažnju na severozapad. Oni su potčinili brojna plemena u Meziji, uključujući Dardance, nekoliko severozapadnih Tračanskih plemena i Pajoniju. Od 141. p. n. e., Skordisci su konstantno bili uključeni u bitke između Rimske države i Makedonije, a na strani Makedonije. Poraženi su 135. p. n. e. u Tračkoj.[17][18][19] Ipak 118. p. n. e., prema memorijalnom natpisu pronađenom blizu grada Soluna, Sekt Pompej je bio pobeđen boreći se protiv njih blizu Stobi. 114. p. n. e. oni su čak iznenađujuće uspeli da pobede vojsku Gaja Porcija Katona u zapadnim planinama Srbije, ali 107. p. n. e. bivaju poraženi.[20][21][22] Ipak, oni nisu odustali od vladavine Panonijom i pominju se da su učestvovali u drugoj opsadi Siscije 119. p. n. e..

Oni su i dalje, s vremena na vreme, zadavali probleme rimskim upravnicima u Makedoniji, čiju su teritoriju napadali zajedno sa Medima i Dardancima. U jednom trenutku su stigli čak do Delfa i uspeli da opustuše hramove, ali ih je Lucije Kornelije Scipion Azijagen 88. p. n. e. konačno porazio i oterao preko Dunava. Posle ovoga moć Skordika naglo opada. Razlog za gubitak moći nije bio u Rimskom osvajanju, već u političkoj situaciji varvarskih plemena koja se razvija na ovim prostorima. To se naročito odnosi na plemena u Panoniji, koja su postala moćnija i politički nezavisna. Između 56. p. n. e. i 50. p. n. e., Skordisci su poraženi od strane Burebiste, Dačanskog vladara.[23]

Potpuno su uništeni 15. p. n. e. od strane Tiberija, i padaju pod rimsku vlast i postaju rimski plaćenici.[24][25]

Drugi izvori tvrde da je Rim napravio savez sa Skordicima, koji su živeli u Sirmijumu i dolini Dunava, tokom 15. p. n. e. za vreme osvajanja Alpa od strane Tiberija. Postoje tvrdnje da je ovaj savez bio presudan za rimske pobede u Panoniji (15. p. n. e.) i kasnije nad Breucima (12. p. n. e.). U doba principata od dela Skordiska oformljena je peregrina zajednica civitas Scordiscorum a etnički je Skordiscima moglo pripadati i stanovništvo drugih zajednica (npr. Kornakati, Trikornenzi u Gornjoj Meziji).[26][27][28]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ A History of Rome by Marcel Le Glay, Jean-Louis Voisin, Yann Le Bohec, and David Cherry. 2009. ISBN 978-1-4051-8327-7. str. 101.: "... 1 19-107. p. n. e. napadi na Makedonski severni front od strane Skordika, Tračanskog plemena koji je živeo pored reke Save, su..."
  2. ^ Harry Thurston Peck, Harpers Dictionary of Classical Antiquities (1898),"Skordisci. Narod u Panoniji su ponekad svrstani među Ilire, ali su oni zapravo ostaci antičkog, moćnog Keltskog plemena. Obitavali su između reka Save i Drave."
  3. ^ Istočno poreklo Keltske nacije dokazuje se poređenjem njihovog dijalekata sa sanskrit, grčkim, latinskim i germanskim: ... knjiga the Physical History of Mankind by James Cowles Prichard. 2003. ISBN 978-0-543-79440-6. стр. 91.: "... Име Скордици је од планине Скордус, а Скордици су Келти..."
  4. ^ Theodossiev, Nikola. Celtic Settlement in North-Western Thrace during the Late Fourth and Third Centuries BC: Some Historical and Archaeological Notes. 
  5. ^ Wilkes, J. J. The Illyrians. 1992. ISBN 978-0-631-19807-9. str. 140,."... Autariatae at the expense of the Triballi until, as Strabo remarks, they in their turn were overcome by the Celtic Scordisci in the early third century Sc..."
  6. ^ Wilkes, J. J. The Illyrians. 1992. ISBN 978-0-631-19807-9. str. 84.: "...Celtic Scordisci away from the river Danube..."
  7. ^ The Cambridge Ancient History, Volume 3, Part 2: The Assyrian and Babylonian Empires and Other States of the Near East, from the Eighth to the Sixth Centuries BC by John Boardman, I. E. S. Edwards, E. Sollberger, and N. G. L. Hammond (Hardcover -. 1992. pp. 599,"suggests that their origin is Thracian rather than Illyrian"
  8. ^ Boardman, Edwards & Sollberger 1992, str. 599
  9. ^ hÓgáin 2002, str. 60.
  10. ^ Haeussler, Ralph; King, Anthony C.; Andrews, Phil (2007). Continuity and innovation in religion in the Roman West. Journal of Roman Archaeology. ISBN 978-1-887829-67-0. „... have constituted the population of the Scordisci, divided into the Scordisci Maior west of the Velika Morava river and the Scordisci Minor east of it” 
  11. ^ Mócsy 1974, str. 12.
  12. ^ hÓgáin 2002
  13. ^ Strab. 7.3,"And mingled with them are also the Celtic tribes—the Boii, the Sorbisci, and the Taurisci. However, the Scordisci are by some called “Scordistae”; and the Taurisci are called also “Ligurisci” and “Tauristae.”"
  14. ^ Mócsy 1974.
  15. ^ Mócsy 1974, str. 26.
  16. ^ Celts and the Classical World by David Rankin. 1996. ISBN 978-0-415-15090-3. str. 188.
  17. ^ The praetorship in the Roman Republic‎ by T. Corey Brennan,2000. pp. 229,".. Koskonije je bio uspešan protiv Skordika…"
  18. ^ The central Balkan tribes in pre-Roman times: Triballi, Autariatae, Dardanians, Scordisci and Moesians by Fanula Papazoglu. 1978. ISBN 978-90-256-0793-7. str. 286.
  19. ^ Rome's Mediterranean empire: books forty-one to forty-five and the Periochae‎ by Livy, Jane D. Chaplin,2007. pp. 268," U Tračkoj, Koskonijus se uspešno borio sa Skordiscima"
  20. ^ Appian and Illyricum by Marjeta Šašel Kos,2005‎,page}- 151,"…General koji je izgubio život tokom napada Skordika je bio niko drugi do Sekt Pompej. Njegova smrt je dokumentovana… "
  21. ^ Who's Who in the Roman World by John Hazel. 2002. ISBN 978-0-415-29162-0.,"Katon 1, Gaj Porcije, je bio unuk KATONa (4) i podržavao je... 114. p. n. e. od njega je tražena pomoć, ali on je izgubio bitku protiv Skordika u Makedoniji"
  22. ^ J. A. Crook; Lintott, Andrew; Rawson, Elizabeth (1994). The Last Age of the Roman Republic, 146-43 BC. The Cambridge Ancient History. 9. ISBN 978-0-521-25603-2. 
  23. ^ Dacia: Land of Transylvania, Cornerstone of Ancient Eastern Europe by Ion Grumeza. 2009. ISBN 978-0-7618-4465-5. str. 51.: "... Mnogi Skordisci i Breuci su vremenom se utopili u lokalno stanovnoštvo..."
  24. ^ Paterculus: The Tiberian Narrative (Cambridge Classical Texts and Commentaries) by Velleius Paterculus and A. J. Woodman. 2004. ISBN 978-0-521-60935-7. str. 106,."u 12. p. n. e. Tiberije je iskoristio plemena Skordika kao saveznike, iako su u 16. p. n. e. bili neprijatelji Rima (54.20.3) .V. nam kaže (39-3) da tokom osvajanja Alpa, negde oko 15. p. n. e. Rim uspeva da se pomiri sa ovim starosedeocima;"
  25. ^ Tiberius (Blackwell Ancient Lives) by Robin Seager. 2005. ISBN 978-1-4051-1529-2. str. 21.: "... Tiberije uspeva da potčini Panoniju, koristeći prijateljko pleme, Skordike..."
  26. ^ Andreas Mócsy, Zur Geschichte der peregrinen Gemeinden in Pannonien, Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte, Bd. 6, H. 4 (Oct., 1957), pp. 488–498 http://www.jstor.org/stable/4434546
  27. ^ András Mócsy, Die Bevölkerung von Pannonien: bis zu den Markomannenkriegen Budapest 1959
  28. ^ F. Papazoglu Srednjebalkanska plemena u predrimsko doba. 1969. str. 265.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Skordisci na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Скордисци&oldid=27556732”