Stanak

Stanak predstavlja drugi organ centralne vlasti srednjovjekovne Bosne, odmah iza vladara. Poznat je još pod nazivima: sabor, rusag, rusag bosanski, sva Bosna. Stanak je sabor plemića koji se sazivao radi rješavanja državnih pitanja. Na saboru su mogli učestvovati svi plemići, a stanak je sazivao vladar Bosne, mada je bilo sabora u kojima vladar nije učestvovao. Prvi sačuvani pomen ove institucije zabilježen je 1354. godine. Na saboru nisu učestvovali predstavnici pravoslavnih crkava, dakle ni Crkva Bosanska ni Srpska pravoslavna crkva, a ni misionari katoličke crkve. Uticaj rusaga bosanskog je varirao zavisno od moći vladara. Tako je za vrijeme bana Stefana Drugog i kralja Stefana Tvrtka Prvog, sabor imao mali uticaj, dok je za vrijeme Stefana Ostoje imao visok uticaj, čak do te mjere da je zbog odluke rusaga 1416. godine, kralj morao tražiti spas u bjekstvu.

Nadležnosti

Stanak je donosio najvažnije odluke po pitanju spoljne i unutrašnje politike. Na saborima je vršen izbor novog vladaoca, donošene odluke o ratu i miru. Zajedno sa kraljem rusag je donosio zaključke o raspolaganju državnom imovinom. Sabor je dodjeljivao baštinu, ali i otuđivao, kralj nije mogao otuđiti imovinu drugom velikašu bez pristanka sabora. Bilo je slučajeva kada je sabor odlučivao i o vanrednim odlukama protiv kralja.

Literatura

• Krkljuš, Ljubomirka (2010). Pravna istorija srpskog naroda. Beograd: Pravni fakultet Univerziteta. str. 102. ISBN 978-86-519-0486-1.