Ускршњи лептир
| Uskršnji leptir (Zerynthia polyxena) | |
|---|---|
| |
| Odozgo | |
| |
| Sa strane | |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Tip: | |
| Klasa: | |
| Red: | |
| Porodica: | |
| Rod: | |
| Vrsta: | Z. polyxena
|
| Binomno ime | |
| Zerynthia polyxena (Denis & Schiffermüller, 1775)
| |
| Sinonimi | |
| |
Uskršnji leptir[2] (lat. Zerynthia polyxena) vrsta je dnevnog leptira iz porodice jedrilaca (lat. Papilionidae).
Opis vrste[uredi | uredi izvor]
Opis odrasle jedinke[uredi | uredi izvor]
Raspon krila odraslih jedinki iznosi od 50—56mm. Polni dimorfizam je slabo izražen. Prepoznatljiv je po crnoj cik-cak šari koja se prostire duž spoljnih rubova krila.[3] Boja krila se kreće od bele do krem, a krila su ispresecana crnom pravilnom mrežom. Zadnja krila sa gornje strane imaju nekoliko crvenih polja, dok se donje strane i prednjih i zadnjih krila postoje crvene oznake i linije koje uokviruju crnu cik-cak šaru. Glava i toraks su prekriveni crnim i crvenim dlačicama. Abdomen je crn sa ravnomerno raspoređenim belim i crvenim dlačicama.
Opis gusenice[uredi | uredi izvor]
Boja gusenice ovog leptira je varijabilna ali uvek u nijansama žute ili narandžaste. Sa dorzalne strane gusenica na svakom članku ima po dva narandžasta izraštaja sa crnim vrhom, koji su prekriveni sitnim dlačicama. Ovakvi izraštaji nalaze se i sa lateralne strane, a uloga im je da u kombinaciji sa jarkim bojama gusenice odbiju predatore. Gusenica se najčešće hrani vučjom jabukom (Aristolochia clematitis),[4] koja je otrovna, pa je i gusenica samim tim otrovna, te je predatori najčešće izbegavaju. Na većim visinama je zabeležena i na biljci južnoj kokotinji (Aristolochia pallida)[5].
Opis lutke[uredi | uredi izvor]
Lutke ovog leptira su izdužene, boja dosta varira ali uvek je u nijansama krem ili smeđe boje.
Opis jajašca[uredi | uredi izvor]
Jajašca ovog leptira su okrugla, u početku krem boje, nakon par dana bistra tečnost u jajašcetu se zamuti i postane gotovo crna, potom se izležu mlade gusenice. Jajašca najčešće bivaju položena na listove, sa lica ili naličja, ređe na stablu. Gotovo uvek biva položeno dva ili više jajašaca.
Rasprostranjenost i stanište[uredi | uredi izvor]
Rasprostranjenost[uredi | uredi izvor]
Ovaj leptir naseljava veći deo Evrope (Apeninsko poluostrvo, Balkansko poluostrvo), Malu Aziju, jug Kazahstana i Ural. Odsutan je sa Pirinejskog poluostrva, Skandinavije, Velike Britanije, Republike Irske, Islanda, Letonije, Litvanije, Estonije.
Rasprostranjenost u Srbiji[uredi | uredi izvor]
Ovaj leptir je prisutan u većem delu Srbije,[3] naseljava Gornje Podunavlje, obale Dunava, okolinu Beograda, Deliblatsku peščaru, veći deo Šumadije, Staru planinu, dolinu Velike, Južne i Zapadne Morave, Kosovo i Metohiju. Nije pronađen na Pešterskoj visoravni, kao ni u delovima Srbije gde je vrlo izražena upotreba pesticida i insekticida.
Stanište[uredi | uredi izvor]
Tipična staništa su područja pokraj vodenih površina, ali se neretko sreće na zaraslim livadama i poljoprivrednom zemljištu, a zalazi i u ljutska naselja. Praktično ih ima svuda gde rastu biljke hraniteljke iz roda Aristolochia i retko se udaljava od nje[5]. U izboru staništa i biljke veoma liči na srodnog đurđevdanskog leptira. Međutim, nedavna studija je pokazala da se uskršnji leptir češće sreće u blizini reka ili na parcelama, za razliku od srodnog, đurđevdanskog leptira koji je češći u blizini ljudskih naselja[6].
Galerija[uredi | uredi izvor]
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Funet.fi
- ^ Popović, Miloš; Verovnik, Rudi (2018-06-22). „Revised checklist of the butterflies of Serbia (Lepidoptera: Papilionoidea)”. Zootaxa. 4438 (3): 501. ISSN 1175-5334. doi:10.11646/zootaxa.4438.3.5.
- ^ a b „Biološka raznovrsnost Srbije”. bioras.petnica.rs. Arhivirano iz originala 11. 01. 2018. g. Pristupljeno 10. 01. 2018.
- ^ Mazzei, Paolo; Morel, Daniel; Panfili, Raniero. „Moths and Butterflies of Europe and North Africa”.
- ^ a b Biologer zajednica u Srbiji (2018). „Biologer — jednostavan i slobodan softver za prikupljanje podataka o biološkoj raznovrsnosti”. biologer.org. Pristupljeno 7. 10. 2020.
- ^ Ilić, Milan; Nikolić, Marko; Savić-Zdravković, Dimitrija; Đurđević, Aca; Popović, Miloš (2019). „Afinitet vrsta Zerynthia cerisy i Z. polyxena prema određenim tipovima staništa (Lepidoptera: Papilionidae)”. XII simpozijum entomologa Srbije sa međunarodnim učešćem: Zbornik rezimea. 12: 50.
