Црни спрудник
| Crni sprudnik | |
|---|---|
| |
| Crni sprudnik leti | |
| |
| Crni sprudnik zimi | |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Tip: | |
| Klasa: | |
| Red: | |
| Porodica: | |
| Rod: | |
| Vrsta: | T. erythropus
|
| Binomno ime | |
| Tringa erythropus | |
| Sinonimi | |
| |
Crni sprudnik (lat. Tringa erythropus) je ptica selica iz reda šljukarica. Ime roda Tringa potiče od starogrčke reči trungas, koja označava pticu koja gazi po blatu i mrda repom gore-dole. Reč erythropus je sastavljena od dveju reči erythros što znači crveno i pous što znači stopalo.
Opis[uredi | uredi izvor]
Dužina tela od vrha repa do vrha kljuna je 29-33cm, a raspon krila je 61-67cm. Masa ptice je od 97 do 230 grama. Podseća na crvenonogog sprudnika, samo je nešto izduženiji i elegantniji, sa dužim nogama i kljunom, koji je blago savijen pri vrhu. Dok se hrani, zalazi u dublju vodu, a neretko potapa glavu u vodu u potrazi za vodenim beskičmenjacima. Leti brzo i pravolinijski. U letu se može primetiti da nema bela polja na krilima.[2][3]
Rasprostranjenje i stanište[uredi | uredi izvor]
Nastanjuje tundre severne Skandinavije i severnog Sibira, blizu granice arktičkog kruga. Zimu provodi u srednjoj Africi, Indiji i na Bliskom istoku, a u maloj meri prezimljava na obalama Sredozemnog i Južno kineskog mora. Neke jedinke zalutaju do Kariba, SAD, Mikronezije i Australije.[4]
Pogodna staništa za gnežđenje su mu nizijski i brdoviti predeli tundre, močvarne šume bora i breze, a odgovaraju mu i otvorenija područja kao što su tresetišta sa retkim grmljem. Tokom seobe se sreće na vrlo različitim vlažnim staništima. Počevši od slatkovodnih i braktičnih močvara i laguna, preko muljevitih morskih obala i rečnih nanosa, pa sve do taložnika farmi, polja pirinča, kanala za navodnjavanje, plavnih livada i solana. [5]
Biologija[uredi | uredi izvor]
Hrani se i danju i noću, a ishrana se uglavnom sastoji od vodenih insekata i njihovih larvi, račića, mekušaca, člankovitih crva. Ponekad jede i riblju mlađ i vodozemce do 6-7 cm.
Gnezdo gradi u plitkom udubljenju na zemlji, unutar busena biljaka ili na mahovini (najčešće iz roda Sphagnum). U potpuno suvim područjima, gnezdo može biti sakriveno ispod grana patuljaste vrbe. Mesto za gnezdo traži u blizini mrtvih stabala, sa kojih može da osmatra.
Ženke počinju da se sele već početkom juna, mužjaci ih prate tokom jula, dok se mladi sele u avgustu i septembru. Neka mesta gde se odmaraju tokom seobe su: obala Holandije, južna Mađarska, jugoistočna Grčka, Crno i Kaspijsko more, centralni Kazahstan, Bajkalsko jezero, centralna Jakutija, Sahalin i Japan. Najveća zimovališta su u državama Sahela i u severnim savanama. U Afriku stižu u periodu od avgusta do oktobra i tu ostaju do aprila. Na svoja gnezdilišta se vraćaju od kraja aprila do sredine maja. Neke jedinke ostaju u tropima i tokom gnezdeće sezone, ali se ne gnezde. Parovi se gnezde pojedinačno ili u rasutim grupama koja broje od 20, pa i do 100 gnezdećih parova u odgovarajućem staništu. Pre jesenje seobe se okupljaju u velika jata. Evropska populacija je ocenjena kao stabilna i procenjuje se da broji od 20 500 do 54 000 gnezdećih parova.[5]
Ugroženost[uredi | uredi izvor]
Ovu vrstu ptice najviše ugrožava uništavanje staništa na kojima se odmara, hrani i priprema za nastavak seobe. Vlažna staništa u Gani su u velikoj meri degradirana abrazijom, isušivanjem močvara i melioracijom. Obala Žutog mora u Kini i Južnoj Koreji je zagađena, rečne obale i delte su ograničene nasipima, a uklanjanje faune bentosa i rečnog nanosa u donjem toku reka Hoangho i Jangcekjang je neodrživo i nekontrolisano.[5][4]
Crni sprudnik u Srbiji[uredi | uredi izvor]
Tokom 19. i u prvoj polovini 20. veka, bio je retka vrsta tokom jesenje seobe. Nakon 1950. učestala je i brojna prolaznica. Pojavljuje se na različitim plitkim vodenim staništima širom Srbije. Vrlo retko je posmatran u jatima od nekoliko stotina primeraka, a najbrojniji je na slanim jezerima, šećeranskim taložnicima i slatinama. U savremenom preiodu nije beležen tokom zime.[6]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b BirdLife International (2016). „Tringa erythropus”. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2013.2. International Union for Conservation of Nature. Pristupljeno 19. 9. 2018.
- ^ Spotted Redshank (Tringa erythropus) | HBW Alive
- ^ Svensson, Lars (2010). Collins Bird Guide: The Most Complete Guide to the Birds of Britain and Europe (2 izd.). Harper Collins. ISBN 9780007268146.
- ^ a b Tringa erythropus (Spotted Redshank)
- ^ a b v Spotted Redshank (Tringa erythropus) - BirdLife species factsheet
- ^ Šćiban, M., Rajković, D., Radišić, D., Vasić, V. i Pantović, U. (2015):Ptice Srbije - kritički spisak vrsta. Pokrajinski zavod za zaštitu prirode i Društvo za zaštitu i proučavanje ptica Srbije, Novi Sad.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Svensson, Lars (2010). Collins Bird Guide: The Most Complete Guide to the Birds of Britain and Europe (2 izd.). Harper Collins. ISBN 9780007268146.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
