Derek Barton

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Derek Barton
Lični podaci
Datum rođenja(1918-09-08)8. septembar 1918.
Mesto rođenjaGrejvsend,  Engleska Engleska
Datum smrti16. mart 1998.(1998-03-16) (79 god.)
Mesto smrtiKoledž Stejšon, Teksas, SAD
Naučni rad
Poljehemija
InstitucijaImperijal koledž London, Univerzitet u Oksfordu,
Institut hemije prirodnih supstanci u Francuskoj,
Teksaški A&M univerzitet
Poznat poBartonova reakcija, Bartonova dekarboksilacija,
Barton-Mekkombijeva deoksigenacija
NagradeNobelova nagrada za hemiju 1969.

Ser Derek Harold Ričard Barton (8. septembar 1918 — 16. mart 1998) je bio engleski hemičar u oblasti organske hemije i dobitnik Nobelove nagrade za 1969. godinu.[1][2][3][4][5]

Obrazovanje i mladost[uredi | uredi izvor]

Barton je rođen u Grejvsendu, u Kentu, kao sin Vilijama Tomasa i Mod Henrijete Barton (rođene Luks).

Pohađao je Grejvsend gimnaziju (1926–1929), Kraljevu školu u Ročesteru (1929–1932), školu Tonbridž (1932–1935) i Tehnički koledž Medvej (1937–1939). Godine 1938. upisao je Imperijal koledž u Londonu, gde je diplomirao 1940, a doktorirao organsku hemiju 1942.

Karijera i istraživanje[uredi | uredi izvor]

Od 1942. do 1944. Barton je bio državni istraživački hemičar, a zatim je od 1944. do 1945. radio za hemijsku industriju Olbrajt i Vilson u Birmingemu. Potom je postao asistent na Katedri za hemiju Imperijal koledža, a od 1946. do 1949. bio je istraživač hemijske kompanije Imperial Chemical Industries.

Tokom 1949. i 1950. bio je gostujući predavač hemije prirodnih proizvoda na Univerzitetu Harvard, a 1953. profesor na Birkbek koledžu. Godine 1955. postao je profesor hemije na Kraljevskom univerzitetu u Glazgovu, 1957. godine je imenovan za profesora organske hemije na Univerzitetu u Oksfordu. Godine 1950, Barton je pokazao da se organskim molekulima može odrediti poželjna konformacija na osnovu rezultata koje su prikupili hemijski fizičari, posebno Od Hasel. Koristeći ovu novu tehniku konformacione analize, kasnije je odredio geometriju mnogih drugih molekula prirodnih proizvoda.

Godine 1969, Barton je podelio Nobelovu nagradu za hemiju sa Odom Haselom za „doprinos razvoju koncepta konformacije i njegove primene u hemiji."

Godine 1958. Barton je imenovan za gostujućeg profesora na Masačusetskom institutu tehnologije, a 1959. za gostujućeg profesora na univerzitetima Ilinois i Viskonsin. Iste godine je izabran za stranog počasnog člana Američke akademije nauka i umetnosti.[6]

Godine 1949. bio je prvi dobitnik Kordej-Morganove medalje i nagrade koju je dodeljivalo Kraljevsko hemijsko društvo. Godine 1954. izabran je za člana Kraljevskog društva i Međunarodne akademije nauka u Minhenu, kao i 1956. za člana Kraljevskog društva u Edinburgu; 1965. imenovan je za člana Saveta za naučnu politiku. Proglašen je vitezom 1972. godine, čime je u Britaniji zvanično postao Ser Derek. Godine 1978. postao je direktor Instituta hemije prirodnih supstanci u Francuskoj.

1977. godine, povodom stogodišnjice Kraljevskog instituta za hemiju, Britanska pošta je u njegovu čast i za još 5 britanskih hemičara dobitnika Nobelove nagrade izdala seriju od četiri poštanske marke sa aspektima njihovih otkrića.[7]

Preselio se u Sjedinjene Države 1986. godine i postao ugledni profesor na Teksaškom A&M univerzitetu i na toj funkciji je bio 12 godina, do svoje smrti.

Godine 1996. Barton je objavio sveobuhvatan tom svojih radova pod naslovom Razum i imaginacija: Refleksije o istraživanju organske hemije.

Njegovo ime se pamti u brojnim reakcijama u organskoj hemiji kao što su Bartonova reakcija, Bartonova dekarboksilacija i Barton-Mekkombijeva deoksigenacija.

Novoizgrađeni naučni centar Barton u školi Tonbridž u Kentu, gde se školovao 4 godine, završen 2019. godine, nosi njegovo ime.

Počasti i nagrade[uredi | uredi izvor]

Barton je izabran za člana Kraljevskog društva 1954. godine.[8] Godine 1966. izabran je za člana Nemačke akademije nauka Leopoldina.[9] Izabran je u Nacionalnu akademiju nauka Sjedinjenih Država 1970. godine i u Američko filozofsko društvo 1978. godine.[10][11]

Ser Derek se ženio tri puta, a iz prvog braka je dobio sina.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Ley, S. V.; Myers, R. M. (2002). „Sir Derek Harold Richard Barton. 8 September 1918 – 16 March 1998”. Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society. 48: 1—23. JSTOR 3650246. doi:10.1098/rsbm.2002.0001 Slobodan pristup. 
  2. ^ Albert Cotton, F. (2000). „Derek H. R. Barton, 8 September 1918 · 16 March 1998”. Proceedings of the American Philosophical Society. 144 (3): 292—296. JSTOR 1515591. 
  3. ^ Derek Barton na sajtu Nobelprize.org Uredi na Vikipodacima
  4. ^ Barton's Nobel Lecture The Principles of Conformational Analysis
  5. ^ Video podcast of Barton talking about conformational analysis Arhivirano 16 maj 2006 na sajtu Wayback Machine
  6. ^ „Book of Members, 1780-2010: Chapter B” (PDF). American Academy of Arts and Sciences. Pristupljeno 19. 5. 2011. 
  7. ^ New Scientist 10 February 1977 p. 319
  8. ^ Ley, Steven V.; Myers, Rebecca M. (2002). „Sir Derek Harold Richard Barton. 8 September 1918 – 16 March 1998”. Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society. 48: 1—23. JSTOR 3650246. S2CID 71981888. doi:10.1098/rsbm.2002.0001. 
  9. ^ „List of Members”. www.leopoldina.org. Arhivirano iz originala 8. 10. 2017. g. Pristupljeno 8. 10. 2017. 
  10. ^ „D. H. R. Barton”. www.nasonline.org. Pristupljeno 2022-07-14. 
  11. ^ „APS Member History”. search.amphilsoc.org. Pristupljeno 2022-07-14. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

  • Derek Barton na sajtu Nobelprize.org Uredi na Vikipodacima including the Nobel Lecture, 11 December 1969 The Principles of Conformational Analysis
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Дерек_Бартон&oldid=27438531”