Petar Radević
| petar radević | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Petar Radević | ||||||||||
| Lični podaci | ||||||||||
| Datum rođenja | 29. jun 1918. | |||||||||
| Mesto rođenja | Rogami, kod Podgorice, Kraljevina Crna Gora | |||||||||
| Datum smrti | 12. maj 2003. (84 god.) | |||||||||
| Mesto smrti | Beograd, Srbija, Srbija i Crna Gora | |||||||||
| Profesija | vojno lice-pilot | |||||||||
| Porodica | ||||||||||
| Supružnik | Milica Radević | |||||||||
| Delovanje | ||||||||||
| Član KPJ od | 1942. | |||||||||
| Učešće u ratovima | Aprilski rat Narodnooslobodilačka borba NATO bombardovanje SRJ | |||||||||
| Služba | Jugoslovenska vojska NOV i PO Jugoslavije Jugoslovenska narodna armija Vojska Jugoslavije 1940 — 1941. 1941 — 1956. 1999. | |||||||||
| Čin | general-major u rezervi | |||||||||
| Heroj | ||||||||||
| Narodni heroj od | 22. decembra 1951. | |||||||||
| Odlikovanja |
| |||||||||
Petar Radević (Rogami, kod Podgorice, 29. jun 1918 — Beograd, 12. maj 2003) bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe, general-major-pilot Vojske Jugoslavije u rezervi i narodni heroj Jugoslavije.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođen je 29. juna 1918. godine u selu Rogami, kod Podgorice. Odrastao je u činovničkoj porodici, a njegov otac Radovan Radević je bio aktivni oficir Jugoslovenske vojske. Osnovnu školu je završio u rodnom selu, a gimnaziju u Podgorici. Potom se 1938. godine upisao na Vazduhoplovnu akademiju u Pančevu, koju je završio 1940. godine, nakon čega je postao vazduhoplovni oficir-pilot u činu potporučnika. Bio je u prvoj generaciji vojnih pilota koji su završili ovu Akademiju.[1]
Petar se još u toku gimnazijskih dana, povezao sa komunistima. Njegovi drugovi Danilo i Dušan Bojović su bili članovi ilegalne Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). Petar nije bio član KPJ, već njen simpatizer i smatrao je sebe komunistom. U vreme građanskog rata u Španiji, 1937. godine, Petar se prijavio da kao dobrovoljac ide u Španiju i tamo se bori protiv fašizma. Pošto je grupa dobrovoljaca, s kojom je trebalo da ide, bila otkrivena, njegov odlazak je bio sprečen.[1]
Aprilski rat 1941. godine zatekao ga je u Sarajevu. Nakon brze kapitulacije Jugoslovenske vojske, zajedno s grupom oficira je izbegao zarobljavanje i otišao u Crnu Goru. Nakon dolaska u rodno selo, povezao se sa članovima Komunističke partije Jugoslavije i kasnije se uključio u rad na organizovanju ustanka. Kao aktivni oficir posebno je radio na sakupljanju i sklanjanju oružja, kao i na vojnom obučavanju omladine. Kada je izbio Trinaestojulski ustanak nalazio se u Rogamskoj ustaničkoj četi i sa njom učestvovao u borbama na Doljanskoj Glavici, gde se istakao kao puškomitraljezac.[1]
U jesen 1941. godine bio je dobrovoljac u bataljonu „18. oktobar”, s kojim je pošao u Sandžak, u susret partizanima koji su se povlačili iz zapadne Srbije. Sa ovim bataljonom je učestvovao u Pljevaljskoj bitci, 1. decembra 1941. godine. Tokom ove bitke, učestvovao je u borbi na Savinom latku gde je uništena italijanska kolona. Nakon teškog poraza kod Pljevalja, mnogi borci-dobrovoljci su se pokolebali i vratili kućama. Petar je tada oko sebe okupio dvadesetak boraca s kojima je 21. decembra 1941. u Rudom stupio u Prvu četu Drugog (crnogorskog) bataljona tada formirane Prve proleterske udarne brigade.[1]
Kao izuzetno hrabar i sposoban borac, u brigadi je bio postavljen za komandira Pratećeg voda. S vodom se posebno istekao u borbi protiv nemačkih skijaša na Bijelim Vodama, na Romaniji, 21. januara 1942. godine. Kao iskusan borac uspeo je da osposobi teški mitraljez, koji se bio zaledio. Potom je dejstvujući mitraljezom uspeo da pomogne izvlačenje dela Drugog crnogorskog bataljona i da neprijatelju nanese gubitke. U borbi za Livno, avgusta 1942. godine Petar se ponovo pokazao kao snalažljiv borac. Dok su se partizani provlačili kroz polje, da bi između bunkera upali u grad, ustaše su ih otkrile i iz jedne zgrade otvorile vatru na borce koji su zastali, jer se nije moglo napred. Petar se tada, zajedno s borcima Jovanom Božovićem i Dragom Matkovićem, odvojio od čete i krenuo ulevo. Naišli su na slabiji otpor ustaša i bacili bombe na njih. Potom su iskoristili njihovo povlačenje, ka zgradi odakle je vršen glavni napad, i uključili se u njihovu kolonu. Kada su stigli do zgrade zasuli su je bombama i uništili neprijatelja. To je omogućilo borcima da bez gubitaka nastave napredovanje ka gradu. Za ovaj izvanredni podvig, Petar je dobio pohvalu.[1] Iste godine je primljen u članstvo KPJ.
Septembra 1942. godine upućen je u Dalmaciju, gde je prilikom formiranja Prve dalmatinske brigade bio postavljen za zamenika komandanta Trećeg bataljona, a nešto kasnije za komandanta ovog bataljona. Kao komandant bataljona, posebno se istakao u borbama tokom Četvrte i Pete neprijateljske ofanzive. Za pokazanu hrabrost i postignut uspeh u ovim borbama, on i njegova bataljon su bili javno pohvaljeni preko radio-stanice „Slobodna Jugoslavija”. Za uspeh u borbama kod Jajca, pohvalio ga je Vrhovni štab NOV i POJ. U toku Četvrte neprijateljske ofanzive, za vreme borbi za Gornji Vakuf, sam je ubio više od dvadeset neprijateljskih vojnika, a prilikom bitke za Prozor, kao komandant Trećeg bataljona je s grupom drugova uništio osam bunkera i uspeo da se bez gubitaka probije u centar grada. Za ovaj podvig dobili su pohvalu od Centralnog komiteta KPJ. Petar je više puta tokom rata predlagan za narodnog heroja.[2]
Posle teških borbi na Sutjesci, polovinom juna 1943. godine, Petar se sa svojim bataljonom probio u Hercegovinu, gde je ostao do jeseni 1943. godine. Ovde je izvesno vreme komandovao grupom hercegovačkih udarnih bataljona. Početkom 1944. godine, kao avijatičar je bio upućen u Vrhovni štab, gde je ostao do odlaska u Sovjetski Savez. Odatle se nakon završene obuke, juna 1945. godine, vratio s Prvim jugoslovenskim vazduhoplovnim lovačkim pukom u Jugoslaviju.[2]
Posle dolaska u Jugoslaviju, nastavio je službu u Jugoslovenskom ratnom vazduhoplovstvu (RV i PVO), gde je bio na dužnosti komandanta vazduhoplovne divizije, a kasnije i na drugim dužnostima. Godine 1956. je penzionisan u činu pukovnika JNA.[2] Povodom dana republike 29. novembra 1999. unapređen je u čin rezervnog general-majora vazduhoplovstva.[3]
Preminuo je 12. maja 2003. godine u Beogradu i sahranjen je u Aleji narodnih heroja na Novom groblju u Beogradu.
Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su — Orden zasluga za narod prvog reda, Orden bratstva i jedinstva prvog reda, Orden partizanske zvezde drugog reda i Orden za hrabrost. Od inostranih odlikovanja, nosilac je Partizanskog krsta NR Poljske. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 22. decembra 1951. godine.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d Narodni heroji Jugoslavije 1982, str. 142.
- ^ a b v Narodni heroji Jugoslavije 1982, str. 143.
- ^ Predsednik SRJ unapredio generale VJ u rezervi
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Narodni heroji Jugoslavije tom II. Beograd: Narodna knjiga. 1982.
Narodni heroji iz Podgorice i okoline | ||
|---|---|---|
Narodni heroji Jugoslavije rođeni u Podgorici i okolini, kao i oni koji su politički ili vojno delovali na ovom području: | ||
| Podgorica |  | |
| Rogami | ||
| Velje Brdo | ||
| Stijena | ||
| Ostala mesta |
| |
Narodni heroji Prve dalmatinske brigade | ||
|---|---|---|
| poginuli |  | |
| preživeli | ||
- Rođeni 1918.
- Umrli 2003.
- Podgoričani
- Jugoslovenski piloti
- Učesnici Aprilskog rata
- Oficiri i podoficiri Jugoslovenske vojske u NOVJ
- Komunisti Crne Gore
- Jugoslovenski partizani
- Borci Prve proleterske brigade
- Borci Prve dalmatinske brigade
- Nosioci Partizanske spomenice 1941.
- Pukovnici JNA
- Vojni piloti JNA
- Generali Vojske Jugoslavije
- Narodni heroji - R
- Sahranjeni u Aleji narodnih heroja na Novom groblju u Beogradu