Ufici

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Galerija Ufici
Galleria degli Uffizi
Galerija Ufici u Firenci
Osnivanje1581.
LokacijaFirenca
 Italija
Kolekcijaumetnički muzej, dizajna, tekstila
Posetioci2.231.071 (2018)
DirektorEike Schmidt
Veb-sajtwww.uffizi.it

Galerija Ufici (ital. Galleria degli Uffizi) kompleks je zgrada u Firenci i spada u jedan od najstarijih i najuglednijih muzeja umetnosti na svetu.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Pogled na predvorje

Prvobitna namena ovih zgrada, podignutih u periodu 1559—1581. godine, bila je da služe kao arhivi, biroi i ministarstva republikanske Firence. Italijanska reč ufici (uffici) znači biroi. Arhitekte su bili Đorđo Vazari, Bernardo Buontalenti i Alfonso Pariđi Mlađi. Vremenom, ovde su se sakupljala umetnička dela, tako da je ova zbirka za javnost otvorena 1765.

Danas ovaj muzej predstavlja najveću renesansnu pinakoteku, odnosno zbirku sačinjenu prevashodno od slika, dok su u zasebnim muzejskim ograncima širom Firence smeštena ostala umetnička dela. Tako su skulpture i predmeti primenjene umetnosti nalaze u Nacionalnom muzeju Barđelo, etrurske zbirke u Arheološkom muzeju, nakit i dragulji u Muzeju zlatarstva u palati Piti, dok su neke slike po strogom kvalitativnom odabiru odnete u Galeriju Akademije, a Anđelikova dela uglavnom vraćena u Manastir Svetoga Marka. Renesansna dela i kultura savršeno se stapaju s ambijentom firentinske galerije, koja je i sama svojevrsno prekrasno umetničko delo, harmonično i skladno, savršeno uklopljeno u gradsku sredinu. Galerija Ufici je pravi živi organizam, sa obaveznim modernim konceptom po kome je muzej mesto otvorenog dijaloga između ljudi i same umetnosti. Ovo velelepno zdanje prvobitno je trebalo da bude sedište trinaest firentinskih sudova sa pratećom administracijom i birokratijom. Godine 1561, Kozimo I Mediči naručuje izgradnju Uficija u neposrednoj blizini svoje Gospodarske palate, da bi tako lakše kontrolisao poslednje institucije republikanske Firence.

Sam Kozimo opredelio se za „sigurniji i statičniji” stil dorskih arhitrava zbog jasne političke asocijacije na mit o Herkulu, koji je bio omiljen u Firenci toga doba. Kozimo I je predvideo da na spoljašnjoj fasadi budu niše, udubljenja u zidu koja će krasiti skulpture čuvenih Firentinaca, vojskovođa, književnika i vladara.

XVI vek[uredi | uredi izvor]

Tribuna tokom XVIII veka

U istočnom krilu na poslednjem spratu palate, Frančesko Mediči, Kozimov naslednik, otvorio je 1581. godine prvi, najstariji muzej u Evropi. Nakon tri godine, dovršena je i Tribuna, srce muzeja, koju je projektovao Bruneleski. Imala je osmougaonu osnovu i svod ukrašen sedefom. Tu su izlagana najlepša dela iz kolekcije porodice Mediči, kojima su poseban ton davali zidovi presvučeni crvenim plišom. Sagledana u celini, Tribuna je bila složena alegorija koja je predstavljala istoriju elemenata u kosmosu: vazduha, zemlje, vatre i vode, koje je "čovek-stvaralac" nadvladao i pretvorio u lepotu. Tu su svoje mesto našla remek-dela poput Anđelka muzičara Rosa Fjorentina i Koređovo obožavanje hrista, koje je mantovanski vojvoda poklonio Kozimu II. Od 1704. godine, u Tribuni su izlagana i dela venecijanskih majstora, Ticijana, Tintoreta i Veronezea, kao i dva broncinova portreta, Lukrecije i Bartolomea Pančatikija. Posle Frančeska I dolazi Ferdinand I koji je u saradnji sa Buontalentijem dovršio takozvanu prvu fazu realizacije Uficija. U zapadno krilo smešteni su brojni laborantski umetnici i "topionica" ili "apoteka" u kojoj su destilisani parfemi i pravljeni lekovi i otrovi.

Godine 1586. Buontalenti je započeo realizaciju istočnog dela Uficija, sagradivši na donjem spratu pozorište "Mediči" u kome se danas nalazi Kabinet crteža i štampe. Tako je Ufici dobio veoma moderan, višenamenski izgled.

XVII vek[uredi | uredi izvor]

U XVII veku, kardinal Leopold Mediči, brat velikog vojvode Ferdinanda II, koji je bio sledbenik novih težnji i prijatelj Galileja, prvi je počeo da pravi specijalizovane zbirke venecijanskog slikarstva, crteža, minijatura i autoportreta umetnika od kojih su posle njegove smrti nastala mnogobrojna odeljenja proširene Galerije.

Izvanredni mecene i kolekcionari bili su svi članovi porodice Mediči, ne samo velike vojvode. Iz porodičnih vila i palata u Ufici su se slivala mnogobrojna remek-dela, koja su prenošena generacijama, s kolena na koleno. Tako je Antonio, sin Bjanke Kapelo i Frančeska I, koji je u svome domu u San Marku imao Mantenjin Triptih, Leonardovo Pokolenje mudraca i dve Botičelijeve table Juditinih priča, obogatio kolekciju u Galeriji Ufici, baš kao i kardinal Jovan Karlo; brat Ferdinanda II, u čijoj velelepnoj kolekciji su bila remek-dela poput Rafaelove Bogorodice sa češljugarem, ali i radovi raznih venecijanskih slikara.

Godine 1631, iz Urbina su u Ufici stigla čuvena Ticijanova dela, kao i diptih urbinskih vojvoda koji je naslikao Pjero dela Frančeska. Ova remek-dela ranije su pripadala Vitoriji dela Rovere, supruzi Ferdinanda II, i nalazila su se u vili Pođo Imperijale. No, jedan od najvećih kolekcionara u porodici Mediči bio je princ Leopold koji je 1667. godine postao kardinal. Mogli bi se reći da svaka deseta slika u Galeriji Ufici potiče iz njegove lične zbirke. među njima su Direrov Portret umetnikovog oca, Ticijanov Portret malteškog viteza i Dosova Veštičarenja. Pažnju kolekcionara Leopolda posebno su privlačili autoportreti slikara, minijaturni portreti i crteži koje je sistematično sakupljao i koji čine glavninu nasleđa Kabineta crteža i štampe.

XVIII vek[uredi | uredi izvor]

Niobina sala
Svodovi su ukrašeni freskama

Tokom XVIII veka, arheološka istraživanja postala su sve sistematičnija, pa su u Ufici stigle etrurske bronzane statue, urne i vaze, tako da je Galerija postala univerzalno stecište svih istorijsko-umetničkih vidova kulture.

Veliki princ Ferdinand, Sin Kozima III, želeo je da modernizuje ambijent, pa je u Firencu pozvao slikare poput Manjaska. Njegova je zasluga što su se na ulazu u Ufici našle Bogorodica sa Harpijama Andrea del Sarta i Parmiđaninova Bogorodica dugog vrata. Kozimo III je u Ufici doneo antičke statue iz Bobolija, kao i dela flamanskih majstora koje je kupio u ondašnjoj Nizozemskoj. Od 1723, Firencom je vladao Đan Gastone Mediči koji je dao da se napravi prilazno stepenište od Uficija do biblioteke Maljabekiana i da se dovrši sala Medalja u kojoj je bilo izloženo 30.000 medalja. Nastavljena je i katagolizacija po sektorima.

Najznačajnija ličnost za opstanak i budućnost Galerije Ufici bila je poslednja predstavnica loze Mediči – Ana Marija Luiza, supruga palatinskog elektora i ćerka Kozima III, izvanredna ličnost dubokog umetničkog i kulturnog senzibiliteta. U istoriji Firence ostala je zabeležena kao osoba koju su svi poštovali i kojoj su se divili. Danas je njen portret izložen na ulazu u Ufici. Godine 1737, Ana Marija Luiza je sa novom lorenskom dinastijom sklopila sporazum po kojem im ustupa porodično nasleđe Medičija, ali po strogo određenim uslovima:


Princeza je svoju volju potvrdila i testamentom 1743. godine i ona je do današnjeg dana uglavnom ispoštovana.

Frančesko II Lorenski je postao austrijski car 1745, kada je napustio Firencu i preselio se u carsku prestonicu Beč. Prethodno je naložio da se urade reljefi i crteži u firentinskoj galeriji po ugledu na bečku Pinakoteku. Projektom koji je prekunila njegova smrt, rukovodio je Grejs. U leto 1762, u galeriji je izbio požar koji je srećom prouzrokovao samo ograničenu štetu. Kasnije je arhitekta Pelegrini projektovao veličanstveno spiralno stepenište kojim je omogućen novi pristup Uficiju. Na vlast dolazi Pjetro Leopoldo koji transformiše Galeriju u stilu i duhu naprednije i modernije bečke civilizacije, čime narušava multidisciplinarnu globalnost koja je bila glavna karakteristika Uficija u doba dinastije Mediči.

Godine 1785, osnovana je Akademija lepih umetnosti s kojom je bio povezan muzej, ogranak Uficija. Kupljena su značajna dela kao što je Botičelijeva Kleveta iz palate Piti ili stara skulptorska grupa Niobe, iz vile Mediči u Rimu. Napravljena je nova, Niobina sala, sa gipsanim reljefima i ogromnim Rubensovim platnima na zidovima, koja će postati simbol neoklasističke kulture, kao što je Tribuna bila u vreme manirizma. Godine 1793, novi direktor Tomazo Pučini razmenio je sa muzejom u Beču nekoliko slika, tako da je u Ufici doneta Ticijanova Flora. Kasnije je otišao u Pariz i kupio mnogobrojna platna francuskih slikara. Iz palate Piti preneti su u Ufici neki radovi Polajola i Kaneleta, tako da je krajem XVIII veka u galeriji izvršena hronološka klasifikacija remek-dela, od starog Egipta do savremenih majstora.

XIX vek[uredi | uredi izvor]

U drugoj i trećoj deceniji XIX veka, muzejska kolekcija se i dalje uvećavala, pa je nabavljeno Botičelijevo Rođenje Venere, Franjin portret, neka Peruđinova dela i Fromanov Lazarov triptih. U drugoj polovini XIX veka Toskana postaje deo Ujedinjene kraljevine Italije, a Firenca glavni grad, pa je pozorište „Mediči“, pretvoreno u skupštinsko zdanje. Godine 1864, gradi se muzej Barđelo, a 1869. muzej Svetog Marka. Tu su prebačena mnoga značajnija dela iz Uficija.

XX vek[uredi | uredi izvor]

Galerija Ufici noću

Tokom prvih decenija XX veka, kupljeno je još značajnijih slika, uglavnom iz italijanskih slikarskih škola koje do tada nisu bile zastupljene u zbirkama.

U periodu između dva svetska rata, neka dela su prebačena iz Galerije Akademije u Ufici. Među njima su bili: Čimabueva i Đotova Maesta (Bogorodica sa Hristom u slavi), Mazolinova i Mazačova Sveta Ana, Poklonjenje mudraca Đentilea iz Fabrijana i Botičelijevo Proleće. Istovremeno je iz Uficija u palatu Piti preneto stotinak radova, pošto su kolekcije klasifikovane po slikarskim školama. Tako je u magacinima otkriven i prepoznat Karavađov Mladi Bah.

Ulazak Italije u Drugi svetski rat naneo je ozbiljne štete zbirkama. Za svega nekoliko dana, izvršena je evakuacija u junu 1940. godine. Nažalost, nemačke trupe su ipak odnele oko tri stotine dela. Posle završetka rata saveznici su ih pokupili i vratili Italiji.

U posleratnom periodu, u Uficima je napravljena nova sistematizacija slika po epohama, o čemu je pisao direktor Salvini:


Muzej je tako dobio novi, međunarodni pečat.

Pedesetih godina, velikim arhitektama poput Mikeličija, Skarpea i Gardela, poverena je rekonstrukcija Sale primitivaca. Sala u kojoj su smeštena Čimabueva i Đotova Maesta, preuređena je tako da izgleda kao unutrašnjost stare toskanske crkve. Nedavno je obnovljen projekat iz šezdesetih godina, takozvani „Veliki Ufici“, po kome galerija treba da se proteže duž Vazarijevog zdanja.

Samo dva čoveka su tokom istorije pokušala da oskrnave umetničku zbirku porodice mediči: to su bili Napoleon Bonaparta i Adolf Hitler.

Galerija[uredi | uredi izvor]

Kolekcija galerije Ufici je najznačajnija kolekcija italijanskog renesansnog slikarstva u svetu. Pored toga, ona sadrži slike iz perioda XII - XVIII veka, sa mnogim delima nizozemskih, francuskih i nemačkih umetnika.[1]

Galeriju Ufici godišnje poseti preko 1,5 miliona posetilaca[2], a posećenost konstantno beleži rast, te je tokom 2013. godine muzej obišlo 1.870.708 posetilaca.[3]

Galerija slavnih Firenčana na fasadi[uredi | uredi izvor]

Duž ulice dei Mađistrati, veliki majstor arhitekture Đorđo Vazari podigao je ritmički niz skladno poređanih fasada koje obuhvataju šetalište oivičeno zdanjima Palaco Vekio i Lođom dei Lanci, na jednoj, i porticima otvorenim prema Arnu, na drugoj strani. Zato danas spoljašnju fasadu muzeja Ufici krase niše, udubljenja u zidu koja su dom za skulpture čuvenih Firentinaca, vojskovođa, književnika i vladara.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ http://www.uffizi.org/ Arhivirano na sajtu Wayback Machine (2. jul 2015), pristupljeno 06.01.2015.
  2. ^ http://www.visitflorence.com/florence-museums/uffizi-gallery.html, pristupljeno 06.01.2015.
  3. ^ Top 100 Art Museum Attendance, strana 15, pristupljeno 06.01.2015.

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Veliki svetski muzeji Firenca Ufici. Beograd: Službeni glasnik. 2012. str. 6—7;9—13. ISBN 978-86-519-1253-8.  Nepoznati parametar |origmonth= ignorisan (pomoć)

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Ufici na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Уфици&oldid=27740599”