Banjska Reka

Banjska Reka
Banjska Reka;
Administrativni podaci
Država	Srbija
Autonomna pokrajina	Kosovo i Metohija
Upravni okrug	Kosovskomitrovački
Opština	Zvečan
Stanovništvo
— 2011.	30
Geografske karakteristike
Koordinate	42° 59′ 14″ S; 20° 45′ 20″ I / 42.9872° S; 20.7556° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	686 m
	Banjska Reka Banjska Reka na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj	38227
Pozivni broj	+381 (028)
Registarska oznaka	KM

Banjska Reka, arhaično Bištanska Reka (alb. Rekë e Banjskës) je naselje u opštini Zvečan na Kosovu i Metohiji. Atar naselja se nalazi na teritoriji katastarske opštine Banjska površine 1766 ha. Selo Banjska reka nalazi se na 15 kilometara severno od Zvečana i 3 kilometra od Banjske u podnožju planine Rogozne, uvučeno u dolini istoimene reke. Većina kuća je grupisana u zaseoke sa leve strane toka reke. Za ovo selo je malo pouzdanih podataka, ali je po narodnom predanju postojalo uz sačuvani običaj „nošenja krsta“ u izmenjenom obliku posle zabrane Turaka da se u Manastiru Banjska obavljaju pravoslavni obredi. Povećanje broja srpskog stanovništva, kao i kod većine sela ovog prostora bilo je krajem XVIII veka. Posle Drugog svetskog rata do ukidanja opštine Banjska broj stanovnika je bio u porastu, ali od tada broj stanovnika sela se smanjuje i ima dosta staračkih domaćinstava. Selo nema školu, deca odlaze u osnovnu školu „Banović Strahinja“ u Banjskoj. Nema asfaltnog puta, a malo kuća ima vodovod i malo je fiksnih telefona.

Geografija

Banjska Peka, „Baštanska Rijeka “ je na levoj strani Banjske Reke, u sklopu šumovitih brda Borova na desnoj strani reke, Guvnine i Čukare na njenoj levoj strani. Kuće su u dolini, grupisane u nizu po rodovima, a kraj Guvnina naziva se po istoimenom brdu. Voda se upotrebljava s tri „kladenca“, a rod Vukajlovići imaju česmu. Na Leštaku je izvor Kladenac, a niže njega je privatna vodenica.

Zemlje i šume

Njive su male, u stsšnjenoj dolini i po stranama brda, dobre rodnosti. One su na mestima koje se nazivaju: Orlovac, Laz, Krčevina, Velika Njiva, Zelenjak, Busača, Podkoliba, Ograđa, Gnjila, Javor, Blata, Đurkova Njiva, Čarenac, Kamenice, Kamenjača, Borova, Belo Kamenje, Valoga, Prisoje, Radov An, Jova, Kućište; šume i ispaše su seoske i državne u Borovoj Šumi, Bajovu Potoku, Zlom Potoku, Njeskovoj Glavi, Prkaču, Gradini (između Prkača i Zlog Potoka), Debelom Brdu, u Dolini Junačke Reke, Velikom Dubu, Preslu, Busači u Prisoju, kod Beloševe Bare y Orlovcu, Vukovoj Dolini i Papradini; senokosne livade su na mestima Zelenak, Velika Livada, Padinske livade i Crešnica. Na Kamenici ima tri privatne vodenice. Jedno mesto pored Banjske Reke naziva se Ribnjak.

Istorija

Po Banjskoj povelji kralj Milutin darovao je oko 1316. godine manastiru Banjskom uz druga sela i Banie Polie. Položaj tom starom selu pogrešno je odredio A. M. Purković negde u župi Rasu. Po redu izlaganja u povelji ono je bilo kod banjskog sela Bresnice. Godine 1711. ono je bilo timarsko selo „Banovo Polje“, a 1832. godine zabeleženo je kao selo „Baštanička Rijeka“, svakako podignuto na mestu zapustelog sela Banova Polja. U selu, sa leve strane reke, ima staro groblje. Po M. Veselinoviću krajem prošloga veka „u selu Banjskoj (a to će biti selo Banjska Reka) ima ponovljena crkvica sv. Nikole. Narod priča, da je ovo selo bilo mesto manastira Banjskog svetog Stefana, na Rogozni. Nedaleko od starog groblja je današnje hrišćansko. Vukajlovići imaju svoje posebno groblje. U njemu se sahranjuju i Antonijevići iz susednog naselja Jankova Potoka. Starih napuštenih rudarskih okana ima pored državnog puta koji vodi preko Njeskove Glave iz Banjske za Novi Pazar. Godine 1948. u selu je bilo 146 stanovnika.

Postanak sela i poreklo stanovništva

Današnje selo osnovali su, po predanju, tri brata (Vukajlo, Miloš i Neško) koji su se doselili oko sredine 18. veka iz Lopata u Vasojevićima, starinom iz Hercegovine. Oni su na mestu današnjeg sela našli zaparloženu ledinu i veliku šumu. Od doseljene braće su današnji njihovi potomci:^[1]

Vukajlovići, 6 kuća, Miloševići, 6 kuća, Neškovići, 2 kuća, slava Mitrovdan, a Petrovdan prekađuju. Jedna porodica Vukajlovića odselila se u Mitrovicu, a Vukajlovići u Jankovu Potoku su od njih; imaju odeljake Bojoviće u Orahivici pod Rogoznom.

Ostali rodovi u selu:

Rašići, Milovanović, 1 kuća,Gvozdenović, 1 kuća, Miljković, 1 kuća, Stojnić, 1 kuća, slava Sv. Jovan Milostivi (12 H1), su Moračani; od njih su Rašići u naselju Jankovu Potoku.

Jovljani, Milović, 1 kuća, Aksentijević, 1 kuća, slava Sv. Nikola, otac doseljen iz Jove kod Banjske.

Izvorci, Maksimovići, 3 kuće, slava Sv. Nikola, su Kuči, doseljeni iz Izvora na Rogozni, naselio ih aga još za vreme Turaka.

Demografija

Prema procenama iz 2009. godine koje su korišćene za popis na Kosovu 2011. godine, ovo naselje je imalo 30 stanovnika, većina Srbi.^[2]^[3]

Populacija (ist.): Banjska Reka
Godina	1948	1953	1961	1971	1981	1991	2011
Stanovništvo	146	161	151	115	67	50	30

Evolucija stanovništva

Reference

^ (Petar Ž. Petrović: Raška– izdanje 2010. godine.)
^ „Composition ethnique 2009”. Pristupljeno 10. april 2018.
^ Na osnovu predstavljenih podataka (ažuriranje 2009) koji su stvarni i koji su vrlo približni sa podacima koji su proizišli iz popisa stanovništva 2011. kao i sa podacima iz ostalih izvora, ASK je upotrebila podatke iz ažuriranja 2009. godine kao zvanične podatke o proceni stanovništva opština: Leposavić,Zubin Potok, Zvečan i severni deo Mitrovice.

[1] (Petar Ž. Petrović: Raška– izdanje 2010. godine.)

[stats3-2] „Composition ethnique 2009”. Pristupljeno 10. april 2018.

[3] Na osnovu predstavljenih podataka (ažuriranje 2009) koji su stvarni i koji su vrlo približni sa podacima koji su proizišli iz popisa stanovništva 2011. kao i sa podacima iz ostalih izvora, ASK je upotrebila podatke iz ažuriranja 2009. godine kao zvanične podatke o proceni stanovništva opština: Leposavić,Zubin Potok, Zvečan i severni deo Mitrovice.

[1]

[2]

[3]