Gorničevo

Gorničevo
Gorničevo
Administrativni podaci
Država	Grčka
Periferija	Zapadna Makedonija
Okrug	Lerin
Opština	Surovičevo
Stanovništvo
— 2021.	663
Geografske karakteristike
Koordinate	40° 47′ 12″ S; 21° 41′ 23″ I
Vremenska zona	UTC+2 (EET), leti UTC+3 (EEST)
Aps. visina	980 m
Gorničevo Gorničevo na karti Grčke

Gorničevo (grč. Κέλλη, Keli) je naselje u Grčkoj u opštini Surovičevo, periferija Zapadna Makedonija. Prema popisu iz 2011. bilo je 663 stanovnika.

Geografija

Selo je udaljeno 27 km istočno od Lerina (Φλώρινα) i 22 km od opštinskog centra, varošice Surovičevo (Αμύνταιο), u podnožju planine Nidže (Βόρας).

Istorija

Otomanski period

Glavnu ulogu u istorijskim okolnostima sela Gorničevo, imao je geografski položaj , odnosno prevoj koji povezuje oblast Pelagonije, ili Lerinskog polja, sa putnim pravcem prema Vodenu i Solunu. Prevoj je branjen sa stare srednjovekovne kule, čiji ostaci još uvek postoje. Naučnici smatraju da je na tom području bio smešten i antički grad Keli, koji se po dostupnim istorijskim podacima nalazio na putu Via Egnatia.

Do turskih osvajanja, posle Maričke bitke, prostor Gorničeva je kao i ostali makedonski krajevi, u sastavu srpske srednjovekovne države, odnosno Srpskog carstva. Raspadom carstva, ovaj kraj ulazi u sastav države srpskog kralja Marka.

Selo se prvi put spominje u turskim defterima 1468. godine, pod imenom Gorničevo i u njemu tada ima 20 domaćinstava.

Oko 1840. godine, seosku imovinu je nasilno prigrabio Ilijaz paša i pretvorio selo u čifluk. Kasnije, stanovništvo uspeva da otkupi posede.

Na kraju 19. veka Gorničevo je naseljeno Slovenima. U različitim statistikama tog doba se spominje kao selo sa 160 domaćinstava, sa 522 stanovnika Slovena i 50 Cigana, kao što je navedeno u carigradskoj "Etnografiji vilajeta Jedrene, Bitolj i Solun“.

U septembru 1879. godine, u vreme borbi oko podele crkve na patrijaršiju i egzarhiju, grčke andartske čete napadaju selo, pod vođstvom andartskog kapetana Atanasiosa Katarahije.

Po statistici Vasila Kančeva iz 1900. godine, u selu živi 960 stanovnika, koje on navodi kao Bugare. Po podacima iz 1904. godine, posle Ilindanskog ustanka celo selo pristupa bugarskoj egzarhiji. Njen službenik Dimitr Mišev navodi, da u 1905. godini, u selu živi 1.344 stanovnika Slovena egzarhista.

Bugarski izvori navode da stanovnici sela masovno učestvuju u redovima bugarskih komita, u borbi protiv osmanske vlasti i grčkih andartskih jedinica. Na Ilindan 1906. godine, selo ponovo napadaju brojne andartske čete, ali ih odbija seoska komitska milicija, pri čemu gine 17 andarta.

Grčki izvori navode da su brojni proslavljeni andarti rođeni u selu, kao Mina Calko kasniji gradonačelnik Lerina, Stergios Sapundzis, Papapetros, Jorgos Zisis i mnogi drugi, što pokazuje stalne podele Slovena u ovim krajevima, na ogorčenu borbu za patrijaršiju ili egzarhiju, koja je često dovodila do krvavih obračuna.

Posle Balkanskih ratova

Glavni članak: Gorničevska bitka

Gorničevo, 1916, period Prvog svetskog rata

U toku Prvog balkanskog rata selo oslobađa grčka vojska, a posle Drugog balkanskog rata i podele istorijske oblasti Makedonije, selo ulazi u sastav Kraljevine Grčke. U toku Prvog svetskog rata selo je okupirano od strane bugarske vojske, a pri oslobođenju zajedno sa okupatorima u Bugarsku beži i deo seljana. U njemu se vode značajne borbe u okviru Gorničevske bitke u kojima se istakla srpska vojska u svom proboju prema Kajmakčalanu i Bitolju, gde se proslavio slavni srpski vojskovođa general Stepa Stepanović. U međuratnom periodu, 1926. godine, vlasti menjaju ime selu u Keli. Sami grčki izvori navode, međutim, da stanovnici sela nastavljaju da koriste staro ime. Službenim aktom iz 1963. godine, zabranjena je upotreba i korišćenje starog imena sela. Kršenje ove zabrane, po odluci Lerinskog prefekta, kažnjavalo se novčanom kaznom ili kaznom zatvora.

Selo je stradalo i u toku Drugog svetskog rata kada je bilo pod nemačkom okupacijom, kao i kasnije u toku Grčkog građanskog rata. 220 stanovnika je emigriralo u Jugoslaviju, 10-ak porodica u Bugarsku, a 30-ak stanovnika u ostale, tada, socijalističke zemlje. 60-ih godina prošlog veka, mnogi stanovnici zauvek napuštaju selo i odlaze uglavnom u prekookeanske zemlje.

Prema istraživanju iz 1993. godine, selo je u potpunosti slavofono, odnosno u njemu se u velikoj meri govori slavomakedonskim govorom ili prilepsko-bitoljskim staroštokavskim dijalektom.

Seoska slava je praznik Velika Gospojina, koja se po novom kalendaru proslavlja 15. avgusta.

Spoljašnje veze

• Δήμος Αμυνταίου (jezik: grčki)