Iločac

Koordinate: 45° 47′ 53″ S; 18° 31′ 33″ I / 45.79797° S; 18.52578° I / 45.79797; 18.52578
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Iločac
mađ. Illocska
Administrativni podaci
Država Mađarska
RegionJužna prekodunavska regija
ŽupanijaBaranja
Stanovništvo
Stanovništvo‍
 — 241
 — gustina15,96 st./km2
Geografske karakteristike
Koordinate45° 47′ 53″ S; 18° 31′ 33″ I / 45.79797° S; 18.52578° I / 45.79797; 18.52578
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Površina15,10 km2
Iločac na karti Mađarske
Iločac
Iločac
Iločac na karti Mađarske
Poštanski broj7775
Pozivni broj72

Iločac[1] (mađ. Illocska) je selo u Mađarskoj, u južnom delu države. Selo upravno pripada Šikloškom srezu Baranjske županije, sa sedištem u Pečuju.

Iločac je do Prvog svetskog rata imao značajnu srpsku zajednicu, a kao spomen minulih vremena u središtu naselja očuvana je Srpska pravoslavna crkva.

Prirodne odlike[uredi | uredi izvor]

Iločac se nalazi u južnoj Mađarskoj, u istorijskoj oblasti Baranja. Granica sa Hrvatskom se nalazi neposredno južno od sela. Najbliži veći grad je Šikloš.

Selo je smešteno u središnjoj Baranji i udaljeno je od obodnih reka, Dunava i Drave. Naselje je položeno u ravnici, na približno 90 metara nadmorske visine.

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Prema podacima iz 2013. godine Iločac je imao 241 stanovnika. Poslednjih godina broj stanovnika opada[2].

Pretežno stanovništvo u naselju čine Mađari rimokatoličke veroispovesti (93%), a jedina prisutna manjina su Romi (7%).

Srba danas u selu nema.

Popis 1910.[uredi | uredi izvor]

Iločac[3]
Jezik Vera

ukupno: 591

  Nemački 311 (52,62%)
  Srpski 251 (42,47%)
  Mađarski 18 (3,04%)
  Hrvatski 3 (0,50%)
  ostali 8 (1,35%)
<div style="border:solid transparent;position:absolute;width:100px;line-height:0;<div style="border:solid transparent;position:absolute;width:100px;line-height:0;

ukupno: 591

  Rimokatolici 334 (56,51%)
  Pravoslavci 249 (42,13%)
  Jevreji 8 (1,35%)
  - (-%)
  - (-%)

Istorija Srba u mestu[uredi | uredi izvor]

Srbi su u naselju prisutni još od srednjeg veka, ali je njihov broj posebno narastao posle Velike seobe. U 19. veku oni su činili većinu seoskog stanovništva.

Stara srpska pravoslavna crkva podignuta je posle velike seobe Srba. U selu i danas stoji srpska pravoslavna crkva, posvećena Svetoj Petki. Crkva je sagrađena 1808. godine. Ikonostas je slikao Jakov Nedić žitelj sela Bobote, početkom 19. veka.[4] Pravoslavno parohijsko zvanje je osnovano 1808. godine, a matične knjige se vode od 1851. godine sa bremenskom zajedno. Građevina je u dobrom stanju, i u njoj se povremeno vrše bogosluženja.Magyarországi ortodox templomok | Szakrális építészet</ref>

Selo Iločac ima 1731. godine samo devet pravoslavnih domova. U selu Iločcu se 1735. godine ispovedilo 12 domaćina, 10 domaćica, braće i sinova - jedan, kćerki i snaja - 4, od slugu niko, ukupno 27 pravoslavnih Hrišćana. Pominje se tada samo domaćin Milašin Milosavljev. Godine 1796. izbrojano je u mestu 225 Srba, a vek potom - 1890. godine malo više - 256 duša.[5] Po drugom popisu sa sredine 19. veka, u Iločcu je 1867. godine bilo 227 pravoslavnih Srba.[6] Administrator parohije pop Atanasije Čokor nabavio je 1860. godine korisnu knjigu o pčelarstvu.[7]

Početkom 20. veka je crkvena opština u mestu, skupština redovna pod predsedništvom Miladina Drenovca. Ali selo je kao parohijska filijala podređeno Bremenu, sa kojim čini jedinstvenu parohiju šeste platežne klase. U selu je srpsko pravoslavno groblje, ima parohijski dom a sveštenik dolazi iz Bremena. Crkveno-opštinski posed je 11 kj. zemlje.[8]

Učitelj Kozma Terzić je bio jedini prenumerant srpske knjige iz mesta. Primljen je za učitelja u Iločcu 1864. godine Vasa Milinović. Milinović je završio osnovnu školu i Preparandiju.[9] On je morao 1868. godine da polaže učiteljski ispit na Somborskoj preparandiji. Nije se učitelj usrećio stupivši u Iločac, sudeći po dopisu iz tog mesta, pod nazivom "Patnje srbskih učitelja". Bilo je tada uobičajeno da su učiteljske plate male i da se neuredno isplaćuju. Mesecima ne bi dobili ni novac ni ogrev. Često bi im silom po 2 f. uzimali opštinari, da se "počaste". U Iločcu se desio veliki incident koji je opisao učitelj Vasa. na Nikoljdan su razbojnici napali na učiteljev dom, peć polomili, prozore porazbijali. Opština ta onda za čudo nije htela da opravi mesnu školu.[10] Za pravoslavni Školski fond dala je iločaska opština samo 2 f. priloga. 1867. godine. U leto 1894, 1897. i 1898. godine raspisan je sličan stečaj za upražnjeno mesto učitelja u srpskoj veroispovednoj školi u Iločcu. Ponuđena godišnja osnovna plata je 300 f. minimum, i učiteljski stan sa jednom velikom patosanom sobom i komorom. Sleduje ga jedno jutro dobre bašte, a takođe dobija "sitnu paru" od velikog ukopa (40 novčića), od malog ukopa (40) i od venčanice (40 n). Dužan je učitelj u crkvi pojati i uz sveštenika svaku dužnost vršiti. Uslove su 1894. godine potpisom garantovali predsednik Školskog odbora Marko Drenovac i perovođa Jovan Tošković, tri godine kasnije predsednik Milan Nedić sa perovođom Maksimom Popovićem.[11] Preko crkvenog lista izražena je javna zahvalnost darodavcima iz Darde, gospodaru Urošu Rackoviću i njegovoj supruzi Julki Radojčić. Oni su poklonili crkvi u Ilačcu dva metalna posrebrena čiraka vredna 40 f. Tada je predsednik crkvene opštine bio Milan Nedić, a paroh administrator Isidor Bošnjak. godine 1905. Školski upravitelj je bio Mladen Janković. Škola je srpska narodna ima jedno zdanje zidano 1877. godine. Učitelj je Rodoljub Uvalić rodom iz Kule, tek je prispeo. Redovnu nastavu tada prati 15 đaka i još 12 njih pohađa nedeljnu školu.[12] Nova školska zgrada u Iločcu osvećena je novembra 1912. godine, od priloga naroda od 500 k i većeg priloga u iznosu od 500 k, od strane plemenitih supružnika Eugena i Petronele Dumče iz Sentandreje. Stara zgrada nije porušena nego je prepravljena za učiteljski stan, koji je sada proširen, a uz staru ogradu nikla je zgrada nove škole i to je kažu bila tada najlepša zgrada u selu. Osvećenje škole je izveo paroh pop Milan Kostović.[13] Učiteljica u Iločcu je 1913. godine Smiljka Glibonjska.

Godine 1905. Iločac je mala opština u Baranjavarskom srezu. Tu živi 586 stanovnika u 116 domova. Dominiraju nemci, a Srba ima manje; njih 241 pravoslavnih duša (ili 41%) je sa 50 srpskih kuća. Od srpskih javnih zdanja tu su pravoslavna crkva i narodna škola.[12]

Posle Prvog svetskog rata i podele Baranje na dva dela — danas mađarski (severni, veći) i jugoslovenski (južni, manji), Iločac se našao u sasvim drugačijem, nepovoljnijem položaju. Nova granica između Republike Mađarske i Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, našla se uz samo naselje. U sledećim godinama ogromna većina Srba se iselila u srpske delove novoosnovane Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, tako da danas Srba nema u selu[14].

Na pragu 21. veka opstala je srpska crkva, u centru sela. Jednobrodna crkva skromnih dimenzija. Kapa tornja je u obliku zalomljene piramide iz 1908. godine. Srpsko pravoslavno groblje se nalazi pola kilometra van naselja, pored puta za Mađarboju. Prvobitno groblje se nalazilo oko crkve ali o spomenicima nema traga. Današnje groblje je otvoreno polovinom 19. veka, i vlasništvo je srpske crkvene opštine. Samo na tri kamena spomenika su epitafi na mađarskom jeziku. Ograde nema, centralni grobni krst ne postoji.[15]

Mesnom parohijom iločkom u kojoj više nema Srba, 2018. godine administrira pop Milan Erić, paroh pečujski. Redovno se još uvek slavi crkvena slava Petkovača, na koju dolaze Srbi sa svih strana.[16]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ http://www.poreklo.rs/2014/04/14/optiranje-iseljavanje-srba-u-madjarskoj-1920-1931
  2. ^ Baranya (Hungary): County, Towns and Villages - Population Statistics in Maps and Charts
  3. ^ „Jezički i verski sastav stanovništva Kraljevine Ugarske po naseljima, Popis 1910. godine”. Arhivirano iz originala 13. 01. 2018. g. Pristupljeno 07. 04. 2019. 
  4. ^ "Nin", specijalni dodatak, Dinko Davidov, Beograd 1990. godine
  5. ^ "Srpski sion", Karlovci 1895. godine
  6. ^ "Glasnik društva srpske slovesnosti", Beograd 1872. godine
  7. ^ Filip Đorđević: "Pčelar", Novi Sad 1860. godine
  8. ^ Mata Kosovac: "Srpska pravoslavna mitropolija Karlovačka po podacima iz 1905. godine", Karlovci 1910. godine
  9. ^ "Školski list", Sombor 1866. godine
  10. ^ "Školski list", Sombor 1868. godine
  11. ^ "Srpski sion", Karlovci 1897. godine
  12. ^ a b Mata Kosovac, navedeno delo
  13. ^ "Školski glasnik", Novi Sad 1912. godine
  14. ^ Optiranje i iseljavanje Srba u Mađarskoj 1920-1931. - Poreklo
  15. ^ Srpski institut, internet baza podataka, Budimpešta
  16. ^ "Srpske nedeljne novine", Budimpešta 8. novembar 2018.

Izvori[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Iločac na Vikimedijinoj ostavi.
  • [Zvanične stranice opštine Iločac]
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Илочац&oldid=26890123”