Koznik (planina)
| Koznik | |
|---|---|
 Koznik pod snegom, januar 2010. godine | |
| Geografske karakteristike | |
| Najviša tačka | Crni krš (Bajrak) |
| Ndm. visina | 1.006 m |
| Koordinate | 42° 30′ 15″ S; 20° 35′ 09″ I / 42.504161° S; 20.585854° I |
| Geografija | |
  Koznik | |
| Države |  Srbija |
| Pokrajine | Kosovo i Metohija |
| Regije | Metohija |
| Oblast | Podrimlje |
| Masiv | Milanovac |
| Grupa | Metohijske planine, Dinaridi |
Koznik (alb. Mali Koznik), planina u središnjem delu Metohije, u Podrimlju, severoistočno od Đakovice i severno od Orahovca. Predstavlja najseverniji greben masiva planine Milanovac. Nalazi se na krajnjem jugoistoku Dinarskog planinskog područja. Severnu granicu planine čini kanjon koji je usekla reka Miruša, sa jezerima i vodopadima. Koznik se u potpunosti nalazi na teritoriji opštine Orahovac, a po trenutnoj administrativnoj podeli uvedenoj od vlasti u Prištini koju Republika Srbija ne priznaje, delimično se prostire i kroz opštinu Mališevo.
Položaj[uredi | uredi izvor]
Severoistočnu granicu čini dolina reke Miruše, a severnu njen kanjon. Na istoku, supodina Koznika se spušta ka dolini Belog Drima. Na jugu ga dva masiva razdvajaju od središnjeg masiva Milanovca: na jugoistoku je masiv Gradište, visok 1.038 m, a na jugozapadu masiv Delo, sa 1.042 m najviša tačka planine Milanovac.[1][2][3][4][5]
Geografija[uredi | uredi izvor]
Čitav milanovački masiv se uzdiže sa dna metohijske kotline, u središnjem delu Metohije, koje se nalazi na nadmorskoj visini od 450 metara, u pravcu severozapad-jugoistok. Koznik je na severu razdvojen od Gajrak planine epigenetskom krečnjačkom klisurom koju je usekla reka Miruša.[2][3][4]
Najviši vrh planine je Crni Krš, sa 1.006 m,[3] koji se negde navodi pod imenom Bajrak, i visinom od 1.005 m.[1][4]
Vode[uredi | uredi izvor]
Reka Šošnica izvire na jugozadapnoj padini planine, kod Drenovca, teče na jug i uliva se u Rimnik, koji izvire severno od Orahovca. Šošnica se uliva u Rimnik neposredno pre nego što se on sam ulije u Beli Drim. Kod sela Koznik izvire reka Šavarina (ili Saroš), koja se takođe uliva u Beli Drim.[1][2][4]
Severoistočnu i severnu granicu Koznika formirala je reka Miruša. Na putu ka ušću u Beli Drim, Miruša je usekla kanjonsku dolinu između Koznika i Gajraka. Kanjon je dugačak 10 km a u proširenjima reka je formirala 13 jezera, povezanih vodopadima. Najviši vodopad je visok 22 m, a čitav kompleks se popularno naziva Metohijske Plitvice i nalazi se po zaštitom kao Predeo izuzetnih odlika Miruša.[2][4][6]
Naselja[uredi | uredi izvor]
U središnjem delu nalaze se sela Zatrić i Koznik. Na jugoistoku su Ostrozub, Jović i Crnovrana, a na jugozapadu i zapadu Sanovac, Pusto Selo, Poluža, Petković, Čiflak i Kramovik. Na severoistoku, u dolini Miruše, nalaze se Mališevo, Miruša, Ljubižda, Turjak, Domanek i Bublje. Na krajnjem severu, južno od kanjona Miruše a paralelno sa njim, nalaze se sela Mrasor, Labučevo, Ponorac i Goračevo.[1][2][4]
Ekonomija[uredi | uredi izvor]
Područje je pretežno poljoprivredno-stočarsko, uz pretežno gajenje ovaca i koza. Na južnom obodu Koznika ima raznih metala, pre svega hroma (sela Koznik, Drenovac i Zatrić), ali se ne eksploatišu. U istom području nalazi se i kamenolom kod Ostrozuba u kome se prozvodi ukrasni kamen (polumermer).[1]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d Srboljub Đ. Stamenković, ur. (2001). Geografska enciklopedija naselja Srbije, III tom, M-R, članak Orahovac. Beograd: Geografski fakultet Univerziteta u Beogradu. str. 152—165.
- ^ a b v g d Branko Šoštarić, ur. (1979). Auto atlas Jugoslavija-Evropa, 11. izdanje. Zagreb: Jugoslavenski leksikografski institut "Miroslav Krleža". str. 34—35.
- ^ a b v Jovan Đ. Marković (1990). Enciklopedijski geografski leksikon Jugoslavije (članak Koznik). Sarajevo: Svjetlost. str. 119. ISBN 86-01-02651-6.
- ^ a b v g d đ Denis Šehić, Damir Šehić, ur. (2007). Atlas Srbije. Beograd: Monde Neuf. str. 36. ISBN 978-86-86809-05-6.
- ^ „Planinarsko društvo Kablar”. Arhivirano iz originala 25. 06. 2023. g. Pristupljeno 28. 06. 2023.
- ^ Jovan Đ. Marković (1990). Enciklopedijski geografski leksikon Jugoslavije (članak Miruša). Sarajevo: Svjetlost. str. 150. ISBN 86-01-02651-6.