Kolaž
Kolaž (franc. coller - lepiti[1]) je slikarska tehnika koja podrazumijeva ljepljenje raznih materijala na odabranu podlogu. Na toj površini fiksiraju se veoma različiti materijali. Obično je to papir, ali se koriste i tkanine, žica, drvca, lišće, novinski papir, kese, razni plastični djelići itd itd). Kolaž je počeo da se koristi u kubizmu[2][3][4] početkom 20. vijeka; Od tada su ga koristili predstavnici različitih umetničkih strujanja i dalje ga razvili (dadaizam, nadrealizam, futurizam, pop art).[5] Širenjem kolaža nastali su između ostalog combine painting i asamblaž.[6] Delimično eliminisanje odnosno izmene montiranih elemenata dovodi do dekolaža.[7]
Značajni pojavni oblici tokom istorije[uredi | uredi izvor]
Poreklo ove tehnike može se pronaći u prošlosti, stotinama godina udaljenoj od 20. veka, međutim njen povratak u 20. vek unosi novinu u dotadašnji svet umetnosti. Kolaž tehnika je prvi put upotrebljena u periodu otkrića papira u Kini, oko 200 godina pre nove ere. Primena ove tehnike nije bila naročito zastupljena sve do 10. veka u kom se u okviru kaligrafije u Japanu počinje koristiti lepljen papir na čijoj su površini pisane poeme. Kada je u pitanju Evropa ova tehnika se pojavljuje oko 13. veka. Primena zlatnih listića kojima su se oblagale podloge radi postizanja efekta pozlaćenog, prisutna je u gotskim katedralama u 15. i 16. veku. Drago kamenje i plemeniti metali su se počeli primenjivati u izradi religioznih slika, ikona i grbova. U 18. veku dekupaž se može pronaći u radovima Mari Delani, dok je u 19. veku upotreba ove tehnike u vezi sa izradom suvenira ili pak knjiga (npr. Hans Kristijan Andersen, Karl Špicveg).[8] Ova tehnika je takođe primenjivana u ranim 1860. godinama u okviru Viktorijinih fotokolaža. Najprepoznatljiviji oblik tehnika dobija od 1912. godine u radovima Žorža Braka i Pabla Pikasa, koji osmišljavaju termin kolaž i čine ovu tehniku prepoznatljivim obeležjem moderne umetnosti.[9]
Kolaž kroz različite umetničke pravce[uredi | uredi izvor]
Kolaž kao tehnika pojavljuje se u pravcima kao što su: kubizam, dadaizam, nadrealizam, apstraktni ekspresionizam, pop art i savremena umetnost. [5]
Kubizam[uredi | uredi izvor]
U okviru kubizma nastaje sam naziv kolaž koji su osmislili tvorci i najznačajniji predstavnici ovog pravca, već spomenuti španski slikar Pablo Pikaso i francuski slikar Žorž Brak.[5] Saradnja između Pikasa i Braka počinje od 1907. kada je Brak posetio Pikasov atelje i video njegovo delo „Gospođice iz Avinjona“[10]
Od 1909. godine do 1914. godine Pikaso i Brak zajedno rešavaju probleme sve složenijeg umetničkog izražavanja kubizma. Dostignuvši, lomljenjem oblika, granicu apstrakcije od 1912. godine Pikaso i Brak se okreću realnosti, ne u neposrednom prikazivanju stvarnosti već korišćenjem određenih elemenata kao što su novinska hartija, komadi tapeta, drveta, tekstila i kanapa.[11] Eksperimentišući sa obojenim i odštampanim komadima papira nastaju Pikasovo delo „Mrtva priroda na pletenoj stolici“ i Brakovo delo pod nazivom „Fruit Dish, and Glass“ koje je primer tehnike papir kole (papier colle) koja podrazumeva upotrebu samo papira, dok se kolaž odnosi i na upotrebu drugih materijala.[10]
Dadaizam[uredi | uredi izvor]
Kolaž tehnika u okviru dadaizma počinje se koristiti od 1920. godine. Karakteristično obeležje kolaž tehnike u ovom pokretu je upotreba materijala koji ranije nisu imali toliki značaj, kao što su ulaznice, isečci iz časopisa, omoti slatkiša, pa čak i trodimenzionalne sitnice.[5]
Nadrealizam[uredi | uredi izvor]
Nadralisti kolaž tehniku prilagođavaju sopstvenim temama, oslanjajući se na podsvest proizvode jedinstvenu skupinu od fotografija, ilustracija, obojenog papira i boje. Primena kolaža u dočaravanju tema karakterističnih dadaizmu izražena je u radovima Jozefa Kornela i Andrea Bretona.[5]
Dekupaž i fotomontaža kao podvrste kolaža[uredi | uredi izvor]
Dekupaž[uredi | uredi izvor]
Dekupaž je vrsta kolaža koja podrazumeva korišćenje slike radi dekoracije nekog predmeta. Može uključivati dodavanje više kopija iste slike, isečene ili u slojevima nanete na određenu podlogu. Među umetnicima 20. veka koji su stvarali upotrebom dekupaž tehnike su Pablo Pikaso i Anri Matis.[12]
Fotomontaža[uredi | uredi izvor]
Fotomontaža obuhvata izradu kompozitne fotografije isecanjem i spajanjem više drugih fotografija. Osnova kompozitne slike je ponekad fotografisana tako da podrazumeva dodavanje elemenata drugih fotografija i finalnom verzijom postiže se slično što i korišćenjem softvera za uređivanje slika.[13]
Kolaž, najčešće poiman kao vizuelna umetnost, naročito primenjivan u slikartvu svoj izraz je pronašao i u arhitekturi, muzici, ilustaciji, filmu ili pak dizajnu. Prisutan je i u digitalnom obliku.[14]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Tate. „Collage – Art Term”. Tate (na jeziku: engleski). Pristupljeno 21. 4. 2019.
- ^ „The Collection | MoMA”. The Museum of Modern Art. Arhivirano iz originala 13. 8. 2014. g.
- ^ Cubism: The Leonard A. Lauder Collection, The Metropolitan Museum of Art, New York, 2014 Arhivirano 2015-05-17 na sajtu Wayback Machine
- ^ „The Collection | MoMA”. The Museum of Modern Art. Arhivirano iz originala 13. 6. 2014. g.
- ^ a b v g d „Exploring the Cutting-Edge History and Evolution of Collage Art”. My Modern Met (na jeziku: engleski). 14. 7. 2017. Pristupljeno 21. 4. 2019.
- ^ Walker, John. (1992) "Assemblage Art". Glossary of Art, Architecture & Design since 1945, 3rd. ed. Retrieved February 7, 2012.
- ^ Milinković, Teodorović (2008). Likovna kultura. Beograd: Zavod za udžbenike. str. 42 i 43.
- ^ Leland, Nita. (1994). Creative collage techniques. Williams, Virginia Lee, 1924- (1. izd.). Cincinnati, Ohio: North Light Books. ISBN 978-0-89134-563-3. OCLC 29548378.
- ^ „Overview | The Art Institute of Chicago”. archive.artic.edu. Pristupljeno 21. 4. 2019.
- ^ a b „Georges Braque and Pablo Picasso”. Masterworks Fine Art (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 16. 04. 2016. g. Pristupljeno 21. 4. 2019.
- ^ Galović, Gostović (2011). Likovna kultura. Beograd: Zavod za udžbenike. str. 201.
- ^ „Benjamin Jaffe Gallery - PHOTO MONTAGE”. www.benjaminjaffe.net. Pristupljeno 21. 4. 2019.
- ^ Gelden, Westgeest (2011). Photography Theory in Historical Perspective. Wiley-Blackwell. str. 231.
- ^ Tate. „Mixed media – Art Term”. Tate (na jeziku: engleski). Pristupljeno 21. 4. 2019.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Adamowicz, Elza (1998). Surrealist collade in Text and Image: Dissecting the Exquisite Corpse. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-59204-8.
- Brommer, Gerald (1978). The Art of Collage. Worcester, MA, Davis Publications
- Adamowicz, Elza (1998). Surrealist Collage in Text and Image: Dissecting the Exquisite Corpse. Cambridge University Press. ISBN 0-521-59204-6.
- Ruddick Bloom, Susan (2006). Digital Collage and Painting: Using Photoshop and Painter to Create Fine Art. Focal Press. ISBN 0-240-80705-7.
- Museum Factory by Istvan Horkay
- History of Collage Excerpts from Nita Leland and Virginia Lee and from George F. Brommer
- West, Shearer (1996). The Bullfinch Guide to Art
. UK: Bloomsbury Publishing. ISBN 0-8212-2137-X. - Rowe, Colin; Koetter, Fred (1978). Collage City. Cambridge, Massachusetts: MIT Press. ISBN 9780262180863.
- Mark Jarzombek, "Bernhard Hoesli Collages/Civitas", Bernhard Hoesli: Collages, exh. cat., Christina Betanzos Pint, editor (Knoxville: University of Tennessee, September 2001), 3-11.
- Taylor, Brandon. Urban walls: a generation of collage in Europe & America: Burhan Dogançay with François Dufrêne, Raymond Hains, Robert Rauschenberg, Mimmo Rotella, Jacques Villeglé, Wolf Vostell. ISBN 9781555952884; OCLC 191318119 (New York: Hudson Hills Press; [Lanham, MD]: Distributed in the United States by National Book Network, 2008)
- Excavations (Ontological Museum Acquisitions) by Richard Misiano-Genovese
- Manning, Hiram (1980). Manning on Decoupage. Dover Publications. ISBN 0-486-24028-2.
- Rice, Durwin (2008). New Decoupage. Potter Craft. ISBN 978-0-307-39611-2.
- Clark, Lloyd Douglas; Brown, Brian A. „Apparatus and Method for Application of Selective Digital Photomontage to Motion Pictures” (PDF). Arhivirano (PDF) iz originala 2022-10-09. g.
- Geelan, David (2006). Undead Theories: Constructivism, Eclecticism And Research in Education. Sense Publishers. ISBN 90-77874-31-3.
- Davenport, Alma (1991). The History of Photography: An Overview. University of New Mexico Press. str. 164. ISBN 978-0-8263-2076-6. Pristupljeno 5. 1. 2013.
- Valcke, Jennifer (oktobar 2011). Static Films and Moving Pictures: Montage in Avant-Garde Photography and Film. GRIN Verlag. str. 11. ISBN 978-3-656-03720-0. Pristupljeno 5. 1. 2013.
- Marie-Monique Huss, Histoires de famille: cartes postales et culture de guerre (Paris: Noesis, 2000).
- King, David (oktobar 2015). Laughter is a Devastating Weapon. Harry N. Abrams. str. 13. ISBN 978-1849761840.
- „George Grosz Quote On Photomontage Invention”. Official John Heartfield Exhibition. Arhivirano iz originala 09. 05. 2019. g. Pristupljeno 9. 1. 2017.
- „Berlin Club Dada 1916-1920”. Official John Heartfield Exhibition. Pristupljeno 9. 1. 2017.
- Zervigón, Andrés (novembar 2012). John Heartfield and the Agitated Image: Photography, Persuasion, and the Rise of Avant-Garde Photomontage. University of Chicago Press. ISBN 978-0226981789.
- „Malik-Verlag Photomontage Book Dust Jackets”. Official John Heartfield Exhibition. Pristupljeno 9. 1. 2017.
- „John Heartfield Photomontage Book Dust Jackets”. Official John Heartfield Exhibition. Pristupljeno 9. 1. 2017.
- Heartfield, John (maj 1997). Photomontages of the Nazi Period. Universe Books. ISBN 0876639546.
- „John Heartfield Photomontages Of The Nazi Period”. Official John Heartfield Exhibition. Arhivirano iz originala 12. 03. 2017. g. Pristupljeno 9. 1. 2017.
- Eskola, Jack (2015). Harue Koga: David Bowie of the Early 20th Century Japanese Art Avant-garde. Kindle, e-book.
- Becker, Lutz (2011-11-11). Cut & Paste. European Photomontage 1920–1945. Gangemi Editore spa. str. 13. ISBN 978-88-492-6515-6. Pristupljeno 5. 1. 2013.
- Chapnick, Howard (1994). Truth Needs No Ally: Inside Photojournalism. Columbia, Missouri: University of Missouri Press. ISBN 9780826209542.
- nppa.org Arhivirano 2006-12-12 na sajtu Wayback Machine
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Collageart.org, an extensive website devoted to the art of collage
- Clement Greenberg on collage Arhivirano na sajtu Wayback Machine (26. oktobar 2019)
- Exhibition of traditional and digital collage by many artists - curated by Jonathan Talbot in 2001
- Cecil Touchon's International Museum of Collage, Assemblage and Construction
- Kolaj magazine, a print magazine about contemporary collage.
- Artist Deborah Harris "The Process of Collage"
- "5 Polish Collage Artists that Knew How to Put the Pieces Together"
