Miodrag Živanov

Miodrag Živanov
mr Miodrag Živanov
Datum rođenja	(1928-10-06)6. oktobar 1928.
Mesto rođenja	Bavanište, Kraljevina SHS
Datum smrti	8. novembar 2000.(2000-11-08) (72 god.)
Mesto smrti	Beograd, Savezna Republika Jugoslavija
Zanimanje	Bibliograf
Značajni radovi	„Srpska bibliografija. Knjige 1868–1944”
Nagrade	Orden rada sa srebrnim vencem (1973), Nagrada „Milorad Panić-Surep” (1988)

Miodrag Živanov (Bavanište, 6. oktobar 1928 — Beograd, 8. novembar 2000) bio je jedan od najvećih srpskih bibliografa 20. veka i višedecenijski načelnik Bibliografskog odeljenja Narodne biblioteke Srbije. Bio je glavni redaktor „Srpske bibliografije. Knjige 1868–1944”, najvažnijeg i najobimnijeg dela srpske bibliografije, izdatog u dvadeset tomova. Bio je član Saveta za proučavanje i zaštitu kulturnog blaga manastira Hilandara. Objavio je veliki broj knjiga i preko stotinu priloga, uglavnom iz oblasti bibliografije i bibliotekarstva.

Celokupna privatna biblioteka i arhiva Miodraga Živanova nalazi se u Udruženju za kulturu, umetnost i međunarodnu saradnju „Adligat” u Beogradu, gde specijalizovana zbirka bibliografija takođe nosi njegovo ime. Legat je formirala Miodragova žena, Dragoslava Živanov, a Udruženju je poklonila i autorska prava na njegova dela.

Biografija

Mladost i školovanje

Miodrag Živanov rođen je 6. oktobra 1928. godine u Bavaništu, selu u okolini Kovina, u porodici zemljoradnika. Sa sedam godina, roditelji su ga poslali kod dede u Pančevo da bi se školovao, i tu je završio gimnaziju. Po završenoj gimnaziji, 1947. godine, upisao je Grupu za južnoslovenske jezike i književnost na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Beogradu. Za vreme studija često je učestvovao na šahovskim takmičenjima i turnirima, a titulu majstorskog kandidata osvojio je 1949. godine. Tokom studija, kada se u pančevačkoj Višoj gimnaziji „Uroš Predić“ upraznilo mesto profesora srpskog jezika, Živanov je postavljen za profesora, iako još uvek nije diplomirao. U tom periodu upoznao je Dragoslavu Živanov, koja je tada bila učenica gimnazije. Diplomirao je 1955. godine i nakon toga odslužio vojni rok u Požarevcu, gde započinje njegovo dugogodišnje prijateljstvo sa Branimirom Živojinovićem. Po povratku iz vojske, a nakon što je Dragoslava maturirala, formirali su porodicu venčavši se u oktobru 1956. godine.

Bibliografska karijera

Živanov i ostali zaposleni ispred Narodne biblioteke Srbije. Na fotografiji je i tadašnji upravnik NBS Milorad Panić-Surep.

Zajedno sa suprugom preselio se u Beograd i 1957. godine zaposlio u Narodnoj biblioteci Srbije. Naredne godine je položio Stručni bibliotekarski ispit, za koji je izradio svoju prvu bibliografiju Spomenak 1893-1914. Razrešenje anonima, pseudonima, inicijala i nepotpunih imena pesnika, kasnije objavljenu u Godišnjaku NBS za 1960. godinu. Iste godine osnovano je i Bibliografsko odeljenje sa načelnikom Milenom Nikolićem, gde je Milorad prešao odmah po osnivanju. Njih dvojica započeće ozbiljan i organizovan rad na izradi nacionalne bibliografije.

Tokom narednih decenija, Živanov je ogromnu radnu i stručnu energiju uložio u bibliografski rad, prvenstveno na prikupljanju građe za Srpsku bibliografiju. Knjige 1868-1944. Iako je neprestano radio na ovom projektu, Živanov je u međuvremenu završio i poslediplomske studije na Filološkom fakultetu, ali i objavio brojne knjige i priloge. Magistrirao je sa radom Jovan Skerlić. Bibliografija i literatura (1892-1963), štampanim u publikaciji Jovanu Skerliću u spomen, objavljenoj povodom pedesetogodišnjice Skerlićeve smrti 1969. godine. Iste godine u novembru, održan je Naučno-konsultativni skup u Narodnoj biblioteci Srbije, na kome je utvrđen definitivan kriterijum opsega nacionalne bibliografije, a primena ovog kriterijuma iziskivala je dodatna istraživanja i u bibliotekama u kojima je bibliografski posao već bio završen. Ovo je dovelo do angažovanja većeg broja honorarnih saradnika, ali i bibliografa, te se 1972. godine formirao specijalizovan tim stručnjaka za izradu nacionalne i specijalnih bibliografija sa Živanovim na čelu. Godine 1974. postavljen je za načelnika Bibliografskog odeljenja i na tom mestu ostao je do penzionisanja 1992. godine.

Miodrag Živanov i otac Hrizostom Stolić u manastiru Hilandar na Svetoj Gori.

Od 1971. do 1985. godine ekipa Narodne biblioteke Srbije, čiji je rukovodilac bio Živanov, radila je na sređivanju i obradi knjiga i periodike u Hilandarskoj biblioteci. Živanov je tokom ovog perioda manastir posetio čak sedamnaest puta i tokom boravka istraživao je, beležio i popisivao fond bogate hilandarske knjiške riznice. Smatrao je ovaj rad veoma značajnim za očuvanje srpske kulture i često bi radio do kasno u noć, iako manastir tada nije imao struju, kako bi stigao da što više pribeleži tokom ograničenog vremena koje mu je bilo na raspolaganju. U radu mu je pomagao i otac Hrizostom Stolić, bibliotekar Hilandarske biblioteke. Rezultat ovog dugogodišnjeg rada bio je dvotomni Katalog knjiga na srpskohrvatskom jeziku od XVIII do XX veka (koautori Radisav Cajić i Dragutin Nikčević) koji je izdala Narodna biblioteka Srbije 1989. i 1990. godine. Godine 2004. Biblioteka je objavila i dva toma njegovog Kataloga knjiga na bugarskom i ruskom jeziku od XIX do XX veka.

Dvadeset tomova Srpske bibliografije. Knjige 1868–1944. u Udruženju „Adligat” u Beogradu.

Do 1988. godine broj istraženih biblioteka u zemlji i inostranstvu povećao se na 110, a sva prikupljena bibliografska građa stizala je u Bibliografsko odeljenje NBS, gde se pod nadzorom Živanova sređivala i klasifikovala. Za glavnog redaktora Srpske bibliografije. Knjige 1868-1944. izabran je 1988. godine, na sednici Uređivačkog odbora kojom je predsedavao akademik Radovan Samardžić. Te godine objavljen je prvi tom Srpske bibliografije. Do odlaska u penziju 1992. godine, Živanov je redigovao devet tomova i do 1998. godine, nastavivši rad na redakciji i u penziji, završio je svih dvadeset tomova.

Osim značajnog bibliografskog rada, Miodrag je godinama radio i na utvrđivanju autorstva velikog broja knjiga nepoznatih autora ili knjiga na kojima su autori bili potpisani pseudonimom. Tokom godina je među kolegama postao poznat i kao „knjižni detektiv”, jer je umeo da po stilu teksta, izdavaču, načinu štampe i istorijskim okolnostima, gotovo nepogrešivo utvrdi ko je napisao određenu knjigu ili tekst. Osim toga, predavao je i ispitivao generacije bibliotekara na Stručnom bibliotekarskom ispitu u Narodnoj biblioteci.

Miodrag Živanov prilikom uručenja Ordena rada srebrnog reda 1973. godine.

Osnivanje Bibliografskog odeljenja u Narodnoj biblioteci Srbije, na kome je Živanov bio preko dvadeset godina, smatra se prvim intitucionalizovanjem bibliografskog rada u Srbiji. Prethodno su bibliografije bile formirane jedino od strane darovitih pojedinaca, poput Đure Daničića i Stojana Novakovića, ali ne i organizovano, u okviru institucije. Nakon dugogodišnjeg uspešnog rada ovog Odeljenja, 1983. godine u Inđiji ustanovljen je i Susret bibliografa, u spomen na dr Georgija Mihailovića. Inicijatori ovog događaja bili su najviđeniji bibliografi toga doba: Dušan Panković, Lazar Čurčić i Miodrag Živanov. Prvi dobitnik prestižne nagrade „Mitrovdanska povelja“, koju je 1997. godine ustanovio Odbor Susreta bibliografa, bio je Živanov.

Miodrag je za svoj bibliografski rad nagrađen i Ordenom rada sa srebrnim vencem 1973. godine, a 1988. godine, nakon objavljivanja prvog toma Srpske bibliografije, uručena mu je nagrada „Milorad Panić-Surep“.

Mr Miodrag Živanov preminuo je 8. novembra 2000. godine u Beogradu. Na predlog Udruženja „Adligat”, u kome se danas nalazi njegov legat, ulica u Beogradu nosi ime njemu u čast.

Legat prof. mr Miodraga Živanova

Legat Miodraga Živanova

Legat Miodraga Živanova danas se nalazi u Udruženju za kulturu, umetnost i međunarodnu saradnju „Adligat” u Beogradu, a poklonila ga je Miodragova supruga, Dragoslava Živanov, mnogo pre osnivanja samog Udruženja, lično Viktoru Laziću. Dragoslava je bila nastavnica nemačkog jezika, a po penzionisanju počela je da drži i privatne časove. Među njenim učenicima bio je i Viktor Lazić. Miodrag Živanov i njegova supruga često su Viktoru poklanjali knjige u detinjstvu i tokom odrastanja, a osim što mu je Dragoslava držala privatne časove nemačkog, Miodrag ga je takođe podučavao bibliotekarstvu. Nakon što je Živanov preminuo 2000. godine, Dragoslava je Viktoru, koji je sa njenim suprugom delio entuzijazam i ljubav prema knjizi, poklonila čitavu ličnu biblioteku svoga supruga, beleške, arhivsku građu, fotografije i druge značajne materijale i kulturna dobra, te je legat bio deo Biblioteke Lazić i pre osnivanja Udruženja „Adligat”.

Nagrade

Živanov je nosilac Ordena rada sa srebrnim vencem (1973) i najviše bibliotekarske nagrade „Milorad Panić-Surep“ (1988). Prvi je dobitnik „Mitrovdanske povelje", koju je 1997. godine ustanovio Odbor Susreta bibliografa.

Dela (bibliografija)

Od 1954. godine, kada mu je štampan prvi rad Dušan Vasiljev - pesnik potlačenih, u listu Pančevac, objavio je preko stotinu priloga, uglavnom iz oblasti bibliografije i bibliotekarstva. Sarađivao je na „Leksikonu pisaca Jugoslavije”, „Bibliografiji rasprava i članaka”, a u „Enciklopediji Jugoslavije” (Leksikografski zavod, Zagreb, 1988), autor je jedinice posvećene istorijatu bibliografije.

Bibliografije

• „Spomenak 1893-1914. Razrešenje anonima, pseudonima, inicijala i nepotpunih imena pesnika”, Narodna biblioteka Srbije: Godišnjak, 1960, str. 262-275.
• „Bibliografija Dositejevih izdanja (1811-1961)”, uz Sabrana dela I i II Dositeja Obradovića, Prosveta, 1961.
• „Pejanović Đorđe: Bibliografija štampe Bosne i Hercegovine 1850-1941”, Bibliotekar, 1962, br. 3, str. 279-282.
• „O bibliografiji: Jugoslovenska književnost u inostranstvu”, Bibliotekar, 1962, br. 5, str. 430-433.
• „Skerlić i biblioteke”, Bibliotekar, 1964, br. 3-4, str. 173-176.
• „Bibliografija posebnih izdanja radova Stojana Novakovića”, Bibliotekar, 1965, br. 5-6, str. 283-297.
• „Bibliografija posebnih izdanja M. Panića-Surepa” (sa K. Lazić), Bibliotekar, 1968, br. 4, str. 327-339.
• „Jovan Skerlić. Bibliografija i literatura (1892-1963)”, publikacija Jovanu Skerliću u spomen, 1969, str. 223-417.
• „Oktobarska socijalistička revolucija. Bibliografija posebnih izdanja i članaka iz radničke periodike 1917-1945”, Bibliotekar, 1969, br. 3, str. 456-458.
• „Bibliografija radova dr Dejana Medakovića”, Matica srpska, Zbornik likovne umetnosti 8, Novi Sad, 1972, str. 1-19.
• „Sterija i bibliotekarstvo”, Sterija i knjiga, Matica srpska i Narodna biblioteka Srbije, 1981, str. 33-50.
• „Bibliografija Miloša N. Đurića” (sa R. Cajićem), Narodna biblioteka Srbije,1983.
• „Pančevačka bibliografija 1833-1960”, Narodna biblioteka Srbije, 1985.
• „Bibliografija izdanja Kolarčevog narodnog univerziteta 1863-1985”, Kolarčev narodni univerzitet, 1987.
• „Vranjska bibliografija” (sa K. Lazić i J. Jelić), Narodna biblioteka „Bora Stanković”, 1988.
• „Biblioteka manastira Hilandara. Katalog knjiga na srpskohrvatskom jeziku od XVIII do XX veka” (sa R. Cajićem i D. Nikčevićem), Narodna biblioteka Srbije, 1989. i 1990.
• „Srpska bibliografija. Knjige 1868-1944”, Narodna biblioteka Srbije, 1988. —1998.
• „Biblioteka manastira Hilandara. Katalog knjiga na bugarskom i ruskom jeziku od XIX do XX veka”, Narodna biblioteka Srbije, 2004.

Fototipska izdanja listova

• „Niška socijalistička borba 1903 - Naš list 1937“, Niš, 1979.
• „Pančevac 1869-1873. I – II“, Beograd-Pančevo, 1981.
• „Graničar 1873.“, Beograd-Pančevo, 1982.
• „Žiža 1871-1874.“, Beograd-Pančevo,1983.
• bibliografija lista „Domaći lekar 1871-1873“, Beograd-Novi Sad-Zrenjanin, 1995.

Prilozi i ostalo

• „Prvi radovi Iva Ćipika”, Prilozi za književnost, jezik, istoriju i folklor, 1964, knj. XXX, br. 1-2, str. 118-121.
• „Prilog bibliografiji Beograda”, Matična biblioteka „Đorđe Jovanović”, Bibliotekar, 1964, br. 5-6, str. 411-415.
• „Milen Nikolić”, Bibliotekar, 1966, br. 5-6, str. 523-525, povodom penzionisanja.
• „O centralnom katalogu Srbije”, Bibliotekar, 1970, br. 6, str. 766.
• „Jedan zaboravljeni nekrolog Svetozaru Markoviću” (sa tekstom nekrologa Jovana Pavlovića), Prilozi za književnost, jezik, istoriju i folklor, 1975, knj. XLI, sv. 1-2, str. 101-104.
• „Prilog bibliografiji sprskog naroda i narodnosti SR Srbije XVIII veka”, Bibliotekar, 1977, br. 4-6, str. 198-305.
• „Bibliotekarstvo i naše kulturno nasleđe”, Narodna biblioteka Srbije: Godišnjak, 1978, str. 30-32.
• „Narodna biblioteka Srbije”, Jugoslovenski pregled, XXV, 1981, br. 1, str. 36-38.
• „Nacionalne biblioteke”, Jugoslovenski pregled, XXV, 1981, br. 1, str. 27.

Celokupna bibliografija Miodraga Živanova nalazi se u Udruženju „Adligat”, u okviru njegovog legata.

Spoljašnje veze

• Biografija Miodraga Živanova (Glasnik NBS, str. 170)