Omoljica

Koordinate: 44° 45′ 38″ S; 20° 43′ 56″ I / 44.76068° S; 20.73229° I / 44.76068; 20.73229
S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Omoljica
Zgrada u centru sela, na mestu gde se
do 1950. nalazila katolička crkva.
Administrativni podaci
DržavaSrbija
Autonomna pokrajinaVojvodina
Upravni okrugJužnobanatski
GradPančevo
Stanovništvo
 — 2011.Pad 6.309
 — gustina83/km2
Geografske karakteristike
Koordinate44° 45′ 38″ S; 20° 43′ 56″ I / 44.76068° S; 20.73229° I / 44.76068; 20.73229
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina74 m
Površina75,6 km2
Omoljica na karti Srbije
Omoljica
Omoljica
Omoljica na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj26230
Pozivni broj+381 (0)13
Registarska oznakaПА

Omoljica je seosko naselje koje se nalazi na teritoriji grada Pančeva, u Južnobanatskom okrugu Autonomne Pokrajine Vojvodine, u Republici Srbiji. Prema konačnim rezultatima popisa stanovništva iz 2011. godine, u Omoljici živi 6309 stanovnika.[1]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Najstarija kuća u selu je iz 1766. godine, gde je osnovno bio štab 10 banatske regimente. Posle toga je u zgradi bio kontumac (karantin) gde su određeno vreme provodili putnici koji su dolazili iz Turske (Srbije). Jedno kratko vreme (21 dan) tu je boravio i Vuk Karadžić. Danas najperspektivnije selo opštine Pančevo, u turizmu. Tokom 70-ih godina prošlog veka otkriven je izvor lekovite vode. Ovaj izvor ima temperaturu od 37,5 stepeni C, a voda je bogata fosforom.[2] Reka Ponjavica, koja se delimično nalazi u ataru sela Omoljica je proglašena za zaštićeno prirodno dobro — park prirode ("Sl. list opštine Pančevo“ br. 3/95). Selo je poznato i po međunarodnom festivalu amaterskog filma (sa temom: život na selu) „Žisel“ koji se redovno održava od 1971. godine.[3][4]

Ovde se nalaze Vojno graničarska zgrada u Omoljici i Lokalitet preko Slatine u Omoljici.

Postanak i opšte karakteristike naselja[uredi | uredi izvor]

Na području naselja otkriveni su ostaci iz neolitskog doba. Predmeti koji se čuvaju u Vršačkom i Temišvarskom muzeju, takođe su otkriveni spomenici koji vode poreklo iz bronzanog doba i to iz vremena od 1500 – 1000. god p. n. e. (čuvaju se u Pančevačkom muzeju). Predmeti iz ovog perioda sastoje se iz posuđa tzv. panonske keramike. Drugi predmeti i novci ukazuju da su ovde živeli ljudi u vremenu Kelta, Rimljana, i Vizantije.

Postoji predanje da su prvi naseljenici ovog sela (staro selo) poreklom iz Homolja i da je po njemu naselje dobilo ime Homoljica. U matičnim knjigama sve do 1882 god. selo se naziva Homoljica, a od tada pod imenom Omoljica onako kako se u narodu izgovaralo. Iz popisa grofa Marsiglija, koji potiče iz vremena 1690 – 1700. god. i koji se čuva u Bolonji vidi se da je naselje već tada pod imenom Omoljica i pripadalo je pančevačkom distriktu. Svi izvori navode da je osnivanje vezano za seobu Srba pod Čarnojevićem, i da je naseljavanje izvršeno u vremenu iz 1690 – 1700 god. Međutim naseljavanje nije obavljeno na sadašnjem mestu već na zemljištu koje se zove Staro selo. Na Eugenovoj karti do 1723. god. Pored Omoljice i Regestove ubeleženo je kao naseljeno mesto Sreben istočno od Omoljice.

U vremenu od 1739 – 1742. godine doselio se izvestan broj srpskih porodica – prebeglica iz Turske. Ovo saznajemo iz pisma pančevačkog upravnog zvanja od 31. 8. 1742. godine Po osnivanju banatske vojne granice 1765. god. došlo je do kolonizovanja Nemaca u ovo selo, kao i znatnog broja Francuza. Već 1772. godine preselila su se sva nemačka domaćinstva iz starog sela na levu stranu Ponjavice i osnovala novu Omoljicu. Austrijski carski revizor Erler je 1774. godine konstatovao da mesto pripada Pančevačkom distriktu. Selo ima militarski status a stanovništvo je pretežno srpsko.[5] Stalne poplave, vlaga i nezdrav vazduh naterali su nemačke naseljenike da napuste stara naselja i presele se na pogodnije zemljište. Velika poplava 1775. god. potpuno je odsekla staro naselje. Po naređenju Bečkog ratnog saveza primorana su te godine i srpska domaćinstva da se presele u Omoljicu, odvojeno od nemačkog dela naselja. Taj srpski kraj nazivan je Zlatica i ovo ime se do danas zadržalo. Život naseljenika Omoljice dok su živeli u potesu Staro selo, bio je veoma težak. Stanovali su u zemunicama i pletarama i pokrivenim slamom, trskom i rogozom. Zemljište je bilo izloženo poplavama i ljudi su vodili primitivan život boreći se sa jedne strane prirodom, a sa druge strane neprijateljem, Turcima.

Godine 1776. došlo je do nove kolonizacije Nemaca iz Rajnske oblasti kao i većeg broja srpskih i manjeg broja hrvatskih porodica iz Ličke visije. U nemačkom delu Omoljice naseljavano je hrvatsko stanovništvo, pa je taj deo sela dobio naziv Hrvatski kraj. Etničko šarenilo povećano je doseljavanjem rumunskih porodica. Rumuni su se nastanili duž puta prema Brestovcu i taj deo je nazvan Rumunski kraj. Neke od ovih familija doselile su se neposredno iz Erdelja dok su druge prešle iz Banatskog Novog Sela. Po propasti Srbije 1813. god. takođe je došlo do naseljavanja izvesnog broja srpskih familija prebeglih iz Srbije, pa je sa ovim završeno masovnije naseljavanje ovog sela i nije ga bilo sve do do završetka ovog rata. Ova doseljavanja uslovljena istorijskim i ekonomskim činiocima. Za istorijski faktor vezana su doseljavanja srpskih porodica prebeglih iz Turske, a iz ekonomskog faktora proizišla su doseljavanja Srba iz pontijsko –pomoriške granice, Srba i Hrvata iz Hrvatske kao i Nemaca iz nemačkih područja.

Savremen ruralni razvoj[uredi | uredi izvor]

Iseljavanjem Nemaca posle Drugog svetskog rata stvorena je i u ovom naselju nova materijalna baza za kolonizaciju. Glavno iseljeničko područje je bilo Podrinje, Kolubara, Tamnava i Mačva. Doseljenici su se lako prilagodili novoj privrednoj sredini pošto su se u starom zavičaju bavili zemljoradnjom gajeći gotovo iste kulture (kukuruz, pšenicu, voće, povrće).

Od 1927. selo je imalo svoju električnu centralu (u privatnom vlasništvu) mrežu i javnu rasvetu. Posle rata mreža je priključena na jedinstven sistem Opštine. Vodovod u dužini od 35 km. u kome je priključeno 2031 domaćinstvo. Pošta, telefon postoje još iz vremena Austrougarske.

Već 1772/73. god. podignute su obe crkve, srpska i nemačka, obe škole, opet srpska i nemačka ali 1788 god. Turci su zapalili obe crkve. Pravoslavna crkva je postojala još u starom selu, ali je ta bogomolja bila sagrađena od pruća i trske. Krajem 18 veka na temeljima stare, koju su Turci porušili, podignuta je nova crkva posvećena Svetom Nikoli. Katolička crkva je obnovljena u istom periodu, ali porušena 1944. god. U Omoljici danas postoje dve crkve: srpska i rumunska. Rumunska crkva je podignuta posle deobe crkve 1872. godine kada su se Rumuni izdvojili iz crkvene zajednice.

Vredno je istaći da je ovo naselje pre rata imalo 22 trgovačke radnje, 13 ugostiteljskih objekata, 87 zanatskih radnji. Pre osnivanja Banatske vojne granice naselje je imalo status opštine, a od 1899. god. proglašeno je Velikom opštinom. Posle ovog rata u sastav omoljačke opštine ušla su sela: Banatski Brestovac i Ivanovo i u njenom sastavu ostali do 1960. god. kada je opština Omoljica pripojena SO Pančevo. Sada u mestu postoje Mesna kancelarija i Mesna zajednica.

U Omoljici bioskop je radio od 1927. godine pa sve do današnjih dana. Osnovna Privredna banka Pančevo imala je poslovnicu u Omoljici, kasnije je ova banka prešla u poštansku štedionicu koja je radila do 2012. godine u selu.[6]

Godine 1976. u Omoljici je snimljen film i televizijska serija „Salaš u Malom Ritu”, reditelja Branka Bauera.

Demografija[uredi | uredi izvor]

Prema popisu iz 2002. bilo je 6518 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 6782 stanovnika).

U naselju Omoljica živi 5261 punoletni stanovnik, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,4 godina (38,3 kod muškaraca i 40,5 kod žena). U naselju ima 1996 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,27.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka
Demografija[7]
Godina Stanovnika
1948. 5.084
1953. 5.026
1961. 5.565
1971. 5.693
1981. 6.500
1991. 6.782 6.574
2002. 6.518 6.798
Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍[8]
Srbi
  
 5.868 90,02%
Rumuni
  
 79 1,21%
Makedonci
  
 74 1,13%
Mađari
  
 61 0,93%
Jugosloveni
  
 28 0,42%
Romi
  
 27 0,41%
Bugari
  
 20 0,30%
Slovaci
  
 19 0,29%
Hrvati
  
 18 0,27%
Nemci
  
 7 0,10%
Crnogorci
  
 5 0,07%
Slovenci
  
 4 0,06%
Rusi
  
 2 0,03%
Česi
  
 1 0,01%
Ukrajinci
  
 1 0,01%
Muslimani
  
 1 0,01%
nepoznato
  
 283 4,34%


Stanovništvo prema polu i starosti[9]
m
ž
? 41
  
  
 46
80+ 41
  
  
 62
75—79 82
  
  
 120
70—74 123
  
  
 185
65—69 145
  
  
 187
60—64 173
  
  
 175
55—59 165
  
  
 156
50—54 290
  
  
 250
45—49 265
  
  
 276
40—44 262
  
  
 246
35—39 204
  
  
 205
30—34 217
  
  
 193
25—29 230
  
  
 219
20—24 256
  
  
 241
15—19 264
  
  
 218
10—14 200
  
  
 189
5—9 151
  
  
 142
0—4 149
  
  
 150
Prosek : 38,3 40,5
Domaćinstva
Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.
Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002.
Broj domaćinstava 1.151 1.229 1.479 1.552 1.824 2.031 1.996
Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.
Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosek
Broj domaćinstava 325 423 349 492 219 129 32 14 7 6 3,27
Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu
Pol Ukupno Neoženjen/Neudata Oženjen/Udata Udovac/Udovica Razveden/Razvedena Nepoznato
Muški 2.758 840 1.708 128 68 14
Ženski 2.779 540 1.715 442 70 12
UKUPNO 5.537 1.380 3.423 570 138 26
Stanovništvo po delatnostima koje obavlja
Pol Ukupno Poljoprivreda, lov i šumarstvo Ribarstvo Vađenje rude i kamena Prerađivačka industrija
Muški 1.395 298 1 5 575
Ženski 749 163 0 0 200
UKUPNO 2.144 461 1 5 775
Pol Proizvodnja i snabdevanje Građevinarstvo Trgovina Hoteli i restorani Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški 34 75 106 12 79
Ženski 7 5 91 23 14
UKUPNO 41 80 197 35 93
Pol Finansijsko posredovanje Nekretnine Državna uprava i odbrana Obrazovanje Zdravstveni i socijalni rad
Muški 1 26 42 22 27
Ženski 15 28 9 56 87
UKUPNO 16 54 51 78 114
Pol Ostale uslužne aktivnosti Privatna domaćinstva Eksteritorijalne organizacije i tela Nepoznato
Muški 39 0 0 53
Ženski 23 0 0 28
UKUPNO 62 0 0 81

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Republici Srbiji 2011 – Starost i pol — Republički zavod za statistiku, Beograd. 2012. ISBN 978-86-6161-028-8.
  2. ^ Omoljica na sajtu www.srbijazatebe.rs Arhivirano na sajtu Wayback Machine (20. jun 2014), Pristupljeno 17. 4. 2013.
  3. ^ Pola veka „Života sela” u slici i kadru („Politika”, 7. avgust 2020)
  4. ^ Janković, O. (5. 8. 2022). „Život sela u slici i kadru”. Politika. Pristupljeno 6. 8. 2022. 
  5. ^ J.J. Erler: "Banat", Pančevo 2003.
  6. ^ http://omoljica.org.rs Arhivirano na sajtu Wayback Machine (1. mart 2014) Zvanični sajt Omoljice
  7. ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9. 
  8. ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9. 
  9. ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Омољица&oldid=26960352”