Ohridska književna škola

Codex Assemanianus

Ohridska kniževna škola je najstarija srednjovekovna književna škola među Južnim Slovenima na širem području istorijske oblasti Makedonije. Nastala je 886. godine zahvaljujući Klimentu Ohridskom, a od 893 godine, pridružio mu se i Naum Ohridski.

Istorijat

Ostaci ove škole nisu sačuvani, ali se nalaze u Ohridu na lokalitetu Imaret. Odlika škole je u očuvanju verbalne tradicije. Ohridska škola ćirilicom nastala je tek posle 12. veka. Obeležje ove škole sačuvano je zahvaljujući Ćirilu i Metodiju tradicionalne glagoljice. U ohridskoj školi ćirilica je počela da se primenjuje u drugom delu 12. veka.

U okviru ove škole, nastavno osoblje bilo je upućeno na nastavu, propovedanje i administrativne aktivnosti u zapadnim oblastima Makedonije, deo u kome se sada nalazi Albanija i u drugim delovima srednjovekovne Bugarske.

Najstariji sačuvani rukopisi su i verbalni rukopisi, među kojima su Asemanovo Jevanđelje. Poznati rukopisi na ćiriloci su: Dobromirovo jevanđelje trioda Bitola i Ohrid apostola Bolonjski psaltir.

Razvoj

Posle smrti Svetog Klimenta i Svetog Nauma književna škola nastavila sa radom za svoje učenike. Oni su se uglavnom bavili kopiranjem dela svetih učitelja. Mnogi od učenika, pored poštovanja velikih dela koji su bila rezultat njihovog rada, ostali su anonimni i nepoznati. Ovo je eksplicitno navedeno od strane anonimnog biografa Svetog Nauma, koji je zapisao redove biskupa Marka Devola. Pisao je biografije svetaca iz Ohrida i edukatora. Na godišnjicu smrti Svetog Klimenta, još jedan anonimni autor prikupio je službene zapise, što je redak primerak spomenika južnoslovenske literature iz tog ranog perioda.

Period nakon smrti Svetog Klimenta

Sveti Kliment i Naum

Među direktnim sledbenicima Svetog Klimenta i Svetog Nauma bio je je jerej Konstantin koji je kasnije postao episkop Preslavski. Bio je poznat po svojim radovima „Osnovna molitva“ i „Proglas Jevanđelja“. Među njegovim poznatim radovima bili su: „Poučno Jevanđelje“; prevod „Četiri reči protiv Arija“ od Svetog Atanasija i Svetog Kiril Jerusalimskog i mnogih drugih.

Crnorizac Hrabar, čije je pravo ime nije bilo poznato, nastavio je rad Svetog Klimenta i Svetog Nauma. Njegovi radovi obuhvataju: „O pismenosti“ koji predstavlja izvinjenje slovenskoj pismenosti i staje u odbranu slovenske azbuke i zaštitu kulturne i umetničke baštine Slovena.

Staroslovenski jezik bio je glavni jezik u Ohridskoj književnoj školi. Među lingvistima postoje razne teorije o njegovom poreklu. Prema nekim pretpostavkama, razvio se iz slovenskih govora u južnim delovima istorijske oblsti Makedonije.

Nastanak pisma

Makedonsko pismo

Nastanak Ohridske škole usko je poovezan sa pojavom prvog slovenskog pisma - glagoljice. Nastalo je prilikom prevođenja svete knjige i drugih književnih radova na jezik koji su ljudi razumeli. Pre stvaranja slovenskih pisama, glagoljice i ćirilice, Sloveni su prema blizini Grčke ili Italije koristili strana pisma, grčko i latinsko pismo. Ova dva pisma koristila su se sve do pojave glagoljice koja je na južnoslovenskim prostorima došla sa pojavom Ćirila i Metodija. Nastanak slovenskog pisma zabeležen je u delima koja je stvorio monah Crnorizac Hrabar.

Rukopisi iz Ohridske škole i škole u Kratovu se podudaraju po pravopisu i specifičnom jeziku. Predstavljaju južnoslovensku riznicu crkvenoslovenskog jezika.

Literatura

• Komatina, Predrag (2016). „Oblast Vagenitija i episkopija Sv. Klimenta”. Zbornik radova Vizantološkog instituta. 53: 83—100.