Pavlovdan
Pavlovdana je crkveni (saborni) praznik posvećen Saboru Svetih dvanaestorice apostola, koji Srpska pravoslavna crkva i njeni vernici slava 13. jula po gregorijanskom kalendaru (30. juna po crkvenom kalendaru).[1]
Mada svaki od dvanaest velikih apostola ima svoj poseban dan praznovanja u godini, ipak je crkva odredila ovaj dan kao saborni praznik Dvanaestorice apostola, među kojima i apostola Pavla, po kome je ovaj dan i nazvan.[2]
Pavlovdan dolazi dan posle Petrovdana, i nije poseban označen u crkvenom kalendaru crvenim slovom. U nekim krajevima Srbije on se poštuje kao i Petrovdan, i ne radi se ništa u polju i kući.
Sveta Dvanaestorica i njihova sudbina[uredi | uredi izvor]
| Ime apostola | Dan/dani praznovanja | Način stradanja |
|---|---|---|
| Petar | 29. juna i 16. januara | raspet naopako |
| Andrej | 30. novembra | raspet |
| Jakov Zevedejev | 30. aprila | raspet |
| Jovan Bogoslov | 26. septembra i 8. maja | upokojio se čudesno |
| Filip | 14. novembra | raspet |
| Vartolomej | 11. juna i 25. avgusta | raspet, pa oderan i posečen |
| Toma | 6. oktobra | izboden sa pet koplja |
| Matej Jevanđelist | 16. novembra | ognjem sažežen |
| Jakov Alfejev | 9. oktobra | raspet |
| Tadej (ili Juda Jakovljev) | 19. juna | raspet |
| Simon Zilot | 10. maja | raspet |
| Matija | 9. avgusta | kamenovan |
| Pavle | 29. juna | posečen |
Apostol Pavle[uredi | uredi izvor]
Sveti apostol Pavle rođen je u Tarsu u jevrejskoj porodici Venijaminovog plemena. Iako rođen kao Jevrejin, postao je hrišćanski apostol, svetitelj, propovednik i književnik (autor 14 knjiga i poslanica Novoga Zaveta).
Iako je pod imenom Savle, učio kod Gamalila i bio farisej i progonitelj prvih hrišćana koji su takođe bili jevrejskog porekla, on se na čudesan način prešao u hrišćansku veru i postao apostol i vatreni pobornik i propovednik Jevanđelja, od granica Arabije do Španije.
O preobraćanju Pavla u hrišćanina u Svetom pismu se spominje priča o kamenovanju đakona Stefana. U samom kamenovanju, nije učestvovao, ali ga je odobravao. Iz neobuzdane mržnje prema novoj veri, tražio je od jevrejskih duhovnih vlasti da u Damasku pronalaze i hvataju njene privrženike i bacaju ih u tamnicu. Na putu za Damask, nakon čudesnog božanskog čina, doživio je obraćenje i tada se krstio i postao hrišćanin.
U Damasku i Arabijskoj pustinji, Pavle je proveo tri godine.
Posečen je 67. godine u Rimu, kao rinski građanin u vreme cara Nerona,na isti način kao apostol Petar.
Hram u Srbiji posvećen Svetim apostolima[uredi | uredi izvor]
Car Konstantin Veliki (306—337) sagradio je u Carigradu hram u ime 12 apostola, a hram Sabor Svetih Apostola u Srbiji se nalazi u Apatinu, uz gradsko šetalište na samoj obali Dunava. Ovaj najprepoznatljiviji vizuelni reper dunavske panorame Apatina, prvi je pravoslavni hram na toku Dunava kroz Srbiju. Nalazi se na onom delu Dunava koji predstavlja središnju tačku njegovog toka, računajući od izvora do ušća i pozdravlja sve ljude koji ulaze ili izlaze Dunavom iz Srbije prema centralnoj Evropi.
-
Pogled na hram sa Dunava, mart 2008. godine -
Hram Sabor Svetih Apostola, decembar 2011. godine -
Ikonostas Hrama Sabor Svetih Apostola -
Unutrašnjost hrama -
Unutrašnjost hrama -
Unutrašnjost hrama -
Unutrašnjost hrama -
Unutrašnjost hrama
Predanje i način praznovanja[uredi | uredi izvor]
Na Pavlovdan se slave apostoli Petar, Andrej, Jakov, Zavedejev, Jovan, Filip, Vartolomej, Toma, Matej, Jakov Alfej, Tadej, Simon Zilot, Matija i Pavle.
Pavlovdan dolazi dan posle Petrovdana, i posvećen je apostolima Petru i Pavlu. Pavlovdan nije crveno slovo u pravoslavnom kalendaru, ali se poštuje kao drugi dan Pertovdana.
U sinaksaru Carigradske crkve na Pavlovdan se praznuje ne samo sabor Svete dvanaestorice, nego i Svete sedamdesetorice apostola (koji se inače praznuje 4. januara).[3]
- Liturgija, litija, trpeza ljubavi
Večernje bogosluženje sa petohljebnicom služi se u veče koje prethodi Prazniku u crkvi. U nekim krajevima pre večernje liturgije obavlja se i Sveta Litija ulicama grada.
Na sam dan Praznika se po lomljenju slavskog kolača vernima, služi Sveta arhijerejska liturgija u pravoslavnim hramovima u kojoj se, nakon evanđeoskog čitanja ukazuje na značaj i doprinos Svetog apostola Pavla i apostola uopšte.
Nakon obavljene liturgije postavlja se hramovna trpeze i time se čitava okolina hrama u kome se obeležava ovaj dan pretvara se u „Trpezu Ljubavi” i darivanja.[4]
- Narodni običaji
Na taj dan se ništa ne radi u polju, a domaćice ne obavljaju kućne poslove, poput pranja veša i čišćenja kuće.
Običaj nalaže da se za Petrovdan i Pavlovdan mesi pogača „petrovača”, odnosno kolač od jabuka.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Rečnik srpskih govora Vojvodine, izmenjeno i dopunjeno izdanje u 4 toma, priredili mr Dejan Miloradov, Katarina Sunajko, mr Ivana Ćelić i dr Dragoljub Petrović, Matica srpska, Novi Sad.
- ^ a b „SABOR SVETIH DVANAEST APOSTOLA - PAVLOVDAN”. Crkva Hrista Spasitelja u Ubu. 29. 9. 2019. Pristupljeno 14. 12. 2020.
- ^ „Sabor Svetih dvanaest apostola – Pavlovdan • Radio ~ Svetigora ~”. svetigora.com (na jeziku: srpski). Pristupljeno 14. 12. 2020.
- ^ „Pavlovdan u Pavlovoj pećini i Pavlovoj crkvi – Sveta arhijerejska liturgija u trebinjskom selu Doli”. Eparhija ZHiP (na jeziku: srpski). 13. 7. 2020. Pristupljeno 14. 12. 2020.
