Pešadija Vojske Srbije

Dodaj veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Pešadija je najmasovniji, univerzalan i najotporniji rod Vojske Srbije.

Organizacija i struktura[uredi | uredi izvor]

U formaciji Vojske Srbije pešadijske jedinice se nalaze u okviru vida Kopnene vojske. Svaki brigada ima po dva pešadijska bataljona, a izuzetak je bila 1. brigada kopnene vojske koja u svojoj formaciji imala samo jedan pešadijski bataljon do formiranja 2019. godine i drugog, 111. pešadijskog bataljona

Pešadijski bataljoni u brigadama Kopnene vojske[uredi | uredi izvor]

  • 11. Pešadijski bataljon
  • 111. Pešadijski bataljon
  • 21. Pešadijski bataljon
  • 22. Pešadijski bataljon
  • 31. Pešadijski bataljon
  • 32. Pešadijski bataljon
  • 41. Pešadijski bataljon
  • 42. Pešadijski bataljon
Vojnik naoružan automatskom puškom M70 na međunarodnoj vežbi u Bugarskoj 2011. godine.
Pripadnici 21. pešadijskog bataljona na međunarodnoj vežbi u Bugarskoj.

Zadaci[uredi | uredi izvor]

Kao osnovni nosilac raznovrsnih borbenih dejstava, u sadejstvu sa ostalim rodovima i vidovima, ili uz njihovu podršku, održava intenzitet oružane borbe na celom ratištu i u najtežim uslovima agresije.

Obuka[uredi | uredi izvor]

Osnovna obuka vojnika roda pešadija, I faza I perioda obuke, sprovodi se u tri centra za obuku Komande za obuku Vojske Srbije. [1] Stručna specijalistička obuka za vojnoevidencione specijalnosti roda pešadija, II faza I perioda obuke, izvodi se u Centru za obuku Kopnene vojske (KoV) i to za vojnike svih 14 specijalnosti roda pešadije.[2]

Zbog masovnosti roda pešadije, stručnospecijalistička obuka vojnika-strelaca se porde Centra za obuku KoV sprovodi i u tri centra za obuku.[3]

Dalju obuku vojnici roda pešadije nastavljaju u jedinicama u kojima su raspoređeni nakon stručnospecijalističke obuke.

Podoficiri se obučavaju i stručno usavršavaju u Centru za obuku i usavršavanje podoficira.

Oficiri roda pešadije obrazuju se na Vojnoj akademiji kroz studijski program menadžmenta u odbrani na izbornom području - modulu pešadija u trajanju od četiri godine.[4]

Naoružanje i oprema[uredi | uredi izvor]

Vojnici iz pešadijskog ešalona Kopnene vojske na vojnoj paradi "Korak pobednika" 2014. godine naoružani automatskim puškama M21 .
Minobacač 120mm M75.

Streljačko naoružanje[uredi | uredi izvor]

Minobacači[uredi | uredi izvor]

  • Minobacač M74 120mm
  • Minobacač M75 120mm

Protiv-oklopni raketni sistemi[uredi | uredi izvor]

Uniforme[uredi | uredi izvor]

  • uniforma M-10
  • uniforma M-93

Sredstva zaštite[uredi | uredi izvor]

  • šlem M-97 S/P "Mile Dragić"
  • borbeni prsluk M-99 "Mile Dragić"
  • zaštitna maska M2F "Trajal"
  • zaštitna maska M2FV "Trajal"
  • zaštitna maska M3 "Trajal"

Dan pešadije[uredi | uredi izvor]

Kao vojni praznik u Vojsci Srbije obeležava se 16. novembar - Dan pešadije.

Tog dana 1914. godine počela je Kolubarska bitka, u kojoj je učestvovalo 11 pešadijskih i 1 konjička divizija Srpske vojske.

Ovaj datum se obeležava istovremeno i kao Dan Centra za obuku kopnene vojske.

Istorijat[uredi | uredi izvor]

Pešadija kao najstariji rod vuče korene još iz perioda Srednjeg veka.

Ustanička pešadija[uredi | uredi izvor]

Regulaš ustaničke vojske 1810. godine, akvarel Pavla Vasića.

U modernijoj istoriji Srbije, tokom ustanka kada je započet proces obnavljanja srpske državnosti i uspostavljena prva organizovana oružana sila, Srpska ustanička vojska delila se na tri roda, pešadiju, konjicu i artiljeriju. Pešadija je bila najbrojnija i predstavljala je glavnu udarnu snagu. U početku ustanici su bili naoružani skromnim poljoprivrednim alatom poput sekira i kosa. Vatreno oružje imali su samo vojvode i njihova pratnja. Napredkom ustanka dolazi i do masovnijeg naoružavanja ustanika, pa su pešaci imali duge puške kremenjače sa po jednim ili dva pištolja i jataganom. Obuku vojske u početku ustanka izvodili su starešine iz Kočine krajine i Mustafa-pašine vojske, a kasnije i srpski oficiri prebegli iz Austrije kao i Rusi. Glavni nastavnici pešadijske obuke bili su Proka Slavonac iz Pakraca, Mijailo Đuković i njegov ađutant Jakov Jakšić, Đorđe Simić, Kosta Gligorić, Mijajlo Kostić, P. Zrnić i Dimitrije Simonović, svi iz Vojne granice sa rangom kapetana i zvanjem egzercir-majstora. Mijailo Đuković je smatran najstarijim među egzercir-majstorima. [5]

Karađorđe sredinom decembra 1808. godine na osnovu rešenja Praviteljstvujuščeg sovjeta zapovedio nahijskim starešinama da od 3. januara 1809. godine osnuju jednu do dve kompanije regularne vojske, zavisno od broja stanovnika u nahiji. [6]Regulaši je, prema voždovoj zamisli, trebalo da posluže kao primer narodnoj vojsci. [7]Osnivanju regularne vojske veliki doprinos dao je i ruski poručnik Ilija Ugričić Trebinjski Novokršteni, uzevši učešće u obučavanju regulaša u Beogradu.

Sa stvaranjem regularne vojske uvodi se i prva vojna uniforma. Oficiri, kao i tobdžije, dobošari i signalisti su imali rusku uniformu kako u regularnoj tako i u narodnoj vojsci. Pešaci redovne vojske bili su obučeni u uniformu skrojenu prema narodnoj nošnji. Na glavi su imali crne klobuke sa podbradnikom od crnog kaiša sa malo uzanom nadstrešnicom i trobojnom ružicom. Za leto je svaki vojnik imao od crnog sukna jelek-grudnjak i do ispod kukova kratko pozategnuto gunjče sa rukavima, košulju i gaće od jakog platna, dokolenice od belog sukna sa čarapama ispletenim od podebelog vunenog pletiva i opanke na nogama. Za zimu je svaki vojnik imao pantalone od crnog sukna i dugački gunj do kolena.

Vojnik je bio naoružan puškom sa bajonetom, preko ramena nosio je dva crna kaiša, i o jednom je visio patronaš, a o drugom vojnički nož. Imao je još i strunenu torbu sa uprtima u kojoj je nosio preobuku, hranu i ostale vojničke potrebe.

Pešadija u Kneževini i Kraljevini Srbiji[uredi | uredi izvor]

Uniforma redova pešadije iz 1845. godine, Vojni muzej Beograd.

Prve Srpske vojne jedinice nakon Drugog srpskog ustanka osnovane su krajem februara 1825. godine. 1. maja iste godine u Kneževini Srbiji stajaća vojska je brojala ukupno 1.147 vojnika u 12 četa (kumpanija) raspoređenih po nahijama. Stajaća vojska je nazvana upisnim pandurima, kako njeno formiranje ne bi privuklo pažnju Turske.

Nakon hatišerifa iz 1830. godine knez Miloš nastavlja sa izgradnjom vojske. Već 1832. godine Srbija ima dva pešadijska bataljona sa ukupno 8 pešadijskih četa. Vojska tada broji ukupno 2.417 ljudi, od čega 1.830 pešaka. Formacija, kao i garnizoni nisu bili stalni, i često su menjani po kneževom nahođenju. Pešadijska garda, preteča današnje Garde Vojske Srbije, osnovana je u maju 1830. godine.

Uporedno sa stajaćom vojskom, razvijana je i narodna vojska, kao glavnina srpske nacionalne oružane sile, koja se dizala po nahijama i knežinama.

Tokom Husein-begove bune u Bosni Srbija mobiliše vojsku od 18.000 pešaka i 2.000 konjanika.

Nakon abdiciranja kneza Miloša 1839. godine, i smrti njegovog sina Milana iste godine, na presto dolazi Karađorđev sin, Aleksandar Karađorđević koji vlada do 1858. godine sa Ustavobraniteljima. Ustavobranitelji su odmah raspustili stajaću vojsku. Prema vojnom zakonu iz 1839. godine, vojsku čine 4 bataljona, po 4 čete jačine 243 čoveka. U ovom periodu vojska je pod upravom Ministarstva unutrašnjih dela.

Prvi i drugi pešadijski bataljon 30. novembra 1845. godine dobijaju svoje zastave i diplome uz njih.

Iz bojazni od okupacije Austrije, Kneževina Srbija se priprema za rat, te je utvrđeno da se može podići 94.000 pripadnika narodne vojske.[8]

U vreme kada se većina armija preorijentisala na modernije spreda puneće puške "kapislare", Kneževina Srbija raspolaže sa 15.000 glatkocevnih državnih "kremenjača".

Pokušaj nabavke 2.000-3.000 modernih karabina iz Francuske 1852. godine nije realizovan zbog embarga velikih sila. Godine 1856. ugovorena je nabavka 10.000 musketa proizvedenih u Belgiji. Do kraja 1858. godine Srbiji je isporučeno tek 8.316 pušaka, dok je Austrija zaplenila 774 puške u Zemunu. Nije isporučeno 910 pušaka, kao i ostalo atriljerijsko i konjičko naoružanje. Kvantitet nabavljenih pušaka M.1856 nije zadovoljavao potrebe Srpske vojske. Iz tog razloga odlučeno je da se konvertuju "kremenjače" na "kapislare".[9]

Po povratku na presto 1858. godine, knez Miloš izuzima vojsku iz ministarstva unutrašnjih dela i stavlja je pod svoju direktnu komandu. Vojska je povećana brojčano, sa 2.529 na 3.529 ljudi, a pešadijsku komponentu čini jedan puk jačine 4 bataljona. Kneza Miloša nasleđuje knez Mihailo koji započinje modernizaciju vojske. Inicijator modernizacije je francuski pukovnik Ipolit Monden koji je od 1861. godine na čelu Glavne vojne uprave, koja od 1862. godine postaje Ministarstvo voeno. U tom periodu se ustrojava i Narodna vojska, u kojoj su svi Srbi starosti od 20 do 50 godina, izuzev sveštenika i fizički nesposobnih. Narodna vojska broji 17 pukova, u svakom političkom okrugu po jedan. Pukovi se dele na bataljone, po jedan u svakom srezu (ukupno 62 bataljona), a oni na čete po opštinama. Realno stanje na terenu je bilo da narodna vojska postoji samo na papiru, nije imala uvežbano ljudstvo ni ispravno naoružanje. U narednom periodu država finansira naoružavanje narodne vojske. Bilo je predviđeno da se u okviru narodne vojske nađe 200.000 ljudi pod oružjem, a Kneževina Srbija je u tom periodu raspolagala samo sa 20.000 pušaka "kapislara", od čega većina starih prepravljenih kremenjača, a oko 8.000 modernih "belgijanki". Zato je 1862. godine iz Rusije kupljeno 36.200 glatkocevnih perkusionih pušaka M.1845 i 3.000 žlebljenih "kapislara" M.1854. Zastarele puške M.1845 iz perioda Krimskog rata nisu zadovoljile potrebe Srpske vojske, pa su olučene u kragujevačkoj Puškarnici. Iz Austrije je 1866. godine uvezeno 27.000 perkusionih ožlebljenih "sprednjača" sistema Lorenc M.1854 prvobitno namenjenih tržištu Severne Amerike, a 1867. kancelar Bizmark odobrava nabavku 28.000 saksonskih "kapislara" M.1850/56, isto namenjenih Američkom tržištu. Ove nabavke pogodio je prestanak građanskog rata u Sevetnoj Americi.[9]

Pod knezom Milanom, koji je nasledio ubijenog kneza Mihaila, sistematizovana je i uređena vojna hijerarhija. Ustrojeni su glavna - divizijska komanda celokupne stajaće vojske i komande rodova. Pešadija je ustrojena u Pešadijsku brigadnu komandu, koju su činili 1. i 2. pešadijski puk od po dva bataljona.

Srpska vojska kreće u boj, 1876. godina.
Borbe u Pirotu, 1885. godina.

U Prvi srpsko-turski rat 1876. godine Kneževina Srbija ulazi potpuno nespremna, sa zastarelim naoružanjem. Mobilisano je oko 100.000 ljudi, 158 bataljona I i II klase, 18 bataljona III klase, 18 eskadrona, 44 baterije sa oko 210 oruđa, 6 pionirskih bataljona, 6 bolničkih četa. Nasuprot slabo naoružanoj Srpskoj vojsci, Turska je imala dobro naoružanu vojsku sa modernim puškama i topovima. Prvi srpsko-turski rat osuđen na poraz zbog niza nepovoljnih okolnosti, završen je je mirom. Srbija je pretrpela oko 2.000 gubitaka. Za razliku od prvog, Drugi srpsko-turski rat je pored sličnih gubitaka imao povoljniji ishod. Vojska je reorganizovana od strane ministra vojnog, pukovnika Sava Grujića u pet korpusa. Vojska ulazi u rat sa jačinom od 89.000 vojnika i 232 topa. Tokom 1877. godine u Austriji je nabavljeno i 6.000 standardnih pešadijskih pušaka 14,8 mm M.1870. [9]Nakon ovog rata Kneževina Srbija stiče teritorijalno proširenje i nezavisnost od Turske.

Po sticanju nezavisnosti izvršena je reforma sa ciljem jačanja vojske, pogotovu stajaće. Formirana je Divizija od Pešadijske brigade (dva puka po 5 bataljona), Artiljerijske brigade (4 puka po 2 diviziona po 4 baterije), Inžinjerijskog puka (po jedan pionirski i pontonirski bataljon), Konjičkog puka (4 eskadrona). Narodna vojska, podeljena na I i II klasu, formirana je u 4 korpusa (Šumadijski, Moravski, Timočki, Drinski) od po 2 divizije. Artiljerijska škola pretvorena je u Vojnu akademiju, a 1881. formiran je 3. pešadijski puk i odobren kredit od 6 miliona dinara za nabavku 100.000 jednometnih pušaka Mauser-Koka M.80 kalibra 10,15 mm. Glavni generalštab formiran je 1876, kao organ Ministra vojnog po grani komandovanja koji se u ratu pretvarao u Vrhovnu komandu.

Godine 1882. proglašenjem kneza Milana za kralja, Srbije postaje kraljevina. Zakonom o ustrojstvu vojske od januara 1883. godine ukinuta je narodna vojska, i vojska je podeljena na tri poziva. Iste godine spovedeno je razoružanje narodne vojske, što izaziva veliko nezadovoljstvo u narodu, pogotovu u istočnoj Srbiji gde izbija i Timočka buna.

Svojevljom kralja Milan Srbija ulazi u bespotreban rat sa ujedinjenom Bugarskom 1885. godine koji gubi.

Kada je kralj Milan 1889. abdicirao u korist svog maloletnog sina Aleksandra, razvoj vojske je za trenutak zastao. U tom periodu gradi se veliko nezadovoljstvo u vojsci koje eskalira atentatom na mladog kralja Aleksandra i kraljicu Dragu, koji su izveli oficiri okupljeni oko zavereničke grupe Crna ruka. Nakon prevrata na presto se vraća dinastija Karađorđević sa kraljem Petrom I. To predstavlja prelomni trenutak u unutrašnjoj i spoljnoj politici Srbije. Istovremeno propada Tursko carstvo na jugu, a rastu tenzije sa Austrougarskom na severu. I pored velikih problema u samoj vojsci nastalih nakon prevrata, sprovode se pripreme za predstojeće Balkanske ratove.[8]

Balkanski ratovi i Prvi svetski rat[uredi | uredi izvor]

Patrola Srpske vojske u Skoplju nakon njegovog oslobađanja u Prvom balkanskom ratu.

Srpska vojska je u Prvi balkanski rat ušla sa sledećim pešadijskim naoružanjem:

  • 195.671 brzometnih "mauzerki" 7 mm (M.99, M.99/07, M.80/07, M.10),
  • 23.655 jednometnih "kokinki" 10.15 mm M.18,
  • 9757 brzometnih mauzerovih karabina 7 mm M.08,
  • 52.859 jednometnih "berdanki" No.2 M.70 kalibra 10,67 mm i
  • 250 mitraljeza 7 mm Maksim M.09.[9]

U toku Prvog svetskog rata, 1914.1918 godine, Srpska vojska je imala ukupno 3.712 aktivnih oficira, od čega je najveći broj bio pešadijskih, 2.361. Rezervni oficirski kor brojao je 6.725 ljudi, od čega je bilo 5.292 pešadijskih rezervnih oficira.

Operativna vojska koju su sačinjavali I i II poziv u svom sastavu imala je 11 pešadijskih divizija, šest I i pet II poziva. U sastavu divizije I poziva ulazila su četiri pešadijska puka sa ukupno 16 bataljona, i po jedan poljski artiljerijski i konjički puk. Formacijska brojna stanja u pešadijskim pukovima I poziva iznosila su od 4.421 do 4.453 čoveka.

Divizije II poziva u svom sastavu su imale tri pešadijska puka sa ukupno 12 bataljona, jedan poljski artiljerijski divizion i jedan konjički divizion.

Divizije su bile raspoređene u tri armije i Užičku vojsku.

U tom sastavu Srpska vojksa vodi uspešno vodi u prve tri austrougarska ofanziva na Srbiju. Izvojevane su pobede u Cerskoj, Drinskoj i Kolubarskoj bici. Gubici nakon operacija 1914. godine su iznosili ukupno 163.546 ljudi, od čega 22.247 poguinulih, 95.695 ranjenih, 418 kontuzovanih i 45.159 nestalih, uglavnom zarobljenih, oficira, podoficira i vojnika.

U toku 1915. formirane su još dve divizije, Bregalnička i Vardarska, pa je Srpska vojska u svom formacijskom sastavu u vreme trojne austro-ugarsko-bugarsko-nemačke ofanzive u jesen 1915. godine imala 13 pešadijskih i jednu konjičku diviziju. U tom periodu su pretrpljeni i najveći gubici, naročito nakon odstupanja vojske preko Crne Gore i Albanije u zimu 1915. i 1916. godine. Tada je zarobljeno oko 170.000 oficira, podoficira i vojnika, a broj umrlih i ranjenih pripadnika Srpske vojske iznosio je oko 94.000.

Srpsko mitraljesko odeljenje u prvom svetskom ratu, mitraljez Maksim.
Napredovanje pešadije tokom proboja Solunskog fronta.
Adrian šlem M.1915 Srpske vojske sa Solunskog fronta u Valjevskom muzeju.

Nakon povlačenja vojske u Grčku zbog ogromnih gubitaka izvršena je reorganizacija od 27. februara 1916. Formacija je bila slabije jačine nego 1914. godine.

Pešadijska divizija je u svom sastavu imala dve pešadijske brigade sa po dva puka, svaki puk po tri bataljona, a svaki bataljon po tri čete i jedno mitraljesko odeljenje sa četiri mitraljeza. Već krajem decembra 1916. godine dolazi do nove reorganizacije zbog velikih gubitaka i nemogućnosti dopune. Rasformirani su u svim divizijama četvrti pešadijski pukovi, štabovi drugih brigada i dobrovoljački odredi. Rasformirana je i 3. armija, a njene divizije i ostale jedinice potčinjene su 1. armiji.

Krajem juna 1918. godine Srpska vojska na Solunskom frontu imala je u svom sastavu 57 bataljona pešadije i jedan bataljon konjičke pešadije. Nakon proboja Solunskog fronta Srpska vojska oslobađa Srbiju ali i teritoriju buduće države Južnih Slovena.[10]

Pešadijsko naoružanje u prvom svetskom ratu je bilo veoma raznoliko. Trupe su u junu 1914. godine raspolagale sa:

  • 131.392 "mauzerki" 7 mm,
  • 4.099 "kokinki",
  • 19.422 "berdanki",
  • 4.684 turske brzometke sistema Mauzer 7.65 mm M.90, M.93 i M.03 zaplenjenih u Prvom balkanskom ratu,
  • 1893 ruske brzometke Mosin-Nagan 7.62 mm M.1891,
  • 6218 karabina Mauzer M.08 i
  • 108 mitraljeza 7 mm Maksim M.09.

Iz Rusije kao pomoć stiže još 120.000 "trehljinejki" 1. avgusta 1914. godine.

Nakon operacija 1914—1915. godine i tragične golgote pri prelasku Albanije, u Grčku je preneto samo 50.000 pušaka i 1.700 karabina, od čega samo 20.000 sistema Mauzer. Francuska isporučuje Srpskoj vojsci kao pomoć do 1. oktobra 1916. godine sledeće pešadijsko naoružanje:

  • 106.000 pešadijskih pušaka "Lebel-Bertije" 8mm M.07/15,
  • 1.000 konjičkih musketona "Lebel-Bertije" 8mm M.1892,
  • 100.000 pušaka sistema "Gra" 8mm M.1874/1880, M.1914,
  • 5.000 pištolja "Rubi" i "Aksion" 7.65 mm M.1915,
  • 360 signalnih pištolja "Veri" M.1914,
  • 100 pušaka - lansera signalnih raketa M.1916 i
  • 334 mitraljeza "Sent Ejten" 8mm M.1907.

Početkom 1917. godine je naknadno dostavljeno i 1962 puškomitraljeza "Šoša" 8mm M.1915.

Na Solunskom frontu zamenjene su maslinasto-zelene uniforme M.1908 oronule tokom iscrpljujućeg prelaska Albanije. Nove uniforme su isto nabavljene od saveznika, te se uvode francuske uniforme M.1915 "horitont-plave" boje, takođe i uniforme Francuske kolonijalne vojske u Africi M.1915 kaki boje i britanska uniforma M.1902. Uvode se kao novi deo uniforme i francuski šlemovi M.1915 sa srpskim grbom. Pripadnici Srpskog dobrovoljačkog korpusa nose ruske uniforme.

Iako je novo naoružanje dobijeno od saveznika po taktičko-tehničkim performansama bilo lošije od onog sa kojim je Srpska vojska ušla u rad 1914. godine, ona je izvojevala niz sjajnih pobeda, uspešno okončavši misiju konačnog oslobođenja i ujedinjenja.[9]

Pešadija u Kraljevini Jugoslaviji[uredi | uredi izvor]

Dodela zastave 45. pešadijskom puku Dravske divizije Jugoslovenske vojske 9. septembra 1930. godine.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Vojska Srbije - 1. centar za obuku”. Arhivirano iz originala 01. 08. 2016. g. Pristupljeno 23. 08. 2015. 
  2. ^ „Vojska Srbije - Centrar za obuku kopnene vojske”. Arhivirano iz originala 31. 07. 2016. g. Pristupljeno 23. 08. 2015. 
  3. ^ „Vojska Srbije - 2. centar za obuku”. Arhivirano iz originala 31. 07. 2016. g. Pristupljeno 23. 08. 2015. 
  4. ^ „Vojna akademija - Menadžment u odbrani”. Arhivirano iz originala 04. 03. 2016. g. Pristupljeno 23. 08. 2015. 
  5. ^ J. Mišković: Srpska vojska i vojevanje za vreme ustanka od 1804—1815. godine, Glas SA 1895. XLVII;
  6. ^ D. Stranjaković: Karađorđe, Beograd : Geca Kon A. D., (1938). str. 122.
  7. ^ Batalaka: Istorija I. str. 364.
  8. ^ a b Dušan Babca, Zoran Vesić: Vojska Srbije
  9. ^ a b v g d Branko Bogdanović: Naoružanje Srpske i Crnogorske vojske od XVIII do XX veka
  10. ^ „Andrićev institut - SRPSKA VOJSKA U PRVOM SVETSKOM RATU” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 27. 12. 2015. g. Pristupljeno 25. 08. 2015. 

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Пешадија_Војске_Србије&oldid=26973818”