Prestolonaslednik

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Prestolonaslednik je osoba prva u nizu za nasleđivanje prestola. To je uglavnom najstariji sin monarha, pogotovo ako je u pitanju primogenitura koja favorizuje muške potomke. Kroz istoriju su prestolonaslednici ponekad bivali i krunisani za vreme života i vladavine svojih prethodnika. To je bio u slučaj u Francuskoj sve do vladavine Filipa II, te u ostalim državama koje su se ugledale na francuski model. Reč princ potiče, preko francuske reči prince, od latinske imenice prīnceps, od primus (prvi) i caput (glava), što znači „prvi, pre svega, glavni, najugledniji, plemeniti vladar, princ“.[1]

Princ kao generički za vladara[uredi | uredi izvor]

Originalna, ali sada manje uobičajena upotreba reči bila je primena latinske reči prīnceps, iz kasnog rimskog prava i klasičnog sistema vladavine koji je na kraju ustupio mesto evropskom feudalnom društvu. U tom smislu, princ je vladar teritorije koja je suverena ili kvazi-suverena, to jest, ima značajne (mada ne sve) prerogative povezane sa monarsima nezavisnih nacija, kao što su neposredne države unutar istorijskih granica Svetog rimskog carstva. U srednjovekovnoj i ranoj novovekovnoj Evropi bilo je čak dve stotine takvih teritorija, posebno u Italiji, Nemačkoj i galskoj Irskoj. U tom smislu, „princ” se koristi za sve vladare, bez obzira na stvarnu titulu ili precizan rang. Ovo je renesansna upotreba termina koji se nalazi u čuvenom delu Nikola Makijavelija, Il Principe.[2] U ovom smislu se takođe koristi u Deklaraciji nezavisnosti Sjedinjenih Država.

Kadeti drugih francuskih princes étrangers uticali su na sličnu upotrebu pod kraljevima Burbona. Uvek suočeni sa skepticizmom Sen-Simona i istomišljenih dvorjana, preuzimanje kneževske titule od strane ovih kvazi-kraljevskih aristokrata kao lične, a ne teritorijalne, oznake naišlo je na određeni otpor. Pere Anselm u pisanju Histoire Genealogique et Chonologique prihvata da je do kraja 17. veka naslednik suverenog vojvodstva La Tur d'Overnj nosio titulu princ de Bujo, ali će 1728. zabeležiti i da je rođak naslednika La Tura, grof od Olijerge, je „poznat kao princ Frederik” („dit le prince Frédéric”).[3]

Knez kao sadržajna titula[uredi | uredi izvor]

Drugi prinčevi svoju titulu ne dobijaju iz dinastičkog članstva kao takvog, već iz nasleđivanja titule nazvane za specifičnu i istorijsku teritoriju. To može da bude slučaj i kad je posedovanje prerogativa ili imovine porodice na toj teritoriji možda odavno prošlo. Takva je bila većina „kneževina” starog francuskog „režima”, kojima se to zameralo u memoarima Sen-Simona zbog njihove pretencioznosti. Među njima su bile kneževine Aršes-Šarlevil, Bvabel-Anrišmon, Šale, Šato-Reno, Gemene, Martig, Merkjor, Sedan, Talmond, Tingre i „kraljevstvo” Ivto,[4] između ostalih.

Titula u religiji[uredi | uredi izvor]

Sveti Robert kardinal Belarmin bio je princ rimokatoličke crkve tokom svog života.

U državama sa elementom teokratije, ovo može uticati na kneževstvo na nekoliko načina, kao što je stil vladara (npr. sa sekundarnom titulom koja znači sin ili sluga imenovanog božanstva), ali i način sukcesije (čak i reinkarnacija i prepoznavanje).

Hrišćanstvo[uredi | uredi izvor]

Izveana verska zvanja se mogu smatrati kneževskim rangom ili impliciraju uporediva zemaljska prava. Prinčevi-pape, pape, nasledni prinčevi-kardinali, kardinali, princ-lord biskupi, princ-biskupi, lord-biskupi, princ-prorektor i prinčevi-opati se nazivaju prinčevima crkve.

Takođe, u hrišćanstvu se Isus Hrist ponekad naziva princom mira.[5] Druge titule za Isusa Hrista su princ prinčeva,[6] princ zaveta,[7] princ života[8] i princ kraljeva Zemlje.[9] Dalje, Satana je popularno nazvan princ tame;[10] a u hrišćanskoj veri se takođe spominje i kao princ ovoga sveta[11][12][13] i princ moći vazduha.[14] Još jedna titula za Satanu, koja danas nije tako često uobičajena, ali izgleda da je bila otprilike 30. godine naše ere od strane tadašnjih fariseja, bila je titula princ đavola.[15][16][17] Princ Izraela, princ anđela i princ svetlosti su titule koje se daju arhanđelu Mihailu. Neke hrišćanske crkve takođe veruju da pošto su svi hrišćani, poput Isusa Hrista, deca Božija,[18] onda su i oni prinčevi i princeze neba. Sveti Petar, Isusov učenik, poznat je i kao princ apostola.

Islam[uredi | uredi izvor]

Sunizam[uredi | uredi izvor]

Titula princ se u sunitskom islamu koristi za potomke Hazret Išana, koji su imami porodice proroka Muhameda u išanskom sunitskom verovanju i vrhovne vođe nakšibandske sufijske zajednice kao krvni potomci njihovog prapatrijarha Sajida Bahaudina Nakšbanda. Titule „Šahzada”, „Amir”, „Mir” i „Sardar” su prevedene kao Princ i do danas se koriste za obraćanje Hazret Išanima u kontekstu njihovih odnosa sa mogulskom i paštunskom kraljevskom porodicom i za odavanje počasti njihovoj odgovornost vođenja išanskog sunitskog islama. Danas se to koristi kao pojačan običaj koji je preživeo ukidanje Avganistanske monarhije tokom Sovjetske invazije na Avganistan.[19][20]

Šiizam[uredi | uredi izvor]

U šiitskom islamu titula princ se takođe koristi kao adresa za Aga Kana, vođu nizarijske ismailitske šiitske zajednice. Titula princ, slično kao i za Hazret Išana, preovlađujuća je kao običaj u smislu dugotrajne upotrebe, kao za članove kraljevske porodice Kadžar i u pogledu njihove odgovornosti za vođenje ismailitskog šiitskog islama.[21][22]

Titule[uredi | uredi izvor]

Prestolonaslednici obično nose posebne titule koja označavaju njihov status:

Prestolonaslednik može izgubiti svoju poziciju ako prekrši određena ustavna pravila. Na primer, britanski prestolonaslednik bi izgubio pravo na tron ukoliko bi postao katolik ili sklopio brak sa katolikom, a švedski krunski princ ili krunska princeza bi izgubili svoj status ako bi sklopili brak bez odobrenja monarha ili sklopili brak sa osobom koja je u naslednom nizu za drugi tron.

Trenutni prestolonaslednici[uredi | uredi izvor]

Trenutne monarhije bez prestolonaslednika su:

  • Andora — francuski koprinc je izabrani predsednik francuske, a biskupskog koprinca postavlja papa.
  • Butan — kralj još uvek nema dece
  • Kambodža — izborna monarhija
  • Oman — sultan nema dece
  • Svazilend — naslednika bira posebni savet u posebnoj proceduri od sve kraljeve dece
  • Tajland — peti sin kralja je mogući prestolonaslednik,
  • Španija — najstarija kćerka kralja je moguća prestolaslednica, ako kralj dobije sina ona gubi pravo promogeniture
  • Vatikan — papa se bira

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Cassell's Latin Dictionary, ed. Marchant & Charles, 260th thousand
  2. ^ "Fürst - Origins and cognates of the title", 2006, webpage: EFest-Frst Arhivirano 2011-08-28 na sajtu Wayback Machine.
  3. ^ Anselme, Père (1728). „Ducs de Bouillon”. Histoire Genealogique et Chronologique de la Maison Royale de France (na jeziku: francuski). Paris: Compagnie des Libraires. str. 543, 545. 
  4. ^ Velde, Francois. „The Rank/Title of Prince in France”. Arhivirano iz originala 24. 3. 2010. g. Pristupljeno 30. 12. 2016. 
  5. ^ This is a title for Jesus Christ (among others) given in Isaiah 9:6.
  6. ^ A title for Jesus Christ given in Daniel 8:25.
  7. ^ A title for Jesus Christ given in Daniel 11:22.
  8. ^ A title for Jesus Christ given in Acts 3:15.
  9. ^ A title for Jesus Christ given in Revelation 1:5.
  10. ^ Milton, John (1667). Paradise Lost (1st izd.). London: Samuel Simmons. Arhivirano iz originala 2018-01-08. g. Pristupljeno 2018-01-08. 
  11. ^ A title for Satan given in John 12:31.
  12. ^ A title for Satan given in John 14:30.
  13. ^ A title for Satan given in John 16:11.
  14. ^ A title for Satan given in Ephesians 2:2.
  15. ^ A title for Satan given in Matthew 9:34.
  16. ^ A title for Satan given in Matthew 12:24.
  17. ^ A title for Satan given in Mark 3:22.
  18. ^ One of several passages explaining that regenerate men are both children of God and co-heirs with His son Jesus Christ is given in Roman 8:17.
  19. ^ Subh E Noor, Programm 19th Jan 2019, 92NewsHD; recorded and published on YouTube
  20. ^ Tazkare Khwanadane Hazrat Eshan(genealogy of the family of Hazrat Eshan)(by author and investigator:Muhammad Yasin Qasvari Naqshbandi company:Edara Talimat Naqshbandiyya Lahore)
  21. ^ "Table of Personal Salutes, 11 Gun Salutes". The India Office and Burma Office List for 1945: 43. 1945. Table of Personal Salutes, Salutes of 11 Guns
  22. ^ „Who is Prince Karim al Husseini Aga Khan?”. ABC News. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Prestolonaslednik na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Престолонаследник&oldid=27556537”