Tamansko poluostrvo

Tamansko poluostrvo Tamanskiй poluostrov
Blatni vulkani su jedan od simbola poluostrva
Geografski položaj
Koordinate	45° 15′ 18″ S; 37° 05′ 56″ I
Država/e	Rusija
Pokrajine	Krasnodarski kraj
Akvatorija/e	Azovsko i Crno more
Fizičke karakteristike
Površina	oko 2.000 km²
Nadmorska visina	164 m
Društveno-geografske karakteristike
Jezero/a	Kubanjski limani
Reka/e	Kubanj
Gradovi	Temrjuk

Tamansko poluostrvo (rus. Таманский полуостров) najveće je poluostrvo Krasnodarske pokrajine i celog juga evropskog dela Ruske Federacije. Poluostrvo predstavlja najzapadniji i u more najistureniji deo Krasnodarske pokrajine i geološki ono predstavlja zasutu rečnu deltu reke Kubanj. Na severu je omeđeno akvatorijom Azovskog, a na jugu Crnog mora. Na zapadu je Kerčki prolaz koji spaja ove dve akvatorije, a poluostrvo razdvaja od Republike Krim. U zapadnom delu poluostrva u kopno se najdublje uvukao plitki Tamanski zaliv, a severno do njega je nešto manji Dinski zaliv koji je od otvorenog mora odvojen uskom Čuškom kosom, dok je na severu Temrjučki zaliv.

Poluostrvo karakteriše nizijski reljef i dosta razuđene peščane obale uz koje se nalaze brojni zalivi i limani. Savremeni reljef poluostrva je dosta mlad, a ključnu ulogu u njegovom formiranju imala je reka Kubanj koja je zasipala ovo područje ogromnim količinama nanosa. Unutrašnjost poluostrva je specifična po brojnim jezerima limanskog porekla i to je takozvana Tamanska grupa Kubanjskih limana. Tamanski limani imaju ukupnu površinu od oko 390 km², a njveći među njima su Kurčanski na istoku, Ahtanizovski u centralnom i Kiziltaški i Vitjazevski na jugu. Širom poluostrva nalaze se brojni blatni vulkani koji predstavljaju reliktne oblike nekadašnje intenzivnije vulkanske aktivnosti. Najveći i najznačajniji među njima je Golubički blatni vulkan. Na poluostrvu se nalaze i brojni termomineralni izvori.

Poluostrvo je bilo naseljeno od najranijih vremena ljudske istorije, a među prvim naseljenicima bila su skitska plemena. U antičkom periodu poluostrvo je postalo delom Bosforskog kraljevstva naseljenog Grcima, Sarmatima i manjim lokalnim grupama. Na poluostrvu su se nalazile i drevne kolonije Hermonasa i Fanagorija. Tokom IV veka poluostrvom su zavladali Huni, potom je bilo jednim od važnih centara Velike Bugarske, a sredinom VII veka poluostrvom gospodare Hazari. Nakon poraza Hazarskog kaganata od strane kijevskog knjaza Svjatoslava 969. poluostrvo postaje delom Kijevske Rusije i na njemu se ubrzo formira vazalna Tmutarakanska kneževina čiji prvi vladar je bio Mstislav Vladimirovič, sin kneza Vladimira. Kneževina je prestala da postoji početkom XII veka i od tada poluostrvo naseljavaju uglavnom čerkeska plemena. Poluostrvo su 1239. napali i poptpuno devaastirali Mongoli, a posle njih dolaze Đenovljani koji upravljaju tim područjem sve do 1483. godine. Nakon toga usledio je period vladavine Krimskih kanova i Osmanskih sultana, da bi nakon Rusko-turskog rata (1787-1792) poluostrvo konačno ušlo u sastav Ruske Imperije. Tokom 1792. na poluostrvo počinju da se doseljavaju Kozaci.

Najveći deo poluostrva danas administrativno pripada Temrjučkom rejonu, a jedan manji deo na jugu Anapskom gradskom okrugu. Najvažnija naselja na poluostrvu su grad Temrjuk (oko 40.000 stanovnika) i stanice Starotitarovskaja (12.200), Tamanj (10.000), Kurčanskaja (6.600) i Golubickaja (5.500 stanovnika).

Na poluostrvu se nalaze manje rezerve nafte i zemnog gasa, ali i železne rude. Važna delatnost je i poljoprivreda, posebno vinogradarstvo i uzgoj pirinča, a u poslednje vreme sve više se razvija turizam. Na poluostrvu se nalaze i tri važne pomorske luke − Port Temrjuk, Port Kavkaz i Port Taman. Na zapadu je poluostrvo preko Krimskog mosta (koji ide preko ostrva Tuzla) povezano sa susednim Krimom.

Vidi još

• Azovsko more
• Crno more
• Krasnodarska Pokrajina

Spoljašnje veze

• Каховский М. В. Краткое примечание о полуострове Таврическом и острове Тамань // Русский архив, 1873. — Кн. 1. — Вып. 3. — С. 592—607.
• Turistički portal Tamanskog poluostrva Arhivirano na sajtu Wayback Machine (18. januar 2021)