Crkva Prenosa moštiju Svetog Nikolaja u Pričeviću
| Crkva Prenosa moštiju Svetog Nikolaja | |
|---|---|
 Crkva Prenosa moštiju Svetog Nikolaja | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Pričević |
| Opština | Valjevo |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | Prva polovina 19. veka |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture |
| www | |
Crkva Prenosa moštiju Svetog Nikolaja u Pričeviću, naseljenom mestu na teritoriji grada Valjeva, podignuta je početkom tridesetih godina 19. veka, pripada Eparhiji valjevskoj Srpske pravoslavne crkve i predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture.[1][2]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Putujući po Srbiji Joakim Vujić je 1827. god. posetio i selo Pričević kod Valjeva gde je zatekao crkvu brvnaru opisavši je: "Ova cerkva vesma oskudna i sirota, ot drva načinjena, pak leži izmeždu visoki, šumni planina na jednom potoku, kod jednog istočnika. Hram cerkvi jest svjati otac Nikolaj". Dalje kaže da je od starih knjiga našao jedan trebnik (navodi i poduži zapis iz njega), ali ne pominje ništa više od crkvenih sasuda ili ikona. Sadašnja crkva podignuta je pored potoka i puta, južnije od mesta gde je bila brvnara, na jedinom ravnom prostoru između brda koja okružuju hram (mesto gde se nalazila stara crkva brvnara obeleženo je velikim metalnim krstom). Hram je posvećen prenosu moštiju sv. Nikolaja Mirlikijskog (verovatno je i stara crkva slavila istu slavu).
Ovde je od 1928. do 1932. sveštenik bio Rus Mihail Kolodčuk (1873-1942).[3]
Arhitektura crkve[uredi | uredi izvor]
Crkva posvećena Prenosu moštiju Svetog Nikolaja, podignuta je na mestu starije građevine-crkve brvnare. Crkvi je 1957. godine dozidana priprata, sa zvonikom, koji se stepenasto sužava prema vrhu. Ikonostasna pregrada ne pripada vremenu gradnje.
To je jednobrodna građevina izdužene osnove, bez kupole, sa polukružnim pevnicama i oltarskom apsidom. Glavna građevina je podeljena na četiri traveja skladnim pilastrima koji ujedno nose poluobličasti svod, ojačan lucima koji se takođe oslanjaju na pilastre. Između sebe pilastri su spojeni zaobljenim lucima. Na taj način podužni zidovi su rasterećeni nošenja krovne konstrukcije, jer se skoro cela težina svoda preko lukova prenosi na pilastre. U gornjim zonama građevine svodna konstrukcija je ojačana metalnim zategama. Pod u crkvi rešen je na dva načina: u središnjem delu je od dasaka, a oltar, prostor neposredno ispred ikonostasa, kao i priprata su popločni, neprimereno, keramičkim pločicama. Njihove kote su nešto ispod kote daščanog poda.
Godine 1957, hramu jo dozidana priprata sa zvonikom u vrhu. Svojim izgledom ona se skladno uklopila u postojeću građevinu, neznatno je izduživši. Gledano iznutra priprata se još bolje uklopila u postojeći prostor. Iznad priprate nalazi se galerija do koje vode spiralne stepenice iz manje prostorije koja je do samih ulaznih vrata sa severne strane (ista prostorija nalazi se i sa južne strane). Građevina spolja nema profilisane dekoracije, osim niza kratkih lazena spojenih lucima plitko izvedenih u malteru u gornjim površinama fasada, izuzev na zapadnoj. Unutrašnji prostor osvetljen je manjim jednostavnim lučno zasvedenim prozorskim otvorima: na severnoj i južnoj strani ima ih po tri, dok je na pevnicama i oltarskoj apsidi po jedan. Tri manja kružna otvora nalaze se na južnoj, severnoj i zapadnoj fasadi. Hram ima dva portala; glavni - zapadni i sporedni - južni koji su istog oblika (lučno zasvedeni). Zapadna fasada se završava lučnim zabatom iznad koga se uzdiže zvonik kvadratne osnove. Zvonik se stepenasto sužava ka vrhu da bi se završio u obliku plitke kalote.
Na zvoniku su na četiri strane postavljene po dve bifore. Krov je dvovodan sa biber crepom kao prekrivačem (zvonik je prekriven limom). Crkva u Pričeviću građena je čvrstim materijalom: grubo tesanim kamenom, zalivenim krečnim malterom. Temelji građevine su jako duboki (na jugu je otkopana sonda gde je izmeren dubina temelja od oko 1,2 do 1,5 m. dok su sa severne nešto plići) Građevina je malterisana u ravno (iznutra i spolja). Spolja je okrečena u belo takozvanom "prskanom fasadom", a unutrašnji zidovi su višebojni.
U hramu je ikonostasna pregrada sa ikonama koji nisu iz vremena gradnje hrama. Natpis u vrhu pregrade govori da je ikonostas postavljen 1955. godine od strane Raje i Stane Đorđević iz sela Balinovića. Ikone su rad slikara koji nije bio školovan pa njegove ikone nemaju veću umetničku vrednost. Slikar je ostavio svoje inicijale " I. M. i godinu slikanja 1955. na tri ikone: sv. arhiđakon Stefan, sv. Nikola i Bogorodica sa Hristom.
Galerija[uredi | uredi izvor]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Zavod za zaštitu spomenika kulture Valjevo
- ^ „Cetralni registar spomenika kulture”. Arhivirano iz originala 29. 10. 2013. g. Pristupljeno 8. 6. 2017.
- ^ Puzović, Branko (17. 1. 2021). „Izbegli ruski sveštenik ostavio značajan trag u Pričeviću kod Valjeva”. Večernje novosti. Pristupljeno 17. 1. 2021.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Zavod za zaštitu spomenika Valjevo: "Spomeničko nasleđe Kolubarskog i Mačvanskog Okruga" . . Ваљево. 2006. ISBN 978-86-904745-2-3. COBISS.SR 131307532
