Crkva Svetog Arhanđela Gavrila u Aranđelovcu

Crkva Svetog Arhanđela Gavrila u Aranđelovcu
Crkva Svetog Arhanđela Gavrila u Aranđelovcu
Opšte informacije
Mesto	Aranđelovac
Opština	Aranđelovac
Država	Srbija
Vrsta spomenika	crkva
Vreme nastanka	1862.
Tip kulturnog dobra	Spomenik kulture
Vlasnik	Republika Srbija
Nadležna ustanova za zaštitu	Zavod za zaštitu spomenika kulture
	www.zaprokul.org.rs/LKP/Kragujevac/zavod_za_zastitu_spomenika_kulture.html

Crkva Svetog Arhanđela Gavrila u Aranđelovcu, poznata kao i Vrbička crkva, podignuta je 1862. godine, po odluci kneza Miloša Obrenovića i predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture.^[1]

Istorijat[uredi | uredi izvor]

Ukazom od 8. marta 1837. godine knez Miloš Obrenović nalaže ušoravanje šumadijskog sela Vrbica, od kojeg 1840. godine nastaje palanka Vrbica. Potom, 1859. godine, za vreme druge Miloševe vladavine, knez odlučuje da u tom mestu izgradi crkvu i da je posveti Svetom Arhangelu Gavrilu, po čijem imenu 1. avgusta 1859. godine varošica Vrbica dobija novi naziv – Aranđelovac. Izbor Svetog Arhangela Gavrila za patrona ove crkve protumačen je kao kajanje zbog ubistva Karađorđa, koje se dogodilo baš između 12. i 13. jula po julijanskom kalendaru, što je dan proslavljanja Sabora Svetog Arhangela Gavrila.

Pretpostavlja se da je poslovima oko izgradnje hrama u Aranđelovcu rukovodio neimar Nastas Đorđević iz Ohrida a da je plan crkve izrađen u Ministarstvu unutrašnjih dela. Kamen za izgradnju crkve je donet sa obližnjeg brda Klještevice. Radovi su počeli u maju 1860. godine i to na brdu Porovac koje se nalazilo neposredno iznad ondašnjeg centra varošice. U septembru iste godine umro je knez Miloš pa je brigu oko izgradnje crkve preuzeo njegov sin, knez Mihailo. Izgradnja crkve je završena 1862. godine.

Za vreme Prvog svetskog rata, nakon odstupanja naše vojske, austrougarski vojnici su sa crkve skinuli sva tri zvona i odneli su mnoge bogoslužbene predmete. U Drugom svetskom ratu, 1944. godine crkvena kancelarija je bila demolirana i zapaljena i tada je izgoreo letopis i mnogo dokumenata iz crkvene arhive.

Arhitektura[uredi | uredi izvor]

Crkva predstavlja jednobrodnu građevinu sa tri apside i zvonikom na zapadnoj strani. Sazidana je opekom, spolja obložena pravougaonim kamenim blokovima, unutra malterisana i bez živopisa, sa vrednim ikonostasom u klasicističkom stilu. Izradi ikonostasa posvećena je posebna pažnja, i on predstavlja jedan od prvih samostalnih radova Nikole Markovića, postavljen 1863. godine. Pripada svedenom tipu i inspirisan je ikonostasom Saborne crkve u Beogradu.^[2] Ikonostas je oslikao znameniti slikar Nikola Marković, 1863. godine.

Galerija[uredi | uredi izvor]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Spisak spomenika kulture u Šumadijskom okrugu

Reference[uredi | uredi izvor]

^ „Pravoslavlje/150 godina Vrbičke crkve u Aranđelovcu”. Arhivirano iz originala 05. 06. 2014. g. Pristupljeno 05. 06. 2014.
^ „Istorija Aranđelovca/Kulturno nasleđe”. Arhivirano iz originala 07. 01. 2019. g. Pristupljeno 05. 06. 2014.

Literatura[uredi | uredi izvor]

T. Ivanović, Crkva Svetog Arhanđela Gavrila u Arnđelovcu, Aranđelovac 2004.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

[1] „Pravoslavlje/150 godina Vrbičke crkve u Aranđelovcu”. Arhivirano iz originala 05. 06. 2014. g. Pristupljeno 05. 06. 2014.

[2] „Istorija Aranđelovca/Kulturno nasleđe”. Arhivirano iz originala 07. 01. 2019. g. Pristupljeno 05. 06. 2014.

[1]

[2]

p r u Nepokretna kulturna dobra u Šumadijskom upravnom okrugu
Aranđelovac	Crkva Svetog Arhangela Mihaila u Brezovcu Crkva brvnara u Darosavi Kuća Milutina Vučkovića u Stojniku Crkva Svetog Arhanđela Gavrila u Aranđelovcu Rodna kuća Vojislava Manojlovića Zgrada Starog opštinskog suda u Aranđelovcu Zgrada stare pošte u Aranđelovcu Okućnica Ilije Miloševića Kuća u ul. Knjaza Miloša 22 u Aranđelovcu Crkva Svetog arhanđela Gavrila sa spomen česmom u Bukoviku Vila „Karadžić” u Bukoviku Spomen-kosturnica u Aranđelovcu
Batočina	Manastir Grnčarica Crkva brvnara u Brzanu
Knić	Čestin (tvrđava) Mrnjina crkva Manastir Kamenac Srednjovekovni grad Borač na Kršu Zgrada stare škole u Toponici Stara kuća Radomira Lazovića Spomen kuća u Toponici Kuća polubrvnara u Vrbeti Kuća Petra Tucakovića u Čestinu Kuća Marka Stanojevića u selu Leskovac
Kragujevac	Manastir Drača Manastir Voljavča Manastir Blagoveštenje Rudničko Crkva Svetog Nikole u Ramaći Srednjovekovni grad Srebrnica Kuća Svetozara Markovića u Kragujevcu Zgrada Okružnog suda u Kragujevcu Amidžin konak Sobrašice u Lužnicama Zgrada livnice sa kovačnicom u Kragujevcu Zgrada Prve kragujevačke gimnazije Kuća Tucakovića u ul. JNA 11 (Kneza Mihaila 11) u Kragujevcu Knez Mihailov konak u Kragujevcu Vodenica u Grošnici Zgrada u ul. Svetozara Markovića 5 u Kragujevcu Kuća u ul. Svetozara Markovića 19 u Kragujevcu Kuća u ul. Svetozara Markovića 17 u Kragujevcu Stara crkva i zgrada skupštine u Kragujevcu Crkva Petkovica u Stragarima Kuća u ul. Svetozara Markovića 9 u Kragujevcu Zgrada u ul. M. Tita 121 (danas Kralja Aleksandra) u Kragujevcu Kuća Vojina i Živojina Pavlovića Kuća Tanaska Rajića Stara škola u Kragujevcu - zadužbina Milovana Gušića Betonski pešački most preko Lepenice u Kragujevcu Bubanj-česma u Kragujevcu Lučni most broj 1 Lučni most broj 2 Kuća u ulici Kragujevačkog oktobra 116 u Kragujevcu Vodotoranj u Kragujevcu Zgrada u ul. Svetozara Markovića 69 u Kragujevcu Upravna zgrada bolnice u Kragujevcu Zgrada železničke stanice u Kragujevcu Crkva Svetog proroka Ilije u Donjim Grbicama Spomenik palim Šumadincima Kuća-legat Ljubice Filipović Vatrogasni dom u Kragujevcu Zgrada Dečje biblioteke u Kragujevcu Spomen česma u Divostinu Crkva Svetih apostola Petra i Pavla u Grošnici Saborna crkva Uspenja presvete Bogorodice u Kragujevcu Zgrada „Ureda” u Kragujevcu Etno dvorište u Drači Crkva Svetih Arhanđela u Borču
Lapovo
Rača	Crkva brvnara u Rači Zgrada zvana „Turski konak” u Rači Kuća u Velikom Krčmaru Kapela brvnara u Sepcima Karađorđev dom u Rači
Topola	Crkva Svetog Nikole u Donjoj Šatornji Crkva-mauzolej na Oplencu Stara crkva u Jarmenovcima Crkva brvnara u Pavlovcu Stara crkva u Goroviču Konak Milutina Georgijevića Kuća narodnog heroja Sofije Ristić Stara škola u Ovsištu Kuća narodnog heroja Milana Blagojevića Kuća Narodnog heroja Darinke Radović Zgrada u Surepovoj ulici 1 u Topoli Staro groblje u Vinči kod Topole Kuća Lakića u Topoli Sobrašice u Trnavi Kuća Veličkovića u Maskaru Crkva Svetog Preobraženja u Žabarima