Crkva Svetog Marka u Užicu
| Crkva Sv. Marka u Užicu | |
|---|---|
 | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Užice |
| Opština | Užice |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | 1828. |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture od velikog značaja |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture |
| www | |
Crkva Sv. Marka u Užicu, nalazi se u ulici Nikole Pašića 41 i predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od velikog značaja.[1]
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Prvobitna stara užička crkva, takođe, posvećena Svetom apostolu i evanđelistu Marku podignuta je 1721. godine. Smeštena je u delu grada poznatom po imenu stara Varoš ili Carina. U vremenu kada su Užicem vladali Turci ta bogomolja je spaljena i na njenim temeljima podignuta sadašnja crkva. Ona je podignuta 1828. godine, za vreme kneza Miloša Obrenovića.[2][3]
Izgled crkve[uredi | uredi izvor]
Prvobitno je obuhvatala samo naos i poligonalnu oltarsku apsidu, da bi joj 1831./1832. bila dodata priprata sa galerijom. Izgrađena je u bondruku sa ispunom od čatme i čerpića, dok je krov velikog nagiba pokriven klisom. Nad zapadnim pročeljem uzdiže se mali zvonik. U nizu arhitektonskih elemenata (dekoracija severnih vrata, pregrada između priprate i naosa, veza galerije sa kulom-zvonikom) prepoznaju se uticaji islamskog graditeljstva. Kada je sredinom veka u Užicu nastala nova crkva Svetog Đorđa, starija bogomolja je zapustela.
U obnovi izvedenoj od 1885. do 1890. godine podignut je visoki drveni zvonik sa zidanim najnižim nivoom i međuspratnim konstrukcijama istaknutim ispustima u vidu nadstrešnica sa šindrom, ukupne visine 22 m. Po skladnim oblicima i lepoti jedinstven je u Srbiji. Gradio ga je jedan užički sajdžija, a ktitori su mu bile užičke zanatlije. Dugačak život stare užičke crkve ilustruje i bogata zbirka ikona. Posebno se izdvaja italokritsko ostvarenje iz 16. veka, prefinjeno slikana predstava Hrista Pantokratora na zlatnoj pozadini. Iz istog vremena je i Bogorodica sa Hristom i malim Svetim Jovanom, koja se pripisuje nekoj primorskoj radionici. Zaštitni radovi na hramu Svetog Marka izvođeni su tokom našeg veka u više navrata (1904, 1922, 1951, sredina sedamdesetih godina), pri čemu je klis zamenjen šindrom, a bondručna konstrukcija opekom.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ „Zavod za zaštitu spomenika kulture Kraljevo”. Arhivirano iz originala 16. 08. 2014. g. Pristupljeno 12. 11. 2013.
- ^ „Crkva Svetog Marka”. Arhivirano iz originala 12. 11. 2013. g. Pristupljeno 12. 11. 2013.
- ^ „TO Užice”. Arhivirano iz originala 12. 11. 2013. g. Pristupljeno 12. 11. 2013.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- „Crkva sv. Marka — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU.
- Republički zavod za zaštitu spomenika kulture - Beograd
- Nepokretna kulturna dobra
- Lista spomenika
- Užička crkva vek starija nego što se pisalo („Politika”, 23. novembar 2016)
- Porta Crkve Svetog Marka najlepše uređeno dvorište u Užicu (B92, 9. jun 2020)
- Simbol Užica: Crkva Svetog Marka postoji već tri veka (B92, 18. maj 2021)
