Grb Mađarske

**Grb Mađarske**
Grb Mađarske
Verzije
Detalji
Nosilac	Mađarska
Usvojen	14. vek; 3. jul 1990.
Čelenka	Kruna Svetog Stefana

Grb Mađarske je zvanični heraldički simbol države Mađarske. Grb predstavlja kombinaciju elemenata koji su poznati još od srednjeg veka, a i ranije su kombinovani sa dodatnim elementima grbova drugih teritorija na ranijim ugarskim i austrougarskim grbovima.

Grb je sastavljen od krune i štita.

Levi deo štita[uredi | uredi izvor]

Levi (heraldički desni) deo štita je osam crvenih i belih horizontalnih linija, što je simbol stare vladarske kuće Arpadovaca.

Desni deo štita[uredi | uredi izvor]

Desni (heraldički levi) deo štita je patrijaršijski krst, čiji je koren u kruni koja se nalazi na tri brda i veoma je sličan grbu Republike Slovačke. Patrijaršijski krst odaje vizantijski uticaj. Kruna iznad štita je kruna Svetog Stefana, takođe vizantijskog tipa.

Slovački ili Mađarski grb

Grb Slovačke i desna (dexter) polovina mađarskog grba su u osnovi isti (Dvostruki krst na Trovršju), različit im je izbor boja i kruna koja se nalazi u osnovi krsta kod mađarskog grba. To navodi na pitanje čiji je to grb?

Grb je u početku imao samo Dvostruki krst, dok je Trovršje kasnije dodato i oko njegovog značenja nema spora. Ono predstavlja: Tatre, Fatre i Matru, tj. gorje severnih Karpata.

Spor nastaje oko dvostrukog krsta.

Mađarsko tumačenje ga vezuje za sv. Ištvana (prvog kralja Ugarske) kome je Papa 1000. godine poslao kraljevsku krunu i uz nju (kako oni tvrde) i dvostruki krst, koji od tada postaje simbol pokrštenih Mađara.
Slovaci tvrde da je stigao sa Solunskom Braćom iz Vizantije i da je postao simbol Nitranskog kneževstva (koje je sa Moravskom obrazovalo Velikomoravsku kneževinu). Mađarski kraljevi su sa zauzimanjem tih oblasti preuzeli i znak dvostrukog krsta kao svoj simbol.

Činjenice su sledeće:

Dvostruki krst se u heraldici javlja gotovo isključivo u grbovima gradova u Slovačkoj (pa može se reći čak i južnoj i jugozapadnoj Slovačkoj tj. na prostoru Nitranske kneževine). Nekad se nalazio u grbu Lorene (otud i naziv Lorenski krst) i grada Meca u Francuskoj, ali danas više nije u upotrebi. O pojavi dvostrukog krsta među Slovenima u ovoj oblasti pre dolaska Mađara postoje jasni arheološki dokazi.
Kao simbol mađarskih kraljeva javlja se prvi put na novčićima koji su kovani za sv. Ištvana, a potom tek na štitu Bele III (hu : Béla III Arpad) 1173—1196, koji je datiran u 1189. godinu.
U heraldici Mađarske gotovo i da ga nema, a i tamo gde se pojavljuje uvek ide kao desna polovina standardnog grba Mađarske.
Dvostruki krst se može videti na freskama gotovo svih vladara, koji su bili pod vizantijskim uticajem.

Istorijski razvoj grba[uredi | uredi izvor]

	9. vek Ovaj grb potiče iz devetog veka i prvi put je zapažen na vladarskim pečatima Arpada začetnika dinastije Arpadovića.
	1202. Emerikovih devet lavova koje se nalaze u Zlatnoj buli iz 1202. i na pečatu Andraša II u Zlatnoj buli iz 1222.
	13. vek Vizantijski dvostruki krst se prvo javlja na novčićima, a za vreme vladavine Bele III (1172—1196) i na grbu.
	15. vek Grb kuće Anžujaca je bio deo mađarskog grba, čiji su članovi bili vladari Mađarske, Poljske, Engleske, Irske, Napuljske kraljevine, kraljevine Sicilije i Jerusalima.
	15. vek poznat je grb iz 14. veka sa jednim brdašcetom. U 15. veku se javlja grb sa 3 brdašca, nedugo zatim isto u 15. veku je dodata i kruna.
	1440. Grb kralja Ulasla I (Vladislava III) Jagelovića (1440–1444).
	1464. Grb Matije Hunjadija, takođe i njegov pečat (1464).

Od 15. veka su počeli grbovi vladara da se takođe smatraju i državnim grbovima. Sveta kruna je dodata kao deo grba početkom 16. veka.

1849 Habzburgovci su uneli promene u izgled grba i tako se formirao takozvani Košutov grb.

1849. Veliki grb, pređašnja kruna je zamenjena lovorovim vencem.

1867. Mali grb, rezultat dogovora posle revolucije iz 1848. godine.

(1890)

˙(1915)

Oko glavnog grba su bili grbovi pridruženih država a na vrhu je bila kruna:


Dalmacija	Hrvatska

Slavonija	Erdelj

Bosna od 1915	Rijeka od 1890

Grb Austrougarske predstavlja orla koji pod jednim krilom drži Mađarsku a pod drugim Austriju a okolo su grbovi ostalih država i kraljevina.

1916. Druga varijanta grba austrougarske monarhije.

1918 Za vreme prve komunističke vlade.

1919. Prilikom ponovnog proglašenja mađarske kraljevine za grb je uzet grb iz 1867. godine sa anđelima oko grba a od 1938. godine ponovo je preuzet grb iz 1915. godine.

1946 Ponovo je vraćen takozvani Košutov grb.

1949 Rakošijev grb je po ugledu na grb Sovjetskog Saveza napravio novi grb^[1] Ovaj grb je poznat kao Rakošijev i imao je tadašnju mađarsku zastavu.

1956. Kratko vreme je za vreme revolucije ponovo Košutov grb postao aktuelan.

1957 Uveden je u protokol takozvani Kadarov grb. Razlika između Kadarevog i Rakošijevog grba je u štitu koji je ubačen u sredinu umesto žitnog klasa i čekića. Takođe je oko žita obmotana mađarska zastava i crvena internacionalna zastava proletarijata, na vrhu sa crvenom zvezdom petokrakom, simbolom komunizma.

1990. Zakonom od 3. jula 1990. usvojen je predlog izgleda novog grba koji u sebi ima simboliku hiljadugodišnje mađarske države i nove demokratije.