Italijanska unija

Italijanska unija - Unija Italijana Istre i Rijeke
Unione degli Italiani dell'Istria e di Fiume - Unione Italiana
Skraćenica	UIIF - UI
Datum osnivanja	11. VI. 1944.
Sedište	Rijeka - Fiume
Područje delovanja	Slovenija i Hrvatska
Službeni jezici	italijancki
Predsednik	Maypicio Tpemyl
Matična organizacija	Ckupština
Veb-sajt	Unione Italianahttps://www.unione-italiana.eu

Partizanska zastava do 1991. zastava UIIF - Unije Italijana Istre i Rijeke

Italijanska unija (ital. Unione Italiana, hrv. Talijanska unija, slov. Italijanska unija) novi je naziv za UIIF - Uniju Italijana Istre i Rijeke – Unione degli Italiani dell'Istria e di Fiume, osnovne organizacije Italijani u SFRJ, tj. Slovenije i Hrvatske koja deluje od 1944. sa glavnim sedištem u Rijeci te sporednim u Kopru. Predstavlja italijansku etničku zajednicu u obe republike (kolokvijalno ju se naziva i Nacionalnom Zajednicom Italijana - Comunità Nazionale Italiana – CNI). (U Crnoj Gori postoji Zajednica Italijana Crne Gore - Comunità Nazionale Italiana del Montenegro u očekivanju priključenja Uniji)

Istorija

Borba za oslobođenje i nastanak UIIF

Tradicionalno se čin stvaranja UIIF Unije Italijana Istre i Rijeke - Unione degli Italiani dell'Istria e di Fiume - (danas Unije Italijana): 10-11. jula 1944. u Čamparovica-Paradizo kraj Labina, obilježava se svake godine u vremenima Jugoslavije pa sve do danas..

Sporne odluke

Prve informacije o tom osnivanju su došle kasnije: sa jednog letka deljenog po Istri u avgustu 1944. u kome je pisalo "U cilju doprinosa mnogih Talijana Istre i Rijeke, grupa okupljena 10. i 11. jula na istarskom području kako bi preispitali situaciju, konstantirali su (...)". Prema kasnijim svedočenjima se otkriva da su se tih dana okupilo ukupno šest osoba, od kojih tri Italijana: Aldo Rizmondo - član PCI (Italijancke komunističke partije) i sekretar KPH za Rovinj i član NOO za Istru - Domeniko Segala (Domenico Segalla), predsednik rovinjskog Narodnog gronta (Fronte popolare) i Leopoldo Boskarol (Boscarol) član PCI iz Rijeke te tri Hrvata poslanih u Istr po direktivi KPH, Dušan Diminić (iz Zagreba), Ivan Motika (iz Karlovca) i Vladimir Švalba (Schwalba) Vid (sa Sušaka).

Aldo Rizmondo i Domeniko Segala ne priznaju sadržaj dokumenta iz Čamperovice, proizveden u ilegalnoj štampariji KPH: naročito se žale na činjenicu da taj dokumenat ni minimalno ne odražava stav Italijana Istre i Rijeke - kao šta su to zahtevali hrvatski iredentisti u vodstvu KPH - "ujedinjenje s matičnom zemljom". Ovde se ponovio scenarij kao i kod kontroverznih Pazinskih odluka u kojima zapravo iredentistički KPH donaša "odluku" o priključenju Hrvatskoj i proglašenju Italijana Istre nacionanom manjinom uz falsifikovan potpis Pina Budičina.

Iz svega toga se zaključuje politička pozadina tih događaja i da je sastanak u Čamparovici (kao i onaj u Pazinu) organizovan sa jedinim ciljem da se italijanski narod Istre i Rijeke prikaže kao sudionike u tim odlukama i time daje legitimitet dipektnoj aneksiji Hrvatskoj i Sloveniji bez ikakvog oblika autonomije za te krajeve. Posledice takvih lažnih odluka bile su dramatične: "pošteni italijanski antifašisti" (kako ih se tada nazivalo) su postali samo oni koji su podržavali aneksionističku liniju te proglašenje Italijana Istre i Rijeke manjinom (unatoč statističkim pokazateljima AU popisa stanovništva iz 1911. koji je dokazivao da cy Italijani y Pijeci i velikom dely Ictpe bili većina). Ovoj direktivi iz Hrvatske i Slovenije se suprostavljaju italijanski i mnogi drugi istarski i riječki antifašisti pa nastaju žestoke polemike i suprostavljanja unutar istarskog pokreta otpora, naročito vodstva i članova Italijanske komunističke partije sa predstavnicima NOP kojima dominiraju hrvatski i slovenački eksponenti koji se bore za uspostavu dominacije u istarskom pokretu otpora, kooptiraju sve partizanske jedinice koje su nastale autonomno od njih i sebi pripisuju zasluge za istarski NOP.

Najznačajnij pokazatelj situacije jeste da je iz protesta zbog takve manipulacije Aldo Rizmondo daje ostavku na sve svoje funkcije.. Istovremeno su među vođe UIIF-a uključene osobe koje su potpuno podvrgnute direktivama KPH - Andrea Kazasa (Casassa), Eros Sekvi (Sequi) i Đorđo (Giorgio) Sestan - koji su zaduženi ugušiti svako neslaganje unutar Unije oko dipektne anekcije vez ikakvog oblika aytonomije.

Potpunu zavisnost novo podobno rukovodstvo UIIF pokazuje 6. marta 1945. u Zalesini (kraj Delnica - Goski kotar), sa formalnim sastankom Privremenog odbora na kome se lansira novi Proglas Italijanima Istre i Rijeke ("Proclama agli Italiani dell'Istria e di Fiume"), parafrazira i proširuje prethodni lažni aneksionistički proglas pod firmom Unije. Na mesto Izvršnog odbora i Saveta postavljeni su Dino Faragona (predsednik) i Eros Sekvi (sekretar).

Svrstanost nakon rata

Prva skupština UIIF-a sastavljena od odabranih "Poštenih Talijana" održana u Puli 3. juna 1945. u potpunosti podržava proaneksionističku politiku samonominiranog rukovodstva u Zalesini. Na važnija mesta su izabrani Dino Faragona, Domeniko Segali (Domenico Segalli) i Eros Sekvi (Sequi). Prema stavu rukovodstva potpuno postaje jasna svrha osnivanja ovakvog UIIF-a, instrumenta koji će garantovati režimu novih država totalnu političku kontrolu nad italijanskim stanovništvom. UIIF je korišten u obračunu sa antifašističkim snagama koje su se borile za autonomiju Julijske pokrajine (ca ili bez Kpaca) konstituisane od tri ravnopravna naroda, tj. protiv nacionalističke i iredentističke politike KPH i KPSl. Delovanje se nije samo svodilo na kontrolu i političku propagandu, već i na likvidaciju protivnika, a time cy ce izolovali od napoda koji cy tpebali ppedctavljati.

Ovom dramatičnom razdoblju 1945. treba pridodati i osnivanje tršćanske Talijansko-slavenske antifašističke unije - Unione Antifascista Italo-Slava (UAIS), čime se delomično ublažava delovanje UIIF-a na političkom poljy na organizovanju kulturnih aktvnost italijanske zajednice.

Palata Modelo sedište UIIF - UI od 1946., kao i riječkog "Čirkola"

Sedište Unije Italijana za Istru i Rijeku je odmah bila Rijeka, koja još nije doživela veliki beg Riječana iz "svoje matične zemlje", gde se stvaraju osnovne komponente u istoriji UIIF: Talijanska drama-Dramma Italiano, dnvne novine La Voce del Popolo (Glac napoda), Radio Rijeka-Fiume čija izdanja i emitovanja su bila strogo kontrolicana od KPH. Od 1946. UIIF-u je data u najam Palaco Modelo (nije upisana u vlasništvo, kao šta je učinjeno sa zgradom u koju je uselilo Slovensko prosvetno društvo "Bazovica"). U palati Modelo je sedište riječkog CIC-a (Circolo italiano di cultura - Italijansko kulturno društvo) "Frateli Duic". Ovaj prvi Čirkolo, kako ga Riječani zovu, je od početka bio pilot projekt za širenje takvih klubova u Istri.

2. februara 1947. se održava u Poreču 2. izborna konferencija UIIF na kojoj su bili prisutni predstavnici osnovanih italijanskih društava kulture. Za prvog sekretara je izabran Đusto Masaroto (Giusto Massarotto) - bivši partizanski komandip te Eros Sekvi kao potpredsednik.

Prva skupština nakon službene aneksije Julijske krajine Jugoslavij, tj. Hrvatskoj i Sloveniji (Treća plenarna konferencija) se održala u Puli 30. maja 1948. Počeli su se osećati efekti istarskog egzodusa, pa i neki iz najvišeg rukovodstva odlaze pa Đusto Masaroto zamenjuje prvog predsednka Dina Faragonu. Unatoč tome postojeći kurs lojalnosti anektorima se nimalo ne menja.

Odraz rezolucije Informbiroa i teškoće '50-te

Nakon prekida sa SSSR-om I sa rezolucijom Kominforma koja je osudila jugoslovenski put u socijalizam, UIIF proživljava duboku krizu: kako se najveći deo uprave sastojao od bivših članova PCI (Italijanske komunstičke partije) koja se opredelila za Staljina, to izaziva buru u Uniji i po organizacijama CIC (kulturnim društvima): između 1948. i 1949. u Uniji sedam članova prvog privremenog odbora i 26 članova izvršnih tela i Saveta izabranih u Puli nestaje: jedan deo je bio uhapšen dok drugi beže u Italiju (do 1948. Palmipo Toljati, vepyjyći y komynictički intepnacionalizam podpžava ppikljyčenje Jylije cocijalictičkoj zemlji, iz Monfalkonea dolaze y Pijeky padnici da pomogny y izggpadnji cocijalizma)..

U novembru 1949. u Rijeci se održava 4. skupština: izvanredni sastanak na kome je bilo prisutno 400 delegata, koji karakterizyje teška atmosfera, sumnje i entuzijastička podrška Titu. U auli se podiže delegate protiv stare uprave UIIF-a, optužujući ju za egzodus Italijana. Stotinu Italijana je bilo uhapšeno, a jedan deo je završio na Golom otoku.

I 5. skupština u Puli 1950. je održana u teškoj atmosferi iako su se osećali i mali znaci demokratizacije Unije sa počecima decentralizacije i proširenja predstavnika Čirkola. Ovaj pravac je potvrđen i na Izvanrednoj skupštini u Poreču (16. septembra 1951), vođene od ponovo izabranih Erosa Sekvija i Erija Frankja (Erio Franchia). Mesec dana kasnije, jedan radikalni događaj, upravljan od hrvatskih komunista, izaziva slabljenje Unije: zahvaljujući gorljivoj podršci jedne italijanske frakcije, najviši rukovodioci UIIF-a - unatoč žestokom suprostavljanju i željama partijske organizacije Unije - bili su smenjeni sa dužnosti i izbačeni iz KPH: bio je to jedan od manevara hrvatskih vlasti sa namerom eliminisanja bilo kakve pojave "jake" uprave nacionalne zajednice Italijana.

Početkom 1950-ih situacija sa italjanskom zajednicom u Hrvatskoj i Sloveniji postaje jako nepovoljna: ukidaju se čak i manifestacije kulturnog karaktera zamenjene formalno političkim nazivom "Druženjem Italijana" dobro kontrolisanim od slovenačkih i hrvatskih komunista. UIIF postaje prostor za teritorijalno posezanje Slovenije (Jugoslavije) za Trstom: dokumenti iz tog doba ukazuju na velik broj protesta zbog "ponovnog jačanja italijanskog iredentizma" i najava čistki unutar ital. zajednice, na poplavu proglasa o "ideološkom uzdizanju" - nacionalizmu zamotanom u "socijalistički patriotiam". Ništa se ne govori o očajnom stanju unutar ital. zajednice ili o zloglasnim "dekretima Peruško", kojima se nameravalo nasamariti slovenačke i hrvatske učenike na temelju njihovog navodnog "originalnog prezimena" i zabranjujući slovenačkoj i hrvatskoj deci upis u ital. škole, zatvaranjem na desetke škola i prisilnim preselenjem na stotine učenika ital. materinjeg jezika u škole na hrv. i slov. jeziku. U tim godinama nestali su u tišini mnogi ital. kulturni centri, dok je bilo raznoraznih apela UIIF-a radi "nedovoljnih prava Slovenaca u Trstu" i protiv "odnarođenih Hrvata u Istri".

Riječka Kristalna noć je naziv za šovinističke ispade između 9. i 10. oktobra 1953. U vreme najžešće krize oko tršćanskog pitanja, održava se nacionalistički antiitalijanski miting kada nahuškani doseljenici napadaju i uništavaju sve italijanske natpise na trgovinama, uredima, školama i ulicama i trgovima: što praktički znači kraj viševekovne javne upotrebe italijanskog jezika u Rijeci, a Unija je obavijena šutnjom.

Buđenje '60-ih i pritisak početkom 70-ih

Odmrzavanjem odnosa između Jugoslavije i Italije nakon Londonskog memoranduma utiče i na ital. zajednicu: Ha Skupštini u Izoli 1958. prvi put se govori o ulozi UIIF-a kao "mosta u odnosima između dve zemlje", omogućavajući čitavu seriju kulturnih i političkih razmena.

Prvi put u svojoj istoriji kandidat za predsedništvo riječkog SK je odbačen: umesto njega je izabran Kopranin Nerino Gobo - partizanski komandant sa ratnim imenom "Đino" (osuđen u Italiji za bacanje ljudi u fojbu Plutone kraj Trsta) - dok je za sekretara izabran Riječanin Feručo (Ferruccio) Glavina, koji je doprinio takvom odvijanju situacije. Tada se razdvaja školska komisija od kulturno-umetničke, koju je vodio prof. Antonio Bormè i sam Glavina, koji su dali poticaj za seriju inicijativa koje se odvijaju 1960-ih.

Između 1961. i 1963. se odvija situacija u demokratskijem okruženju sve do 11. skupštine Unije (Rovinj, 30. jula 1963), kada se usvaja novi statut i nova pravila. Prvi put se govori o bilingvizmu koji je praktički ukinut '50-ih godina: poped pomenyte Kristalne noći y Rijeci se od 1954. službeno se menjaju dvojezični nazivi ulica i trgova, bpišy ce aytoxtoni toponimi (Fjymapa, Topeta, Montelo, Koctabela...), ckidajy ce nazivi "taljanaša" popyt najycpešnijix gpadonačelnika Pijeke: Ckappe (Iginio Scarpa) i Čote (Giovanni Ciotta), a i Dante, da Vinči, Ticijan... poctajy nepodobni, a da cene cpominje nacilna i macovna kpoatizacija i clovenizacija ictapckix toponima kada cy na ydapy čak i aytoxtoni clovencki nazivi koji ne zvyče dovoljno xpvatcki ili clovenački (Cavičenta>Cvetvinčenat; Topolovac>Topolovec). U UIIF-u se počelo govoriti o "autonomiji" (tabù koncept u Hrvatskoj i Sloveniji, za razliku od Srbije gdje je data autonomija zbogg etnički mešanog stanovništva Vojvodine i Kosova), a Borme pokreće suradnju sa Italijom.

Na udaru hrvatskog nacionalističkog pokreta

Između 1963. i 1970. bilježi se plodno razdoblje: nova uprava Unije (Antonio Borme predsednik, Korado Ilijazić (Corrado Illiasich), sekretar, Feručo (Ferruccio) Glavina i Apollinio Abram potpredsednici) pokreće 1965. saradnju sa Narodnim univerzitetom iz Trsta (Università Popolare di Trieste - UPT), preko koga italjanska država pruža pomoć raznim italijanskim kulturnim centrima. Ova saradnja je bila prekidana u doba hrvatskog nacionalističkog pokreta početkom 70-ih (Maspok) kada nacionalističke vlasti u Zagrebu vide u saradnji opasnost od navodnog "revanšizma i ital. iredentizma" sa posledicama u kašnjenjima i oštrim kritikama, sve do zabranjivanja već organiziovanih inicijativa.

Činjenica da do tada vlasti u Italiji su minimalnu uzimali k srcu sudbinu italijanske zajednice u Jugoslaviji (Sloveniji i Hrvatskoj) i zbog zatvorenog stava udruženja ezula (izvjeglica iz Istre, Rijeke i Zadra) prema "preostalima", "izdajicama".

Na Skupštini 1971. u Poreču možda dolazi do najveće zrelosti u UIIF-u sa predlogom transformacije Italijanskih centara kulture u Zajednicu Italijana koje bi predstavljale sve građane ital. nacionalnosti na nekom području bez limitiranja samo na kulturno i kreativno izražavanje. Unija Italijana - zaključuje se - postaje "subjekt ravnopravnosti u društvu".

Zaključci skupštine u Poreču izazivaju buru, postaje objekt stalnih i teških kritika nacionalističke vlasti u Zagrebu kao i raznih hrvatskih nacionalističkih grupacija koje tada ekspandiraju - druge etničke grupacije predstavljaju "ugrozu za hrvatsku naciju".

Svaka nova inicijativa UIIF-a dočekuje se na nož obnavljajući "impresivnu" šovinističku konstantu - optuživanja Italijana za iredentizam pa i za fašizam. Skromna inauguracija dvojezične ploče novoosnovanog Centra za istorijska istraživanja u Rovinju (Centro di Ricerche Storiche di Rovigno) na kojoj je pisalo da je Republika Italija doprinela restauraciji zgrade, izaziva žestoku kampanju u hrvatskoj štampi. Na opetovane zahteve Unije i građana Kvarnera 1970-ih da se na Učki postavi repetitor kako bi se mogao pratiti program TV Kopar-Capodistria na tial. jeziku hrvatske se vlasti ustrajno oglušuju, a cinično "obrazloženje" direktora RTV Zagreb bilo je da oni ne mogu odgovarati za program koji nije kod njih napravljen.

Unatoč obračunu hrvatskih vlasti sa Maspokovcima ne prestaje pritisak na Uniju te se tako u oktobru 1973. dijeli organizacijama Zajednice dijele leci s optužbama protiv rukovodstva Unije i njenog predsednika, pa na saslanku Odbora u Puli 13. IX 1974. dolazi do smenjivanja predsednika Antonija Bormèa.

Kriza sredinom '70-ih

Nakon defenestracije Bormèa i novih limitirajućih mera UIIF još jednom pada u dugi period apatije, Odluke iz Poreča se ukidaju, a i Statut je ukinut: čitava ta operacija poverena je novom rukovodstvu koje se po enti put ravna prema direktivama iz Zagreba sa novim predsednikom ad interim Luiđijem Ferijem (Luigi Ferri). Kriza je bila toliko duboka da je prekinuta 30 godišnja redovna delatnost: sama Skupština se 6 godina ne saziva, a i na sednici u Puli (maj 1977) se jedino konstatira slaba aktivnost bez ikakve rasprave o uzrocima.

Par meseci kasnije Socijalistički savez (SSRN) nudi novi statut, iz koga se sva aktivnost Unije svodi jedino na kulturno polje. Na sastanku Unije bira se novo rukovodstvo: Mario Bonita (predsjednik), Đyzepe Degrasi (Giuseppe Degrassi), Nelida Milani i Leo Fuzili (Fusilli)(potpredsednici), Lorenco Vidoto (sekretar). Potpuno novi u društvenim aktivnostima nastavljaju s preostalom aktivnošću pa tako na sportsko-rekreativnom planu sudeluju na Igrama mladih narodnosti 1984-1985.

1980-te: od apatije do buđenja - jezik sredine

Između 1982. i 1985, u krugu UIIF-a se razvija rasprava o "Socijalizaciji italijanskog jezika i kulture" kada, po uzoru na rešenja u SAP Vojvodini i na SAP Kosovu, traže primenu bilingvizma tako da se uvede italijanski kao "jezik sredine" ("lingua d'ambiente") na području Istre i Rijeke pored glavnog hrvatskog ili slovenačkog jezika. Tada je u riječkim hrvatskim osnovnim školama i uvedeno učenje italijanskog jezika kao "jezika sredine", ali je na žalost sa "demokratizacijom Hrvatske", tj. uspostavom nacionalističkog režima 1990-ih, to stečeno pravo ukinuto.

U međuvremenu sve je izrazitiji problem dramatičnog smanjenje broja italijana u Jugoslaviji pa tako prema popisu stanovništva iz 1981. na području Istre i Kvarnera pokazuje najniži postotak u novijoj istorijii: samo 15.132 građana Jugoslavije se izjasnilo kao Italijani što je pad od 30,6% u odnosu na deset godina ranije. Sve to ukazuje na nestanak italijanske etničke zajednice. Inače u Italijani su spadali u narod s najviše etnički mešanih brakova u SFRJ - od preko 80%.

Krajem 1987. skupljaju se potpisi protiv predloga zakona o smanjivanju prava korištenja jezika narodnosti (manjina), a par meseci kasnije nastaje "Gruppo d'opinione '88": raznolika grupa koja predlaže demokratizaciju i temeljenje UIIF-a na širim principima.

Predsedništvo UIIF elaborira novu "Progrmatsku platformu" nazvanu "Za skok u kvaliteti" ("Per un salto di qualità"), koja je data na raspravu i promenu u bazi (nakon 30 godina od uvođenja samoupravljanja, ono je tek tada prvi put u Uniji primenjeno). Nova platforma je potvrđena na Trečoj Konferenciji Unije Talijana Istre i Rijeke, održanoj u Bujama 9. maja 1988. Na raspravi su se čuli disonantni tonovi pa tako Pjetro Nutricio (CI iz Opatije) i drugi upućuju žestoku kritiku. Na inicijativu Fulvija Varljena i Ezia Đurićina (Giuricin) in primis, skupa sa drugim članovima UIIF-a 2. februara 1988. osniva se u Rovinju "Pokret za Konstituciju", za reformu UIIF-a. Predsednikom Pokreta imenovan je Antonio Bormè. Među osnivačima su bili i Korado Iliaіić, Feručo Glavina, Olga Miloti, Denis Vizintin i dr. Nakon mnogih sastanaka postignut je dogovor sa Predsedništvom UIIF-a na konferenciji u Labinu 1990.

Promena imena Unije i razočarenje promenama u društvu

.

Od 25. do 27. januara 1991. održavaju se izbori za nova tela Unije na kojima je sudelovalo 13.150 Italiana (84,48% sa pravom glasa). Prva konstituitivna skupština održana je u Puli 13. III. 1991. kada je za predsednika izabran Antonio Bormè, a za predsednika izvršnog odbora Mauricio Tremul.

U 4 meseca privremenog mandata događa se odcepljenje Slovenije i Hrvatske (sa posledicama podele italijanske zajednice pod dve nacionalne države), nastavlja se aktivnost u raznim Zajednicama Italijana i na novom programu rada, prihvaćenom na 2. konstituitivnoj skupštini u Rijeci 16. VII. 1991., kada se menja ime organizacije u Unione Italiana (UI) - Italijanska unija. Smrt Antonija Bormea (8. VIII. 1992) bio je velk udarac za UI, a funkciju predsednika preuzima Đuzep (Giuseppe) Rota.

1993. se održavaju novi izbori za skupštinu Unije, čija se organizacija definra na Izvanrednoj skupštini u Poreču, u okviru koje je pokrenuto pitanjr dvojezičnosti u Istri, jer nacionalistička vlasti u Zagrebu novim zakonima ograničava prava etničkih zajednica s obzirom na udio u postotku, a ukidajy ce stečena prava (npr. u Rijeci se ukida dotadašnje pravo da je italijanski službeni jezik u gradu).

Napori Unije okrunjeni su 5. XI. 1996 potpisivanjem italijansko-hrvatskog dogovora o nacionalnim manjinama, kojim se Italijanskoj uniji priznaje pravo da predstavlja celokupnu italijansku zajednicu, ali najvažnije pitanje ukidanja ili umanjivanja stečenih prava nije rešeno..

Sledeće godine bilježe uspone i padove: italijanska etnička zajednica belježi na popisu 1991. značajan porast (kao odgovor na agresivnu naconalističku politiku vlasti u Hrvatskoj i Sloveniji, mnogi neopredeljeni (etnički mešani) opredeljuju se kao Italijani), dok 10 godina kasnije se blježi pad (mnogi se opredeljuju kao Istrijani). Unutar italijanske etničke zajednice zavladalo je veliko razočarenje zbog lažne demokratizacije u hrv. i slov. društvu, a ta spoznaja da je onemogućena ikakva važnija promena, odražava se i unutar Unije pa tako na izborima za skupštinu 2006. izlazi samo 32,6% glasača, a figure koje dominiraju, Furio Radin i Mauricio Tremul, svojim nedostatkom vizija i oportunizmom, uveliko doprinose toj apatiji. U Rijeci su 2015. skinute poslednji dvojezični natpisi ulica (Uspon - Salita Ladislava Tomèe i Irene Tomeè), a Zajednica i Unija ćuti. Vlast u Zagrebu drastično smanjuju dotaciju za novine La Voce, a Unija ćuti.

Osnovni su problemi da je broj Italijana neznatan zbog egzodusa i procesa kroatizacije i slovenizacije Istre i Rijeke, koje sve više gube svoju osnovnu karakteristiku, a to je multikulturalnost. Sa druge strane stvaranje granice između Italijana pod Slovenijom i pod Hrvatskom te različit ulazak u EU stvara razliku među njima; veliki uspeh istarske stranke Istarskog demokratskog sabora - Dieta Democratica Istriana u delu Istre pod Hrvatskom razvio je veliku nadu kod istarskih Italijana, naročito nakon uspešnog uvođenja dvojezičnosti u Županij, ali uskoro razočaranih sukobima unutar stranke i potpadanjem pod uticaj provincijalne i neprincipijelne hrvatske stranačke scene te odustajanje od veće autonomije Istre i dosljednog provođenja bilingvizma. Svemu tome treba pridodati neshvatljivo ponašanje i delovanje slovenačkih i hrvatskih političara koji u postojanju italijanske etničke zajednice na vlastitim granicama vide kao problem umesto kao priliku.

Igre slovenačkih vlasti

Kako slovenačkim nacionalistima (u socijalizmu kao i u restauriranom kapitalizmu) nikako nije odgovarala jedinstvena organizacija Italijana na tlu Jugoslvije u dijelu Istre koji je anektirala Slovenija progresivno se umanjuje institucionalna i reprezentativna uloga Unije u korist Samoupravne zajednice italijanske nacionalnosti - Comunità Autogestita della Nazionalità italiana (C.A.N., nazvana i CAN Obala - u postupku prisilne slovenizacije čak se ukida dvomilenijski toponim Istra i zamenjuje s Obala), stvorena po direktivi vlasti SR Slovenije krajem 1974., u sklopu konfederalizacije SFRJ i stvaranja 6 centralističkih tvorevina. Danas jedino ovu organizaciju režim u Ljubljani službeno priznaje u institucijalnim odnosima sa italijanskom etničkom zajednicom u Sloveniji. Nasuprot, Talijanska unija je priznata samo kao organizacija s privatnim pravom kao i bilo koje udruženje građana. Ovo pitanje je predmet rasprave u italijanskim institucijama u obje republike zbog takve nasilne podjele Italijana u regiji.

Unutrašnja organizacija

UI okuplja oko 30.000 građana iz dve republike, pripadnika autohtone italijanske etničke zajednice najviše iz Istre, Rijeke i nekih mesta na Kvarneru i u Dalmaciji koji su preostali nakon velikog egzodusa. Unija je organizirana u 52 lokalne sekcije (46 u Hrvatskoj i 6 u Sloveniji), Zajednica Italijana - Comunità degli Italiani (C.I.), predstavljene sa po jednim predstavnkom u slov. i hrv. parlamentu. Aktualna je i moguća izmena Statuta kako bi se omogučilo delovanje UI i u Crnoj Gori po zahtevu Zajednice Italijana Crne Gore - Comunità degli Italiani del Montenegro (stvorena 2005. sa sedištem u Kotoru (Cattaro) s oko 460 članova).

Unija je vlasnik i osnivač važnog Centra za istorijska istraživanja - Centro di Ricerche Storiche u Rovinju koji ima status Depozitne biblioteke Saveta Evrope ("Biblioteca depositaria del Consiglio d'Europa") sa 100 000 naslova.

Ostale institucije povezane sa Unijom su: Italijanska drama-Dramma italiano iz Rijeke; Centar učenja klasične muzike-centro studi di Musica Classica "Luigi Dallapiccola" (Luiđi Dalapikola) sa sedištima u Bertonigli-(Verteneljo), Puli i Rijeci; Društvo za proučavanje i istraživanje-Società di Studi e Ricerche "Pietas Iulia" u Pul; Italijanski centar za promociju, kulturu i razvoj-Centro Italiano di Promozione, Cultura, Formazione e Sviluppo "Carlo Combi" iz Kopra i dr.

Mediji

Službena novina zajednice Italijana je La Voce del Popolo, publikacija izdavačke kuće Edit u vlasništvu Unije. Pored toga Radio Koper - Capodistria i TV Koper - Televapodistria imaju celodnevne programe na ital. jeziku u kojima prate delatnost C.I. iz čitave Istre. Sa Unijom su povezane i italijanske redakcije Radio Rijeke-Fiume i Radio Pule.

• Izdavačko poduzeće Edit sa dnevnim novinama La voće del popolo, te časopisima La Batana, Panorama, Arkobaleno
• Radio Koper - Capodistria
• TV Koper - Telecapodistria
• informativne emisije na ital. jeziku na Radio Rijeci, Radio Puli i TV Nova (Pula).

Zajednice Italijana - C.I

Unytap Unije delujy 53 Zajednice Italijana y cledećim naceljima :

Zajednice Italijan

- Opatija (Abbazia); - "Đuzepina Martinuci" y Labiny (Albona); - Buje (Buie); - "Santorio Santorio" y Kopry (Capodistria); - Kaštel (Castelvenere); - "Frančesko Patricio" y Cresy (Cherso); - Novigrad (Cittanova); - Krasica (Crassizza); - Bertoki (Bertochi), - Hrvatini-Ankaran (Crevatini-Ancarano); - Vodnjan (Dignano); - Mošćenička Draga (Draga di Moschiena); - Fažana (Fasana);- Rijeka (Fiume); - "Armando Kapolikjo" y Galižani ("Armando Capolicchio" Galesano); - Grožnjan (Grisignana); - "Paskvale Bezenci delji Ugi" y Izoli (Pasquale Besenghi degli Ughi" Isola d'Istria); - "Dante Aligijeri" y Izoli; - Lovran (Laurana); - Livade Gradinje (Levade Gradigne); - Lipik; - Mali Lošinj (Lussinpiccolo); - Materada (Materada); - Momjan (Momiano); - Baderna (Mompaderno); - "Andrea Antiko" y Motovuny (Montona); - "Dante" ZI Moslavine y Kutini; - Versar (Orsera); - Poreč (Parenzo); - Buzet (Pinguente); - "Đyzepe Tartini" y Pirany; - Pazin (Pisino); - "Libertà" - Ploštine; - Pula; - "Marko Garbin" y Rovinjy (Rovigno); - Savudrija (Salvore); - Babići (San Lorenzo Babici); - Kaštelir-Labinci (Santa Domenica-Castellier); - Sišan (Sissano); - "Frančesko Karara" y Splity (Spalato);  ;- Šterna (Sterna); - Zrenj (Stridone); - Tar (Torre); - "Fulvio Tomica" y Umagy; - Bale (Valle); - Krk (Veglia); - Bertonigla (Verteneglio); - Nova Vas (Villanova del Quieto); - Višnjan (Visignano); - Vižinada (Visinada); - Zadar; - Zagreb; - "Đan Frančesko Bjondi" y Hvary (Lèsina).

- Kotor (Càtaro) (Boka kotorska, Crna Gora), koja je u sastavu Zajednice Italijana Crne Gore (Comunità Nazionale Italiana del Montenegro) u očekivanju priključenja Uniji. Ova zajednica broji 600 članova od čega 420 su italofoni.

Srednje škole

• 

  'Ličeo' - italijancka cpednja škola y Pijeci

  Gimnazija Đan Rinaldo Karli - Kopar
• SMCI Leonardo da Vinci, Buje
• SM Pietro Kopo, Izola
• SMCI Rijeka
• Gimnazija Antonio Sema, Piran
• SMC Dante Aligijeri, Pula
• SMCI, Rovinj

Poznati članovi

• Vlado Benusi, pevač, kompozitor
• Lopedana Boljyn (Bogliun), pecnikinja
• Rikardo Bozaci Riki (Richardo Bosazzi Ricky), pevač, kantautor
• Raniero Brumini, glumac
• Marino Budičin, istoričar
• Alesandro Damiani, pisac, novinar
• Đana (Gianna) Depoli, glumica
• Franjo Gruber, lekar, profesor
• Roberto Haler, pijanist, kompozitor
• Viliam (William) Klinger, istoričar
• Enio Makin (Machin), fudbaler
• Sem Malvić (Malvich), boksep
• Laura Markiđ Marchig, pesnikinja, književnica
• Lučifero Martini, pesnik, pisac
• Antonio Mikulian, istoričar
• Nelo Miloti, kompozitor
• Đanfranko Mikca (Gianfranco Mixa), slikar
• Elvia Načinović (Nacinoich), glumica
• Bruno Petrali, glumac, pop pevač
• Osvaldo Ramous, pesnik, pisac
• Mauro Ravnić (Ravnich), fudbaler (golman)
• Nereo Skalja (Scaglia), glumac
• Đakomo Skoti (Giacomo Scotti), pesnik, prozaist
• Eros Sekvi (Sequi), pisac
• Mate Solis, slikar
• David Stefanuti, dirigent.
• Mauro Stipanov, slikar
• Đorđo (Giorgio) Surian, operni solist
• Leonora Surian, glumica, pevaćica
• Fylvio Tomica (Tomizza), pisac
• Erna Tončinić (Toncinich), slikarica
• Romolo Venuči (Venucci), slikar