Nacionalni park Kolheti
| Nacionalni park Kolheti | |
|---|---|
IUCN kategorija II (nacionalni park) | |
 | |
  | |
| Mjesto |  Gruzija |
| Koordinate | 42° 16′ 39″ N 41° 41′ 46″ E / 42.27750° S; 41.69611° I |
| Površina | 807,99 km²[1] |
| Osnovano | 1947, 1998 |
| Upravljačko tijelo | Gruzija |
Nacionalni park Kolheti (gruz. კოლხეთი ), je nacionalni park smešten u Malgeriji-Gornjoj Svaneti i Guriji u istorijskom regionu Kolhida u zapadnoj Gruziji.[2] Vlažna područja Centralnog Kolhetija su močvarna područja od međunarodnog značaja, Ramsarski lokalitet - prema Ramsarskoj konvenciji.[3] Leži na obalnoj ravnici na Crnom moru, između ušća reke Tikori i mesta Supsa i prostire se u okruzima Zugdidi, Hobi, Lančhuti, Senaki i Abaša. Park je osnovan tokom 1998. i 1999. godine u okviru Gruzijskog projekta integrisanog upravljanja priobaljem, koji su finansijski podržali Svetska banka i Globalni fond za zaštitu životne sredine (GEF). Nacionalni park Kolheti prostire se na površini od 28.940 hektara, i sa zaštićenim močvarnim područjem obuhvata 33710 hektara, obuhvatajući područje nekadašnjeg Državnog rezervata prirode Kolheti, površine 500 hektara, koji je osnovan 1947, i okolna močvarna područja, uključujući jezero Paleostomi.[4]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Drevna istorija Kolhetija[uredi | uredi izvor]
Nacionalni park Kolheti nekada je bio deo tropske i delimično suptropske zone tercijarnog perioda koja se protezala preko kontinenta Evroazije. Oko 2000 godina pre nove ere, ovde je stvorena prva gruzijska država, Kolheti, poznatija kao "Kolhida", i to je bilo mesto gde je iskovana prva gruzijska kovanica, "Kolhuri Tetri". Kolhida se u grčkoj mitologiji pojavljuje kao ivica sveta, a u istorijskim hronikama širom zapadne Azije i istočne Evrope pominje se od davnina.[5][6] Kolhida se pojavljuje u mitu o Jasonu i Argonautima i njegovoj potrazi za Zlatnim runom. Kolhida je takođe bila zemlja u kojoj je mitološki Prometej kažnjen vezivanjem za planinu, dok mu je orao jeo jetru zbog otkrivanja tajne vatre čoveku. Amazonke su takođe bile skitskog porekla iz Kolhide. Glavni mitski likovi iz Kolhide su Ejet, Idija, Pasifaja, Kirka, Medeja, Kaliopa i Apsirt.
Napredna ekonomija i povoljni geografski i prirodni uslovi tog područja privukli su mileske Grke koji su kolonizovali obalu Kolhide,[7] uspostavljajući trgovačke punktove na tom području u Potiju, Očamčiru i Suhumi u 6-5. veku pre nove ere. Ovi lokaliteti leže izvan granica koje je Aleksandar Veliki osvojio u 4. veku pre nove ere. Nakon propasti Persijskog carstva, značajan deo Kolhide lokalno je postao poznat kao Egrisi i pripojen je nedavno stvorenom Kraljevstvu Iberija (Kartli) oko 302 p.n.e. Ovaj region je zadržao određeni stepen nezavisnosti do osvajanja od strane Mitridata Pontskog oko 101. p.n.e.
Regiju su naseljavala brojna povezana, ali i različita plemena čija su naselja ležala pretežno uz obalu Crnog mora.[8]
Za vreme vladavine Rimskog carstva, Rimljani su gradili velike tvrđave duž morske obale, ali im je bilo sve teže održavati red. U nizije i obalna područja današnjeg morskog područja parka često su upadala snažna planinska plemena, pri čemu su Svani i Henioki bili najsnažniji od njih. Godine 69. nove ere, narod Pontusa i Kolhide pod Anicetusom organizovao je veliki ustanak protiv Rimljana, koji su postajali sve slabiji.[9] Do 130-ih, razna kraljevstva su zauzimala to područje od juga do severa. Goti, nastanjujući Krim i tražeći novi dom, probili su se do Kolhide 253. godine, ali su bili odbijeni uz pomoć rimskog garnizona iz Picunde. Od 3. do 4. veka, Lazički kraljevi su potčinili većinu lokalnih kraljevstava i kneževina, a nakon toga se država zvala Lazica (Egrisi).[6]
Savremena istorija i razvoj[uredi | uredi izvor]
U moderno doba, velika drenaža - isušivanje zemljišta, koju su sovjetske vlasti preduzele, posebno 1920-tih radi razvoja privrede, imala je razarajući uticaj na vlažni ekosistem i 1947. godine dovela je do formiranja malog rezervata od 500 hektara, nazvanog Državni rezervoar prirode Kolheti.[10] Međutim, imajući u vidu da okolna močvarna područja sadrže mnogo bogatih biogeografskih i paleogeografskih informacija od velikog značaja za naučnike i gruzijsko nacionalno nasleđe, to područje je dobilo status RAMSAR 1996. godine.[4] To je dovelo do toga da se Nacionalni park Kolheti zvanično osnuje kao nacionalni park, između 1998. i 1999. godine, koji su finansijski podržali Svetska banka i Globalni fond za zaštitu životne sredine.[11]
Međutim, ubrzo nakon što je park osnovan, 1999. godine započela je izgradnja privatno finansiranog naftnog terminala Kulevi u okviru parka, s ciljem izgradnje 16 cisterni kapaciteta 22.000 kubnih metara, uz železnicu koja bi prevozila do 35 miliona tona nafte kroz nacionalni park.[12] Po izgradnji, tankeri od 100.000 do 150.000 tona prevozili bi naftu iz Crnog mora kroz rezervat. Iskopavanje pristupnog kanala kroz morski rezervat je počelo zanemarujući sporazume o životnoj sredini koje su sačinile gruzijska vlada, Svetska banka i konzervatori. Lokalne i međunarodne nevladine organizacije koje su podnosile su peticije protiv naftnog terminala, i Zelena alternativa, gruzijska nevladina organizacija, bile su posebno aktivne u protestima, ali bez početnog uspeha. Na kraju je izgradnja terminala Kulevi napuštena krajem 2002. godine, navodno iz finansijskih razloga, ali morsko područje Nacionalnog parka Kolkheti i dalje ima problema sa zemljištem na kome je naftnim i gasnim kompanijama dozvoljena eksploatacija nafte, što je u sukobu sa zvanično imenovanim zaštićenim područjem.
Hidrologija[uredi | uredi izvor]
Preko polovine parka, 15.742 hektara, čine močvarna područja.[10] Mnoge male reke i potoci prolaze kroz park uglavnom kroz ravnu obalnu ravnicu na prosečnoj nadmorskoj visini od 0–10 metara. Uz obalu Crnog mora razvio se uski greben dine, širok oko 100-200 metara, koji se uzdiže oko 2-3 metra iznad obalne ravnice. Veliki deo zemljišta su tresetna močvara i bare[13] koje se nalaze na priobalnoj ravnici. Na nekim mestima slojevi treseta su veći od 12 metara, što je rezultat nanošenja gline, peska, mulja i treseta u poslednjih 4000 do 6000 godina.
Klima[uredi | uredi izvor]
Klima Nacionalnog parka Kolheti je topla i vlažna klima, a godišnje padavine kreću se od 1500 do 1600 mm, relativno jednake tokom godine. Park je podložan jakim obalnim vetrovima, a u najhladnijem mesecu januaru temperatura može pasti i do 4,5 °C. Tokom leta je umerena temperatura koja u avgustu dostiže prosečnih 22 °C.[10] Međutim, temperature u avgustu dostizale su ponekad i do 34 stepena Celzijusa.[14]
Flora i fauna[uredi | uredi izvor]
Flora[uredi | uredi izvor]
Klima parka i obilje vode je rezultiralo bogatim biodiverzitetom flore u priobalnim močvarama i poplavljenim šumama i listopadnim šumama močvara, koje uglavnom čine bradati jova, nekoliko vrsta vrba i hrastova i beli jasen.[14]
Priobalne tresetne močvare su dom mnogih vrsta biljaka, uključujući sfagnum mahovine, Okrugolisnu rosulju, Carex lasiocarpa i Menyanthes trifoliata.[10] U šumama raste zimzeleno šiblje poput Hedera colchica i endemske vrste, poput hrasta lužnjaka, hrasta kitnjaka[14] kao i crna jova, Quercus hartwissiana i Pterocarya pterocarpa.Vodene biljke, poput belog lokvanja, uobičajene su u većem delu vodenih staništa parka, dok je poznato da Rhododendron flavum [15] i Rhododendron ponticum rastu daleko od obale u alpskom delu Nacionalnog parka Kolkheti.
Fauna[uredi | uredi izvor]
Močvare i močvarne šume u parku sadrže brojne ugrožene vrste poput srna, divljih svinja, vidri i Triturus vittatus, a odnedavno je uvedena i populacija nutrija.[14] U njoj žive kavkaske podvrste obične žabe i velike zelene žabe i brojne vrste zmija, uključujući belouške, rečne zmije, slepiće i ređe smukove. Evropska barska kornjača i Artvin gušter takođe se mogu naći kao i istočnjački salamander. Nekoliko vrsta delfina, uključujući običnog delfina, kljunastog delfina i Phocoena phocoena naseljavaju morska staništa parka, a 194 različitih vrsta ptica se nalaze u nacionalnom parku, uključujući i 21 vrstu koje koriste područje tokom sezonske migracije.[4] Neke od endemskih ptica u parku nalaze se na listi IUCN- a i gruzijske "Crvene knjige", jer su na rubu istrebljenja u tom području, uključujući crnu rodu, ždrala i veliku belu čaplju.[10] Ćubasti gnjurac, crveno-vrati gnjurac, crno-vrati gnjurac, veliki kormoran, žuta čaplja, evroazijski kašikar, ražanj, mala lisasta guska, zlatokrila utva, tankokljuni sprudnik, velika šljuka, i raznovrsne patke, barske ptice, liske, galebovi i čigre su uobičajeni u parku u toku sezone, a i belorepani su evidentirani u parku, iako su veoma retki.
Turizam[uredi | uredi izvor]
Uprkos zaštiti parka, gruzijska vlada je nedavno pronašla način da privuče turiste uz istovremeno održavanje i zaštitu prirodnog staništa. Park je otvoren za turiste 2007. godine, i privukao je 1000 ljudi te godine.[5] U ponudi su brodske ture, posebno na jezeru Paliastomi i na reci Pichori, zatim ronjenje, posmatranje ptica, planinarenje i jahanje.
Izleti brodom u Nacionalnom parku Kolkheti uključuju tzv. Eko-veslanje stazom na mirnoj vodi. Staza je pogodna za početnike u veslanju i više orijentisana na opuštajući dan uz priliku da nauče o prirodi u Nacionalnom parku Kolheti. Dužina staze je 9,2 km.
Postoji i staza za iskusnije veslače u kanuima, dužine 10 km, sa četiri staze. Glavna tema ove staze je "Živeti sa vodom".
Obilazak brodom Pored Nacionalnog parka Kolheti nudi organizovane izlete brodom do nekoliko prelepih destinacija. Vreme plovidbe na jezeru Paliastomi može biti 1,2, ili 3 sata. Ruta polazi od ulaza u jezero Paliastomi. Sa kule za promatranje ptica mogu se posmatrati ptice selice, od kojih su neke retke vrste koje traže sigurna utočišta u gustišima vegetacije.
Uprava parka dozvoljava sportski ribolov .[5]
Napomena[uredi | uredi izvor]
Podaci o površini parka - 807,99 km² se razlikuju u člancima na različitim jezicima: ovde je podatak o površini preuzet prevodom članka sa engleskog jezika. (Članak na ruskom jeziku navodi 446 km², a na ostalim jezicima - oko 289 km² )
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Kolkheti in Georgia”. protectedplanet.net. Arhivirano iz originala 26. 10. 2018. g. Pristupljeno 19. 4. 2020.
- ^ Kolkheti in Georgia Arhivirano na sajtu Wayback Machine (26. oktobar 2018) Protected Planet
- ^ Wetlands of Central Kolkheti in Georgia Arhivirano na sajtu Wayback Machine (16. novembar 2018) Protected Planet
- ^ a b v „Sites to visit:Kolkheti National Park”. Georgian Holidays. Arhivirano iz originala 26. 04. 2013. g. Pristupljeno 14. 9. 2009.
- ^ a b v Rekhviashvili, Anna (25. 4. 2008). „Kolkheti National Park ready to welcome tourists”. Georgian Daily. Pristupljeno 14. 9. 2009.
- ^ a b „Sister Parks”. NPS. Pristupljeno 27. 9. 2009.
- ^ West, Barbara A. (2009). Encyclopedia of the peoples of Asia and Oceania. Facts on File University of California. str. 171. ISBN 0-8160-7109-8.
- ^ "Abkhaz", in The Annual of the Society for the Study of Caucasia, 3, 13-18, Chicago, 1991
- ^ French, David H., Lightfoot, Chris S. (1989). The Eastern frontier of the Roman Empire: proceedings of a colloquium held at Ankara in September 1988, Part 1, Volume 553 of BAR international series. British Institute of Archaeology at Ankara. ISBN 0-86054-700-0.
- ^ a b v g d „Kolkheti National Park”. Kolkheti National Park. Arhivirano iz originala 13. 5. 2009. g. Pristupljeno 27. 9. 2009.
- ^ „Kolkheti National Park”. Georgian holidays. Arhivirano iz originala 26. 04. 2013. g. Pristupljeno 27. 9. 2009.
- ^ „Georgia Integrated Coastal Management Project: Kolkheti National Park”. BICUSA. Arhivirano iz originala 6. 10. 2006. g. Pristupljeno 27. 9. 2009.
- ^ Water management and investment in the new independent states: proceedings of a consultation between economic/finance and environment minister:16–17 October 2000, Almaty, Kazakhstan. Organisation for Economic Co-operation and Development, OECD Publishing. 2001. str. 46. ISBN 92-64-18701-4.
- ^ a b v g „Wetlands of the western Georgia: Kolkheti national park”. Caucasus Birding. Arhivirano iz originala 21. 7. 2011. g. Pristupljeno 27. 9. 2009.
- ^ Rhododendron flavum