Stefan Radičević
| Stefan Radičević | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | Kraj 18. veka |
| Mesto rođenja | Novi Sad, Austrougarska |
| Datum smrti | 11. mart 1871. |
| Mesto smrti | Beograd, Kneževina Srbija |
| Zanimanje | političar i pravnik |
Stefan Radičević ili Stevan Radičević (Novi Sad — Beograd, 11. mart 1871) bio je srpski pravnik i političar. Bio je srpski ministar pravde i prosvete i član Državnog saveta.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođen je u Novom Sadu gde se i školovao, a bio je stric srpskog pesnika Branka Radičevića.[1][2]
U Beču je studirao pravo.[2] Njegovi neprijatelji su o njemu govorili da je bio samo trgovački kalfa pre prelaska u Srbiju.[2] Rano je stupio u službu u magistratu.[1] Pre prelaska u Srbiju bio je dijurista u Zemunu.[1] U Srbiju je prešao 1830. godine i postavljen je za člana zakonodavne komisije pri beogradskom narodnom sudu, kojoj je na čelu bio Vuk Stefanović Karadžić.[3] Od kraja 1830. zajedno sa Dimitrijem Davidovićem sakupljao je građu za pisanje ustava.[4] Početkom 1831. postavljen je za sekretara Kneževske kancelarije.[5] Krajem 1834. godine smenjen je sa položaja sekretara.[5] Pošto knez nije bio zadovoljan ranijim radom zakonodavne komisije, Radičević je postavljen 1834. za člana nove zakonodavne komisije.[4] Sastavio je do Mitrovdana 1834. godine policijski i krivični zakonik i popratio ih svojim tumačenjima.[4] Radio je sa Dimitrijem Davidovićem i na ustanovi Državnoga saveta.[4] Pomagao je Davidoviću u pisanju Sretenjskog ustava.[4]
Nakon proglašenja Sretenjskog ustava postao je 1835. sekretar Državnog saveta.[1] Tada je bio najmlađi savetnik.[1] Kada je poništen Sretenjski ustav onda je do kraja aprila 1835. Radićević sam napisao jedan nacrt novoga ustava, a drugi nacrt je napisao u okviru komisije.[4] Po Radičevićevom nacrtu skoro sva vlast je bila koncentrisana u rukama kneza, tako da je zakonodavnu vlast knez trebao da deli sa Savetom, izvršna vlast je bila u rukama kneza, a sudska vlast je bila nezavisna.[4] Postavljen je jula 1835. za direktora kancelarije Državnog saveta.[5] Postao je marta 1836. član Velikog suda.[5] O Miletinoj buni napisao je pod tuđim imenom oktobra 1836. u nemačkim novinama veliki članak, u kome je po nalogu kneza Miloša Tomu Vučića prikazao kao izdajnika.[4] Ponovo je tokom 1837—1838. bio član ustavotvorne komisije. Radičević je marta 1839. postavljen za načelnika odelenja u ministarstvu unutrašnjih poslova.[1] Po nalogu kneza Miloša naredio je sekretarima Saveta da ne podržavaju kneževe protivnike.[4] Na mestu ministra pravde i prosvete bio je od 26. juna 1840. do 7. septembra 1842.[5] Iako nije služio u vojsci, juna 1841. unapređen je u čin pukovnika.[1] Kao ministar prosvete po zakonu je bio i predsednik Društva srpske slovesnosti.[1]
Kao ministar pravde nastojao je da sudska rešenja, presude i sudska akta imaju oblik, na koji je on bio navikao u Austrougarskoj.[1] Ustavobranitelji su tokom 1842. kao svoje osnovne zahteve isticali smenjivanje Đorđa Protića, Cvetka Rajovića i Stefana Radičevića.[4] Toma Vučić Perišić je pre sukoba sa kneževom vojskom kod Metinog brda 4. septembra 1842. ponudio knezu Mihailu pomirenje pod uslovom da otpusti trojicu ministara Đorđa Protića, Cvetka Rajovića i Stevana Radičevića i da se iz Srbije uklone kneginja Ljubica i Jevrem Obrenović.[6] Pošto knez na to nije pristao došlo je do bitke kod Metinoga brda, u kojoj je poražen. Nakon Vučićeve bune Radičević je napustio Srbiju septembra 1842. zajedno sa poraženim knezom Mihailom.[1] Živeo je jedno vreme u Zemunu, a jedno vreme u Novom Sadu.[2] Prešao je 1848. u Sremske Karlovce, gde je učestvovao u organizaciji vlasti za vreme Srpskog narodnog pokreta 1848—1849.[2] Kada su u Vojvodinu prešli Stevan Knićanin i Milivoje Petrović Blaznavac sa dobrovoljcima iz Srbije, tada se Radičević povukao u Zemun.[2]
Napisao je 1849. u Zemunu Projekat ustava za Vojvodinu Srpsku.[1] Od 1851. do 1859. živeo je u Novom Sadu.[2] Vratio se u Srbiju 1859. zajedno sa knezom Mihailom.[1] Živeo je otada u Beogradu, u kome je umro 27. februara/11. marta 1871. godine
Reference[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Aleksijević, Vlastoje D. Savremenici.
- Milićević, Milan Đ (1888). Dodatak pomeniku.
- Stanojević, Stanoje (1929). NA Narodna enciklopedija srpsko-hrvatsko-slovenačka. Beograd.
- Ljušić, Radoš (1986). Kneževina Srbija (1830-1839).
- Popović, Radomir J. (2003). Toma Vučić Perišić.
- Hristić, Kosta N. (1937). Zapisi starog Beograđanina.
