Crkva Svetog velikomučenika Dimitrija u Šamcu
| Crkva Svetog velikomučenika Dimitrija | |
|---|---|
| Crkva Svetog velikomučenika Dimitrija u Šamcu | |
| Osnovni podaci | |
| Tip | crkva |
| Jurisdikcija | Srpska pravoslavna crkva |
| Eparhija | Eparhija zvorničko-tuzlanska |
| Osnivanje | 1934. |
| Posvećen | Svetom velikomučeniku Dimitriju[1] |
| Lokacija | |
| Mesto | Šamac, Opština Šamac |
| Država |  Republika Srpska |
Crkva Svetog velikomučenika Dimitrija u Šamcu, parohijska je pravoslavna crkva u naseljenom mestu i sedištu opštine Šamac, pripada Eparhiji zvorničko-tuzlanskoj Srpske pravoslavne crkve.
Istočno od današnjeg crkve postojao je stari hram, koji je prvobitno bila zgrada stare srpske škole u Šamcu, uz koju je dozidana crkva 1882. godine.
Šamačke parohije[uredi | uredi izvor]
Crkva posvećena Svetom velikomučeniku Dimitriji u Šamcu sedište je dve gradske parohije:
- Šamačku prvu parohiju čine ulice: Cara Dušana, Nikole Pašića, Nikole Tesle, Draže Mihailovića, Vuka Karadžića, Kralja Aleksandra i Jovana Cvijića, te naselje Jasenik i sela Pisari i Donja Dubica.
- Šamačku drugu parohiju čine ulice: Kralja Aleksandra, Nikole Pašića, od Ulice Jovana Cvijića prema školi, zatim ulice: Vuka Karadžića, Nikole Tesle, Draže Mihailovića i Dositeja Obradovića, te naselja Duga i Donja Mahala i sela: Srpska Tišina, Tursinovac, Novo Selo (Zasjeka), Grebnice, Novo Selo (Grebnice).
Istorijat i izgradnja crkve[uredi | uredi izvor]
Crkva je dimenzija 18,18 h 16,3 m, čija je gradnja započela je 17. juna 1925. godine. Temelje je osveštao 9. avgusta 1925. godine jerej Dimitrije Dimitrijević, po blagoslovu episkopa šabačkog Mihaila, administratora eparhije Zvorničko-tuzlanske. Hram je osveštao 12/25. novembra 1934. godine episkop zvorničko-tuzlanski Nektarije Krulj. Zvonik je odvojen od hrama i on je naknadno izgrađen, a osveštao ga je episkop zvorničko-tuzlanski Vasilije 8. novembra 2007. godine.
Prvobitne ikone na ikonostasu u baroknom stilu na platnu oslikao je akademski slikar Roman Petrović iz Sarajeva. Novi ikonostas u duborezu od orahovog drveta izradili su Simo i Đorđe Krstanović iz Šamca. Ikone na novom ikonostasu živopisao je Nikola Đurović iz Kosjerića. Hram je živopisao od 2009. do 2012. godine Nikola Đurović.
Tokom Odbrambeno-otadžbinskog rata 1992—1995. godine crkva je delimično oštećena, pa je nakon okončanja ratnih sukoba obnovljena 1998. godine.
Tokom maja 2014. godine grad Šamac zadesile su katastrofalne poplave, kada se reka Sava izlila iz korita i poplavila područje opštine Šamac. U ovoj elementarnoj nepogodi poplavljeni su i hramovi Šamačke prve i druge parohije. Voda je nanela ogromnu materijalnu štetu kako na hramovima, tako i na svim drugim građevinama.[2]
Matične knjige[uredi | uredi izvor]
U parohijskoj kancelariji čuvaju se sljedeće parohijske matične knjige: rođenih i krštenih od 1879. (nedostaju podaci za period 1948—1952), venčanih od 1884. godine (nedostaju podaci za periode 1913—1917. i 1948—1952), umrlih od 1884. godine (nedostaju podaci za period 1948—1952). Nakon Drugog svetskog rata državne vlasti odnele su matične knjige i nikada nisu sve vraćene.
Filijalne crkve i kapela[uredi | uredi izvor]
U okviru Šamačkih parohija pored parohijske postoje još pet filijalnih bogoslužbenih građevina:[3][4]
- Kapela Svetog velikomučenika kneza Lazara i Svetih srpskih novomučenika na groblju u Šamcu, dimenzija u osnovi je 7,1 h 7 m. Gradnja kapele počela je 1993. godine, na zemljištu koje je poklonila Mara Aleksić iz Šamca, a prema projektu arhitekte Branka Pešića iz Beograda. Temelje je osveštao 8. novembra 1993. godine episkop zvorničko-tuzlanski Vasilije, kao i nakon završetka gradnje, kapelu je osveštao 8. novembra 1994. godine isti nadležni arhijerej. Pre ove kapele postojao je hram na groblju, koji su muslimansko-hrvatske paravojne jedinice porušile miniranjem 27. januara 1992. godine. Tako je ta građevina bila prvi porušeni verski objekat na tlu Bosne i Hercegovine.
- Crkva Uspenja Presvete Bogorodice u Donjoj Dubici kod Šamca, dimenzija je u osnovi 20,5 h 7,86 m. Hram je osveštao mitropolit zvorničko-tuzlanski Ilarion Radonić, 1911. godine. Tokom svoje istorije tri puta je rušen: 1914, 1941. i 1992. godine. Poslednji put, 1992. godine, zapalile su ga regularne snage vojske Hrvatske potpomognute muslimansko-hrvatskim paravojnim formacijama iz Posavine. Tom prilikom spaljena su i sela: Dubica, Trnjak i Struke. Nakon okončanja ratnih sukoba, 1995. godine, usledila je obnova hrama od 1995. do 2011. godine, te je nakon obnove crkvu je osveštao episkop zvorničko-tuzlanski Vasilije 28. avgusta 2011. godine. Na hramu se nalazi spomen-ploča postavljena prilikom proslave stogodišnjice postojanja i u spomen 750 pobijenih parohijana u Drugom svetskom ratu, a od toga je 333 djece ispod 15 godina starosti.
- Kapela Usjekovanja glave Svetog Jovana Krstitelja u selu Pisari kod Šamca, dimenzija u osnovi 6,28 h 2,84 m. Gradnja kapele počela je 2004. godine, a prema projektu arhitekte Ljubiše Folića iz Beograda. Temelje je osveštao protojerej Jovo Lakić, po blagoslovu nadležnog episkopa Vasilija 14. aprila 2004. godine. Kapelu je osveštao 11. septembra 2004. godine arhijerejski namjesnik brčanski protojerej-stavrofor Slavko Maksimović, po blagoslovu episkopa zvorničko-tuzlanskog Vasilija. Živopisao ju je profesor Goran Janićijević iz Beograda uz asistenciju prote Jove Lakića.
- Crkva Pokrova Presvete Bogorodice u Srpskoj Tišini, dimenzija je u osnovi 14,5 h 9 m. Gradnja hrama počela je 2004. godine na zemljištu koje je darovao Simo Dakić iz Šamca, a prema projektu arhitekte Radoslava Prokića. Temelje je osveštao episkop zvorničko-tuzlanski Vasilije 12. aprila 2004. godine. Isti episkop osveštao je hram 22. jula 2007. godine. Ikonostas od hrastovine u duborezu izradio je Dragan Petrović iz Beograda. Ikone na ikonostasu živopisao je Nikola Đurović iz Kosjerića, a živopisao Nikola Đurović. Ovaj hram je oštećen u maju 2014. godine, kada se reka Sava izlila iz korita i poplavila veći deo područja opštine Šamac.
- Crkva Pokrova Presvete Bogorodice u Srpskoj Tišini dimenzija je u osnovi 14,5 h 9 m. Gradnja je počela 2004. godine, na zemljištu koje je darovao Simo Dakić iz Šamca, a prema projektu arhitekte Radoslava Prokića. Temelje je osveštao episkop zvorničko-tuzlanski Vasilije 12. aprila 2004. godine. Isti episkop osveštao je crkvu 22. jula 2007. godine. Ikonostas od hrastovine u duborezu izradio je Dragan Petrović iz Beograda. Ikone na ikonostasu živopisao je Nikola Đurović iz Kosjerića, a Hram je živopisao Nikola Đurović. Ova bogoslužbena građevina je oštećena u maju 2014. godine, kada se reka Sava izlila iz korita i poplavila veći dio područja opštine Šamac.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ „Mitrovdan – slava u Šamcu”. SPC. Arhivirano iz originala 5. 11. 2021. g. Pristupljeno 5. 11. 2021.
- ^ „Pomoći obnovu hramova nastradalih u poplavama”. RTRS. Pristupljeno 5. 11. 2021.
- ^ „Šamačka prva parohija”. Arhijerejsko namjesništvo modričko - gradačačko. Pristupljeno 5. 11. 2021.
- ^ „Šamačka druga parohija”. Arhijerejsko namjesništvo modričko - gradačačko. Pristupljeno 5. 11. 2021.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- „Šamačke parohije”. Arhijerejsko namjesništvo modričko - gradačačko. Pristupljeno 5. 11. 2021.
