Балавац
| Balavac | |
|---|---|
| |
| |
| Gymnocephalus cernua | |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Tip: | |
| Klasa: | |
| Red: | |
| Porodica: | |
| Rod: | |
| Vrsta: | G. cernuus
|
| Binomno ime | |
| Gymnocephalus cernuus Linnaeus, 1758
| |
Balavac (lat. Gymnocephalus cernuus) zrakoperka je iz reda Perciformes. Vrsta Gymnocephalus cernua je veštački uvedena na područje Velikih jezera u Severnoj Americi, i prisustvo ribe je značajno oštetilo lokalni ekosistem.
Ugroženost[uredi | uredi izvor]
Ova vrsta nije ugrožena, i navedena je kao poslednja briga jer ima široko rasprostranjenje.[2]
Opšti podaci[uredi | uredi izvor]
Latinski naziv: Gymnocephalus cernuus
Lokalni nazivi: okun, paplajz, smrad
Maks. dužina: 25 cm.
Maks. težina: 400 g. (u Rusiji je pronađen balavac od 16 kg )
Vreme mresta: od aprila do maja (ponekada i u junu)
Opis i građa[uredi | uredi izvor]
Balavac ima izduženo telo. Leđa su mu sivozelene boje sa crnkastim mrljama, i imaju nejasno izražene izdužene sive pege, a leđna peraja su mu srasla, međusobno spojena, i prošarana tamnim tačkama. Debele bodlje se nalaze i u podrepnom peraju. Bokovi su mu žućkasti boje, a trbuh beličast. Usta su poludonja, a rilo je kratko i tupo. Kružni poklopci - obrazi - takođe su snabdeveni sa 11-12 oštrih bodlji. Ima velike buljave oči mutnoplavičaste boje. Krljušt mu je duboko usađena u kožu. Bodlje su mu šuplje poput igala za injekcije kroz koje luči otrov iz potkožnih žlezda (ihtiotoksin), pa se posle uboda oseća intenzivan i trajan bol. Glava mu je šiljata i bez krljušti sa mrežom senzornih pora. Ima osetljivu bočnu liniju. Boja tela zavisi od okoline u kojoj živi ali je najčešće svetlozelene sa tamnim uzdužnim prugama. Telo balavca je lepljivo i sluzavo. Građom podseća na bandara.
Balavac koji obituje u rekama i jezerima sa peščanim dnom je svetliji od primeraka koji žive na muljevitom dnu. Naraste oko 10-13 cm u proseku, mada ima i većih primeraka (oko 25 cm), i 400 g. U nekim jezerima Rusije ulovljeni su balavci od 16 kg. Takav gigantski rast zavisi pre svega od količine hrane koje ima tokom cele godine.
Rasprostranjenje[uredi | uredi izvor]
Areal vrste Gymnocephalus cernua obuhvata veći broj država. Vrsta ima stanište u Italiji, Grčkoj, Francuskoj, Rusiji, Kini, Švedskoj, Norveškoj, Poljskoj, Nemačkoj, Srbiji, Mađarskoj, Rumuniji, Ukrajini, Belorusiji, Finskoj, Mongoliji, Kazahstanu, Danskoj, Ujedinjenom Kraljevstvu, Bosni i Hercegovini, Bugarskoj, Holandiji, Crnoj Gori, Makedoniji, Lihtenštajnu, Litvaniji, Luksemburgu, Letoniji, Slovačkoj, Sloveniji, Češkoj, Estoniji, Hrvatskoj, Moldaviji, Austriji, Azerbejdžanu, Belgiji, Gruziji i Uzbekistanu.[2]
Navike, stanište, rasprostranjenost[uredi | uredi izvor]
Staništa vrste su jezera i jezerski ekosistemi, rečni ekosistemi i slatkovodna područja.[2] Balavac u mutnoj vodi i na niskim temperaturama, zbog razvijenog čula vida, ima sposobnost hranjenja u mraku. Danju boravi u dubokoj vodi, a noću, radi ishrane, zalazi u plićake, jer se hrani faunom sa dna. Slabo podnose deficit kiseonika u vodi. Boravi pored strmih ili stenovitih obala, gde talasi razbijaju i nanose gliste i larve, a posebno ga privlači larva komaraca. Balavac naseljava vode u većim ravničarskim tekućim vodama i jezerima Evrope, sa izuzetkom Španije, Italije i Grčke. Nalazimo ga u većem delu Sibira, do Bajkala. Živi na dubini 3-5 m, u velikim jezerima, a i u rečicama i velikim rekama. Retko se sreće na dubinama manjim od dva metra, jer izbegava sunčevu svetlost i toplu vodu. U rečnim jezerima, kao riba noći i sumraka, živi u jamama ispod zasenčenih obala, ali najviše voli brane i mostove gde nalazi hranu i hladovinu. Balavac je miroljubiva, društvena riba, koja leti, sve vreme provede na jednom mestu sem u slučajevima kada voda postane previša topla. Balavac podnosi širok raspon ekoloških i stanišnih uslova uključujući slatku i brakičnu vodu, mutnu i zagađenu. U Srbiji je rasprostranjen u vodama crnomorskog sliva.
Razmnožavanje[uredi | uredi izvor]
Balavac se mresti dva puta godišnje, u aprilu i maju, a ponekada i u junu. Ženka položi 50.000-100.000 jaja ikre žućkaste boje, prečnika od 0,8 do 1 mm povezane pihtijastom, mada ne i lepljivom sluzi, na šljunkovitom ili peskovitom dnu, u blizini obale reke, često na poplavljenim terenima tokom noći ili u sumrak. Mlađ se izvaljuje nakon dve nedelje i izgleda ostaje na istom mestu do kraja leta, pojavljujući se u plićacima, ne dostigavši dužinu 2,5 cm. Tempo rasta kod balavca je dosta spor. Polnu zrelost dostižu sa dve godine. Kad se izlegu, hrane se sitnim životinjama, a kasnije larvama i malo većim životinjama.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ J. Freyhof & M. Kottelat (2008). „Gymnocephalus cernua”. Crveni spisak ugroženih vrsta IUCN. IUCN. 2008: e.T9568A13002898. doi:10.2305/IUCN.UK.2008.RLTS.T9568A13002898.en
.
- ^ a b v Crvena lista (jezik: engleski)
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
