Geografija Tanzanije

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Karta Tanzanije
Lokacija Tanzanije
Topografska karta Tanzanije
Kepenova klasifikacija klime Tanzanije

Tanzanija obuhvata mnoga jezera, nacionalnih parkova i najvišu tačku Afrike, planinu Kilimandžaro (5.895 m). Severoistočna Tanzanija je planinska, dok je centralna oblast deo velike visoravni prekrivene pašnjacima. Zemlja takođe poseduje južni deo Viktorijinog jezera na svojoj severnoj granici sa Ugandom i Kenijom.

Administrativno, Tanzanija je podeljena na 30 regiona, [1] od kojih dvadeset pet na kopnu, tri na Ungudži (nezvanično poznatom kao ostrvo Zanzibar) i dva na ostrvu Pemba.

Fizička geografija[uredi | uredi izvor]

Severoistočna Tanzanija obuhvata planinski teren i uključuje planinu Meru, aktivni vulkan, planinu Kilimandžaro, uspavani vulkan i planinske lance Usambara i Pare. Kilimandžaro svake godine privlači hiljade turista. Zapadno od tih planina je Gregorijev rift, koji je istočni krak Velike rasedne doline. Na dnu rifta nalazi se niz velikih slanih jezera, uključujući Natron na severu, Manjaru na jugu i Ejasi na jugozapadu. Rascep takođe obuhvata Vulkansku visoravan, koja uključuje Ngorongoro zaštićenu oblast i Ngorongoro krater. Južno od jezera Natron nalazi se Ol Doinjo Lengai sa nadmorskom visinom od 3.188 m, [2] jedini aktivni vulkan na svetu koji proizvodi natrokarbonatitnu lavu. Zapadno od visoravni kratera nalazi se Nacionalni park Serengeti, koji je poznat po svojim lavovima, leopardima, slonovima, nosorozima i bizonima, uz godišnje migracije miliona belog bradatog gnua. Jugoistočno od parka je klisura Olduvaj, gde su pronađeni mnogi od najstarijih fosila i artefakata hominida.

Severozapadno je Viktorijino jezero na granici Kenija – Uganda – Tanzanija. Ovo je najveće jezero u Africi po površini i tradicionalno se naziva izvor reke Nil. Jugozapadno od ovoga, odvajajući Tanzaniju od Demokratske Republike Kongo, nalazi se jezero Tanganjika. Ovo jezero se procenjuje kao drugo najdublje jezero na svetu posle Bajkalskog jezera u Sibiru. Zapadni deo zemlje između jezera Viktorija, Tanganjike i Malavija sastoji se od ravnog zemljišta koje je Svetski fond za divlje životinje okategorisao kao deo ekoregiona miombo šuma centralnog Zambezija. Neposredno uzvodno od vodopada Kalambo, nalazi se jedno od najvažnijih arheoloških nalazišta u Africi. Južno gorje Tanzanije nalazi se u jugozapadnom delu zemlje, oko severnog kraja jezera Malavi. Mbeja je najveći grad u Južnoj visoravni.

Centar Tanzanije je velika visoravan, koja je deo istočnoafričke visoravni. Južna polovina ove visoravni je pašnjak u okviru ekoregiona istočnih miombo šuma, čiji je veći deo pokriven ogromnim nacionalnim parkom Selus. Dalje na severu visoravan je obradivo zemljište i obuhvata glavni grad države, Dodomu.

Na istočnoj obali nalazi se najveći grad Tanzanije i bivša prestonica Dar es Salam. Severno od ovog grada nalazi se Zanzibarski arhipelag, poluautonomna teritorija Tanzanije koja je poznata po svojim začinima. Obala je područje istočnoafričkih mangrova, mangrovskih močvara koje su važno stanište za divlje životinje na kopnu i u vodi. Nedavna globalna analiza daljinskog istraživanja pokazala je da u Tanzaniji postoji 1.256 km² plimskih ravnica, što je čini 26. rangiranom zemljom u pogledu plimne ravnice. [3]

Slivovi[uredi | uredi izvor]

Istočnom i centralnom Tanzanijom teku reke koje se ulivaju u Indijski okean. Glavne reke su, od severa ka jugu, Pangani, Vami, Ruvu, Rufidži, Matandu, Mbvemkuru i Ruvuma, koja čini južnu granicu sa Mozambikom.

Veći deo reka severne Tanzanije se uliva u Viktorijino jezero, koje se sliva u reku Nil.

Zapadni deo Tanzanije nalazi se u slivu jezera Tanganjika, koje se uliva u reku Kongo. Reka Malagarasi je najveća pritoka jezera Tanganjika.

Deo jugozapadne Tanzanije se uliva u jezero Malavi, koje se uliva na jugu u reku Zambezi.

Područje južno-istočnog rifta severno-centralne Tanzanije sastoji se od nekoliko endorejskih slivova, koji nemaju izlaz u more i odvode se u slana i/ili alkalna jezera. Jezero Rukva u zapadnoj centralnoj Tanzaniji je takođe endorejski sliv.

Klima[uredi | uredi izvor]

Tanzanija ima uglavnom tropsku klimu, ali ima regionalne varijacije zbog topografije. [4] U planinskim predelima temperature se kreću između 10 i 20 °C tokom hladnih i toplih sezona, a javlja se i suptropska planinska klima. U ostatku zemlje temperature retko padaju ispod 20 °C. Najtopliji period traje između novembra i februara (25—31 °C) dok se najhladniji period javlja između maja i avgusta (15—20 °C).

Sezonske padavine su uglavnom uslovljene migracijom Intertropske zone konvergencije. Migrira na jug kroz Tanzaniju od oktobra do decembra, dostižući jug zemlje u januaru i februaru, a vraća se na sever u martu, aprilu i maju. Ovo uzrokuje da sever i istok Tanzanije doživljavaju dva različita vlažna perioda – kratke kiše od oktobra do decembra i duge kiše od marta do maja – dok južni, zapadni i centralni delovi zemlje doživljavaju jednu vlažnu sezonu koja se nastavlja od oktobra do aprila ili maja. [5] Neke unutrašnje oblasti Tanzanije imaju vruću polusušnu klimu.

Širom Tanzanije, početak dugih kiša je u proseku 25. marta, a prestanak 21. maja. Južni Atlantski okean topliji od normalnog u kombinaciji sa istočnim Indijskim okeanom koji je hladniji od normalnog često uzrokuje odlaganje početka. [6]

Primeri[uredi | uredi izvor]

Statistika[uredi | uredi izvor]

Mapa puteva Tanzanije

Lokacija: istočna Afrika, graniči se sa Indijskim okeanom, između Kenije i Mozambika

Geografske koordinate:6° 00′ S 35° 00′ E / 6.000° J; 35.000° I / -6.000; 35.000

Kontinent: Afrika

Oblast: [11] Napomena: uključuje ostrva Mafija, Pemba i Ungudža

  • ukupno: 947.300 km2 (365.800 sq mi)
  • zemljište: 885.800 km2 (342.000 sq mi)
  • voda: 61.500 km2 (23.700 sq mi)

Granice zemljišta: [12]

Obala: 1.424 km (885 mi) [12]

Pomorski podaci:

Teren: ravnice uz obalu; centralni plato; visoravni na severu, jugu [12]

Ekstremi nadmorske visine: [12]

Prirodni resursi: hidroenergija, kalaj, fosfati, gvozdena ruda, ugalj, dijamanti, drago kamenje, zlato, prirodni gas, nikl [12]

Korišćenje zemljišta:

  • obradivo zemljište: 12,25% [12]
  • trajni usevi: 1,79% [12]
  • ostalo: 85,96% (2011)

Navodnjavano zemljište: 1.843 km2 (712 sq mi) (2003) [12]

Ukupni obnovljivi vodni resursi: 96,27 km3 (23,10 cu mi) (2011)

Prirodne opasnosti:

  • poplave na centralnom platou tokom kišne sezone; suša
  • vulkani: ograničena aktivnost vulkana; Ol Doinjo Lengai ( 2.962 m (9.718 ft) ) je emitovao lavu poslednjih godina; drugi istorijski aktivni vulkani uključuju Kiejo i Meru [12]

Životna sredina - aktuelna pitanja: degradacija zemljišta; krčenje šuma; dezertifikacija; uništavanje koralnog grebena ugrožava morska staništa; nedavne suše su uticale na marginalnu poljoprivredu; divlje životinje ugrožene ilegalnim lovom i trgovinom, posebno za slonovaču. [12]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „"Regions of Tanzania", Statoids, last updated 25 July 2012”. 
  2. ^ Tanzania in figures 2012, National Bureau of Statistics, Ministry of Finance, June 2013, page 9 Arhivirano novembar 26, 2013 na sajtu Wayback Machine
  3. ^ Murray, N.J.; Phinn, S.R.; DeWitt, M.; Ferrari, R.; Johnston, R.; Lyons, M.B.; Clinton, N.; Thau, D.; Fuller, R.A. (2019). „The global distribution and trajectory of tidal flats”. Nature. 565 (7738): 222—225. PMID 30568300. doi:10.1038/s41586-018-0805-8. 
  4. ^ „"UNDP Climate Change Country Profiles: Tanzania", C. McSweeney (University of Oxford), M. New (University of Oxford and Tyndall Centre for Climate Change Research), and G. Lizcano (University of Oxford)” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 20. 01. 2022. g. Pristupljeno 17. 02. 2023. 
  5. ^ „"UNDP Climate Change Country Profiles: Tanzania", C. McSweeney (University of Oxford), M. New (University of Oxford and Tyndall Centre for Climate Change Research), and G. Lizcano (University of Oxford)” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 20. 01. 2022. g. Pristupljeno 17. 02. 2023. 
  6. ^ Camberlin, P.; Okoola, R. E. (2003). „The onset and cessation of the "long rains" in eastern Africa and their interannual variability”. Theoretical and Applied Climatology. 75 (1–2): 43—54. Bibcode:2003ThApC..75...43C. doi:10.1007/s00704-002-0721-5. 
  7. ^ „World Weather Information Service – Dar es Salaam”. World Meteorological Organization. Pristupljeno 13. 5. 2016. 
  8. ^ „Klimatafel von Daressalam (Flugh.) / Tansania” (PDF). Baseline climate means (1961-1990) from stations all over the world (na jeziku: nemački). Deutscher Wetterdienst. Pristupljeno 13. 5. 2016. 
  9. ^ „World Weather Information Service – Dodoma”. World Meteorological Organization. Pristupljeno 22. 5. 2016. 
  10. ^ „Klimatafel von Dodoma / Tansania” (PDF). Baseline climate means (1961-1990) from stations all over the world (na jeziku: nemački). Deutscher Wetterdienst. Pristupljeno 22. 5. 2016. 
  11. ^ „The World Factbook - Tanzania, U.S. Central Intelligence Agency, updated 29 April 2013”. 15. 11. 2022. 
  12. ^ a b v g d đ e ž z i j „The World Factbook - Tanzania, U.S. Central Intelligence Agency, updated 29 April 2013”. 15. 11. 2022. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Географија_Танзаније&oldid=27161083”