Dulene
Dulene | |
|---|---|
 Centar sela u klisuri reke Dulenke | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Upravni okrug | Šumadijski |
| Grad | Kragujevac |
| Stanovništvo | |
| — 2022. | 68 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 43° 52′ 17″ S; 20° 56′ 56″ I / 43.8714° S; 20.9489° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 665 m |
.svg)  Dulene Dulene na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Pozivni broj | 034 |
| Registarska oznaka | KG |
Dulene je naseljeno mesto grada Kragujevca u Šumadijskom okrugu. Prema popisu iz 2022. ima 68 stanovnika (prema popisu iz 2011. bilo je 153 stanovnika).[1] Naselje je osnovano sredinom 18. veka.[2]
Časopis "Nova ekonomija" je 2016. godine uvrstio Dulene u deset najlepših sela u Srbiji.[3]
Istorija
[uredi | uredi izvor]Do Drugog srpskog ustanka Dulene (tada Duleni) se nalazilo u sastavu Osmanskog carstva. Nakon Drugog srpskog ustanka Dulene ulazi u sastav Kneževine Srbije i administrativno je pripadalo Jagodinskoj nahiji i Levačkoj knežini[4] sve do 1834. godine kada je Srbija podeljena na serdarstva.
Prema najranijim podacima o ovom selu, tokom 1818. u Dulenu je bilo 12 kuća i 34 aračkih glava, nakon toga, broj stanovnika je bio u stalnom porastu.[4]
Tokom Aprilskog rata, iznad Dulena je oboren jugoslovenski lovac Hoker fjuri, koji se nalazio u sastavu 110. lovačke eskadrile.[5] Njegov pilot Oto Sep je tom prilikom stradao, i meštani su ga sahranili u Dulenu.[5][6]
Tokom Drugog svetskog rata u Dulenima je 16. septembra 1941. godine Glavni štab Narodnooslobodilačkih partizanskih odreda Srbije održao savetovanje, poznato kao Savetovanje u Dulenima.[7] Ovom savetovanju su prisustvovali, pored članova Glavnog štaba, komandanti i politički komesari partizanskih odreda iz Pomoravlja i centralne Srbije. Na savetovanju su donesene odluke o organizaciji i formaciji partizanskih odreda, kao i o načinu sadejstva između odreda radi stvaranja jedinstvene oslobođene teritorije.
Tokom 1964. pregrađivanjem Dulenske reke radi vodosnabdevanja Kragujevca, stvoreno je Dulensko jezero, međutim tokom devedesetih ono je najvećim delom zatrpano.[8]
Spomenik stradalom pilotu iz Aprilskog rata, Otou Sepu, podignut je 2021. godine, a samom događaju su osim meštana prisustvovali predstavnici Vojske Srbije, gradonačelnik Kragujevca Nikola Dašić i predstavnici SUBNOR-a.[9] Spomenik je podignut na inicijativu lokalne mesne zajednice Dulene, uz podršku SUBNOR-a i grada Kragujevca.[10]
Geografija
[uredi | uredi izvor]Dulene se deli na sledeće zaseoke: Staro selo, Krivu kosu, Lisu, Osoje, Centar sela, Gornju malu i Matinac.[2]
Geografski se nalazi na obroncima Gledićkih planina, u klisuri Dulenske reke.[2] Ovde se nalazi i Dulenski crni vrh, koji je najviša tačka na Gledićkim planinama koja se nalazi na području Kragujevca.
Kulturna baština
[uredi | uredi izvor]U selu Dulene kuće stare šumadijske arhitekture građene u prethodna dva veka predstavljaju biser stare gradnje malo sačuvane na teritoriji Šumadije. Retkost je da u Dulenima osim kuća stabilnije gradnje kojih je svega oko dvadesetak ima oko sto osamdeset kuća napravljenih od blata i drveta koje su rasute svuda po selu i planinama. One podsećaju na stari način življena u Šumadiji i predstavljaju dobar primer očuvane tradicije stanovanja u ovom kraju.
Poljoprivreda
[uredi | uredi izvor]Pod njivama se nalazi 600,2 ha, voćnjacima 180,54 ha, vinogradima 2,32 ha, livadama 469,79 ha, pašnjacima 298,57 ha dok ostalo zemljište zauzima 25,66 ha.
Znamenitosti
[uredi | uredi izvor]- Kuća Vojina i Živojina Pavlovića, spomenik kulture[11]
- Stara škola (OŠ „Nada Naumović“, odeljenje Dulene)
- Dulensko jezero
- Dulenska reka
- Dulenski Crni vrh
Manifestacije i proslave
[uredi | uredi izvor]- Seoska slava Sveti Sava
- Litije, Beli četvrtak
- Dulenski MTB Maraton
- Dulenska gulašijada Gospojinski kotlić
- Dulenska štraparijada i fijakerijada
Demografija
[uredi | uredi izvor]U naselju Dulene živi 213 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 62,4 godina (60,5 kod muškaraca i 64,4 kod žena). U naselju ima 119 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 1,83.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
 |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Dulene u popisima Jagodinske nahije — od 1818. do 1829.[4] | |||||||||||||
| Godina popisa | 1818. | 1819. | 1820. | 1821. | 1822. | 1823. | 1824/25. | 1825. | 1826. | 1827. | 1828. | 1829. | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kuće | 12 | 15 | - | 16 | 14 | 14 | 16 | 16 | 16 | 16 | 16 | 16 | |
| Poreske glave* | - | 21 | - | 15 | 15 | 18 | 19 | 18 | 18 | 19 | 20 | 20 | |
| Aračke glave** | 34 | 45 | - | 43 | 45 | 45 | 44 | 42 | 49 | 51 | 51 | 52 | |
| *Poreske glave = Oženjeni muškarci | ** Aračke glave = Muškarci od 7 do 70 godina | |||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 0 | 1 | ||
| 80+ | 8 | 8 | ||
| 75—79 | 14 | 17 | ||
| 70—74 | 21 | 15 | ||
| 65—69 | 21 | 23 | ||
| 60—64 | 12 | 17 | ||
| 55—59 | 2 | 9 | ||
| 50—54 | 2 | 5 | ||
| 45—49 | 5 | 3 | ||
| 40—44 | 3 | 2 | ||
| 35—39 | 6 | 1 | ||
| 30—34 | 4 | 1 | ||
| 25—29 | 5 | 2 | ||
| 20—24 | 4 | 2 | ||
| 15—19 | 1 | 1 | ||
| 10—14 | 0 | 0 | ||
| 5—9 | 0 | 0 | ||
| 0—4 | 2 | 1 | ||
| Prosek : | 60,5 | 64,4 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 108 | 22 | 69 | 12 | 5 | 0 |
| Ženski | 107 | 3 | 63 | 39 | 1 | 1 |
| UKUPNO | 215 | 25 | 132 | 51 | 6 | 1 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 59 | 46 | 0 | 0 | 6 |
| Ženski | 38 | 32 | 0 | 0 | 2 |
| UKUPNO | 97 | 78 | 0 | 0 | 8 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 1 | 1 | 3 | 0 | 1 |
| Ženski | 0 | 0 | 3 | 0 | 0 |
| UKUPNO | 1 | 1 | 6 | 0 | 1 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 |
| UKUPNO | 0 | 0 | 0 | 0 | 2 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| UKUPNO | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Galerija
[uredi | uredi izvor]-
Klisura reke Dulenke, pozicija Vis -
Pogled sa Rasje -
Šljiva ranka, Dulene -
Pogled na centar sela sa Matinca -
Prnjavor potok uliva u Dulenku -
Donja mala -
Pogled sa Crnog vrha (897 m) -
Etno kuća Gajić, najlepše etno dvorište u centralnoj Srbiji 2016 -
Reka Dulenka -
Stara kuća u gornjoj mali -
Pogled sa Visa na Matinac, Lisu i centar sela -
prelivi kod brane Dulenskog jezera, zvani dulenske Plitvice
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ „Popis u Srbiji prema polu i starosti po naseljima” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 21. 1. 2024.
- ^ a b v Geografska enciklopedija naselja Srbije. [Knj.] 2,. Beograd: Beograd : Geografski fakultet : Agena : Stručna knjiga, 2001 (Beograd : Stručna knjiga). 2001. str. 268. ISBN 86-82657-14-7.
- ^ „TOP 10: Najlepša sela u Srbiji”. Arhivirano iz originala 26. 10. 2020. g.
- ^ a b v Popović, Ljubodrag. Zoran Marković, ur. Jagodinska nahija, knjiga prva 1815 —1823 (PDF). Jagodina: Istorijski arhiv Jagodina. ISBN 86-902609-5-1. Pristupljeno 12. 7. 2012.
- ^ a b „Oto Sep | UPVLPS”. udruzenjepvlps.org. Pristupljeno 2021-03-28.
- ^ Radišić, Nebojša. „Misterija smrti pilota Kraljevine Jugoslavije rešena posle 73 godine”. Blic.rs (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2021-03-28.
- ^ „Dulene | SUBNOR” (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2021-03-28.
- ^ Nikolić, Jovanka (2022-08-19). „Dejan Milenković: Dulenci se bore za Dulensko jezero”. Glas Šumadije (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-05-11.
- ^ „RTK | Pilotu Oto Sepu otkriven spomenik u Dulenima” (na jeziku: srpski). 2021-04-16. Arhivirano iz originala 17. 4. 2021. g. Pristupljeno 2021-04-17.
- ^ Nektarijević, Sandra (2021-04-16). „Otkriveno spomen obeležje pilotu Oto Sepu u selu Dulene”. Grad Kragujevac (na jeziku: srpski). Arhivirano iz originala 01. 10. 2021. g. Pristupljeno 2021-10-01.
- ^ „Kuća V. i M. Pavlovića - Dulene, Kragujevac”. web.archive.org. 2011-09-24. Arhivirano iz originala 24. 09. 2011. g. Pristupljeno 2021-03-28.
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Popović, Ljubodrag (2005) [2005.]. Zoran Marković, ur. Jagodinska nahija, knjiga prva 1815 —1823 (PDF). Jagodina: Istorijski arhiv Jagodina. str. 9, 11, 265. ISBN 86-902609-5-1. 86-902609-5-1. Arhivirano iz originala (PDF) 27. 09. 2013. g. Pristupljeno 12. 7. 2012.
