Zgrada Doma omladine u Pančevu

Zgrada Doma omladine u Pančevu
Zgrada Doma omladine u Pančevu
	Zgrada Doma omladine u Pančevu
Opšte informacije
Mesto	Pančevo
Opština	Pančevo
Država	Srbija
Vreme nastanka	1875.
Tip kulturnog dobra	Spomenik kulture
Nadležna ustanova za zaštitu	Zavod za zaštitu spomenika kulture
	www.zzskpancevo.org

Zgrada Doma omladine u Pančevu, podignuta je 1875. godine kao vojna bolnica i predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture.^[1]

Istorijat[uredi | uredi izvor]

Do kraja Prvog svetskog rata tu je bila smeštena austrijska vojna bolnica. Po završetku rata u zgradi je formirana poljska vojna bolnica srpske vojske. Najznačajniji period za istoriju zgrade vezuje se za vreme kada se u njoj nalazio Ruski sanatorijum Crvenog krsta Viteškog Kralja Aleksandra Prvog Ujedinitelja. Ruska bolnica počela je sa radom 10. marta 1920. godine i radila je sve do oslobođenja Pančeva u Drugom svetskom ratu, 6. oktobra 1944. godine. Uz pomoć predstavnika Vlade Carske Rusije u Jugoslaviji i Američkog Crvenog krsta, bolnica je opremljena najsavremenijom opremom i postala je vrhunska bolnica zahvaljujući stručnom kadru koji je u njoj radio, a bio je sastavljen od ruskih lekara i bolničarki koji su izbegli u Pančevo za vreme Oktobarske revolucije. Bolnicom je rukovodio dr Levitski, profesor hirurgije na Medicinskom fakultetu u Moskvi. U okviru Ruske bolnice nalazili su se biblioteka i i kapela u kojoj je služilo rusko sveštenstvo. Neposredno pre završetka Drugog svetskog rata većina ruskih lekara i ostalog osoblja napustila je bolnicu plašeći se represije od strane sovjetske armije. Po oslobođenju Pančeva bolnica je pretvorena u Bolnicu lakih ranjenika koja je ukinuta krajem januara 1946. godine.

Arhitektura zgrade[uredi | uredi izvor]

Zgrada Doma omladine je slobodnostojeći jednospratni objekat na uglu ulica Svetog Save i Zmaj-Jovine ulice. Jednostavnom strogom fasadom svedoči o svojoj vojnoj nameni i vojničkoj prošlosti grada i okoline. Objekat je razvijene osnove u obliku slova „E”. Zgrada je zidana opekom sa svodnom konstrukcijom u podrumu, dok je u prizemlju i na spratu sa drvenom međuspratnom tavanicom. Široka glavna fasada je urađena u mirnom ritmu prozorskih otvora sa trodelnom atikom iznad krovnog venca. Bočne fasade su takođe veoma jednostavne – sa ravilno raspoređenim prozorima, jednostavnim fasadnim vencem i soklom. Na delovima dvorišne fasade, levo i desno od središnjeg, nalazi se po osam (4+4) prozora. Uz sam središnji krak, takođe sa desne strane, nalazi se natkriveno stepenište kojim se silazi u podrum objekta.

Unutrašnje strane bočnih krila imaju po jedan sporedni ulaz i po četiri prozora u prizemlju, kao i četiri (jugoistočno krilo) odnosno pet (severozapadno krilo) prozora na spratu. Stepenište je dvokrako, centralno postavljeno i povezuje dvorišni ulaz sa prizemljem, spratom i potkrovnim prostorom. Zasvođeno je celom dužinom. Manja stepeništa povezuju podrum sa dvorištem, kao i različite nivoe u okviru prizemlja. Prizemlje i sprat imaju po jedan dugačak hodnik otvoren prozorima prema dvorištu. Prema glavnoj fasadi u prizemlju su postavljene kancelarije kancelarije, isto kao i u bočnim krilima, osim dve sale koje se nalaze u severozapadnom krilu. Na spratu se takođe nalaze kancelarije, ali i nešto veći broj sala.

Ispod glavnog trakta objekta, tačnije ispod njegove leve polovine gledano sa ulice, nalazi se podrum. Pristup podrumskim prostorijama je ostvaren preko stepenišza iz dvorišta. Krovna konstrukcija je složena od drvenih greda. Nad glavnim krilom, kao i nad bočnim, nalaze se dvoslivni krovovi pokriveni biber crepom. Zgrada Doma omladine u Pančevu nema stilskih obeležja. Izgrađena je kao tipski vojni objekat druge polovine devetnaestog veka, sa jednostavnom i strogom fasadom. Zgrada je nekada imala i arhitektonsku plastiku. Stare fotografije prikazuju i ogradu oko objekta, sa stubcima kao i sa rešetkom i kapijom od kovanog gvožđa.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Spisak spomenika kulture u Južnobanatskom okrugu

Izvori[uredi | uredi izvor]

^ „Zgrada Doma omladine u Pančevu”. Zavod za zaštitu spomenika kulture u Pančevu. Pristupljeno 9. 7. 2020.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Spisak spomenika kulture od velikog značaja u Vojvodini Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. maj 2014)
Republički zavod za zaštitu spomenika kulture - Beograd
Lista spomenika

[1] „Zgrada Doma omladine u Pančevu”. Zavod za zaštitu spomenika kulture u Pančevu. Pristupljeno 9. 7. 2020.

[1]

p r u Nepokretna kulturna dobra u Južnobanatskom upravnom okrugu
Alibunar	Bunari u Vladimirovcu Srpska pravoslavna crkva Svetog Nikole u Ilandži Crkva Svetog Preobraženja u Dobrici Vojno-graničarska zgrada u Dobrici
Bela Crkva	Srpska Pravoslavna crkva Svetih Petra i Pavla u Beloj Crkvi Rumunska pravoslavna crkva Vaznesenja Gospodnjeg u Grebencu Vodenica potočara u Kusiću Vatrogasni dom u Beloj Crkvi Zgrada Istorijskog arhiva u Beloj Crkvi Zgrada Muzejske jedinice u Beloj Crkvi Železnički kompleks Jasenovo na pruzi Vršac—Bela Crkva Rodna kuća narodnog heroja Save Munćana
Vršac	Manastir Mesić Dva dvorca porodice Lazarević Vršačka kula Rodna kuća Jovana Sterije Popovića Dvorac Barona Jovanovića Zgrada „Stara apoteka“ u Vršcu Vladičanski dvor u Vršcu Rumunska pravoslavna crkva Svetog Teodora Tirona u Kuštilju Rumunska pravoslavna crkva Svetog Nikole u Ritiševu Crkva Vaznesenja Hristovog u Potpornju Dvorac u Vlajkovcu Gradska kuća u Vršcu Kuća zvana „Kod dva pištolja“ u Vršcu Zgrada bivšeg gradskog narodnog odbora u Vršcu Zgrada dečjeg vrtića „Anđa Ranković“ u Vršcu Zgrada na Trgu pobede br. 5 u Vršcu Zgrada u ul. Žarka Zrenjanina br. 21 u Vršcu Zgrada „Konkordija“ u Vršcu Rodna kuća Žarka Zrenjanina Kuća u Ul. Sterijinoj br. 11 Tri bureta za vino Rimokatolička crkva Sv. Gerharda de Sangredo u Vršcu Kuća u Ul. Žarka Zrenjanina br. 27a Kuća u Ul. Zadružna bb Kuća sa okućnicom u Ritiševu Zgrada na Trgu Sv. Teodora Vršačkog br. 33 u Vršcu
Kovačica	Rumunska pravoslavna crkva Svetog Georgija u Uzdinu Srpska pravoslavna crkva Svetog Nikole u Samošu Crkva Uspenja Bogorodice u Crepaji Srpska pravoslavna crkva u Idvoru Slovačka evangelistička crkva u Kovačici Vodica Vozdviženija časnog krsta u Uzdinu Vodica Silaska Sv. Duha - Trojica u Samošu Vodica Usekovanja glave sv. Jovana Krstitelja u Crepaji Vodica Sv. Vrača u Crepaji Mađarska reformatorska crkva u Debeljači
Kovin	Ostaci tvrđave u Kovinu Crkva Prenosa moštiju Svetog Nikole u Deliblatu Srpska Pravoslavna crkva Svetih Arhanđela u Kovinu Rumunska pravoslavna crkva Sv. proroka Ilije u Kovinu Rimokatolička crkva Sv. Terezije Avilske u Kovinu Tri nadgrobna spomenika u porti srpske pravoslavne crkve u Deliblatu
Opovo	Srpska Pravoslavna crkva Svetog Nikole u Opovu Srpska Pravoslavna crkva Svetog Nikole u Sakulama
Plandište	Dvorac Jagodić Dvorac u Hajdučici Dvorac Kapetanovo u Starom Lecu
Pančevo	Srpska pravoslavna crkva Svetog Preobraženja u Pančevu Zgrada Narodne pivare u Pančevu Manastir Vojlovica u Pančevu Crkva Prenosa moštiju Svetog Nikole Maladonja Crkva Prenosa moštiju Svetog Nikole Velidonja Zgrada Magistrata u Pančevu Zgrada u ulici Nikole Tesle 3 u Pančevu Uspenska crkva u Pančevu Zgrada u Ulici JNA 2 u Pančevu Zgrada u Dimitrija Tucovića 2 u Pančevu Zgrada na Trgu kralja Petra 8-10 u Pančevu Zgrada na Trgu kralja Petra 11 u Pančevu Svetionici na ušću Tamiša u Dunav Vojno graničarska zgrada u Omoljici Nadgrobni spomenik Marka Kulića Nadgrobni spomenik kompozitora Mite Topalovića Nadgrobni spomenik Vasilija Živkovića Nadgrobni spomenik Ignjata Barajevca Nadgrobni spomenik Tomi Sanduloviću Nadgrobni spomenik Stevice Jovanovića Nadgrobni spomenik borcima iz I svetskog rata i žrtvama fašističkog terora iz II svetskog rata Spomenik streljanim rodoljubima iz Borče Spomenik osnivačima pančevačke gimnazije Hotel „Vojvodina” Crveni magacin u Pančevu Zgrada Gimnazije „Uroš Predić” Zgrada u Ulici Braće Jovanovića 13 Kuća Tanackovića Železnička stanica Tamiš Kuća u Ul. Petra Drapšina br. 8 Kuća Dude Boškovića Provijant magacin u Pančevu Kuća u Ul. Žarka Fogaraša 4 Rimokatolička crkva Svete Ane u Pančevu Zgrada „Kragujevac” u Pančevu Kaćurina štamparija u Pančevu Zgrada OŠ „Aksentije Maksimović” Rodna kuća Aksentija Maksimovića Veliki kameni krst u Jabuci Zgrada istorijskog arhiva u Pančevu Gajićeva apoteka Zgrada stare pošte u Pančevu Kip Svetog Florijana u Pančevu Zgrada Doma omladine u Pančevu Kapela Sv. Georgija na pravoslavnom groblju u Pančevu Vodotoranj u Pančevu Zgrada stare bolnice u Pančevu Javno parno kupatilo u Pančevu Zgrada „Socijalnog” u Pančevu Kuća u Ul. Žarka Zrenjanina 106A Kompleks Svilara na reci Tamiš Logor „Svilara” u Pančevu Banatska okućnica u Dolovu Evangelistička crkva sa pomoćnim zgradama