Klis
Klis | |
|---|---|
 Klis i kliška tvrđava | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Hrvatska |
| Županija | Splitsko-dalmatinska |
| Opština | Klis |
| Stanovništvo | |
| — 2011. | 3.001 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 43° 33′ 37″ S; 16° 31′ 15″ I / 43.560178416551906° S; 16.520764775724377° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 290 m |
  Klis Klis na karti Hrvatske | |
 Klis Klis na karti Splitsko-dalmatinske županije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 21231 Klis |
| Pozivni broj | +385 21 |
| Veb-sajt | www |
Klis (Clissa)[1] je naseljeno mesto i sedište opštine u Splitsko-dalmatinskoj županiji, Republika Hrvatska.
Geografski položaj[uredi | uredi izvor]
Nalazi se u srednjoj Dalmaciji, severno od Solina i Splita.
Planinski prolaz klis deli planine Mosor i Kozjak na visini od 360 m. Klis je poznat i po kliškoj tvrđavi.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Do teritorijalne reorganizacije u Hrvatskoj nalazio se u sastavu stare opštine Solin.
Zbog svog istaknutog položaja dugo vremena je predstavljao teško osvojivo utvrđenje. To je 1838. godine mala "tvrdinja" na vrhu visokog i strmog brda. Srednjovekovni Klis bio je sedište uskoka, boraca protiv turske i mletačke najezde.
Njegovim osvajanjem 1537. godine, Turci su uspeli da dođu i zauzmu Solin i time prodiru kroz Kaštela na južnim obroncima Kozjaka, ali nikada nisu uspeli da zauzmu Split. Turci ga utvrđuju i grade džamiju sa minaretom. Za vreme njihove vlasti je bio sedište upravne jedinice Kliškog sandžaka. Preostali kliški uskoci, posle pada tvrđave, preselili su se u Senj (senjski uskoci). Gašpar Petar Vinjalić je opisao kako je Megdan, ravnica pored tvrđave, dobila ime. U vrijeme turske opsade Klisa 1537. jedan Turčin Bagara, velikog stasa i snage, je pozivao na megdan ljude koji su branili tvrđavu, a odazvao se mladić Miloš koji ga je pobijedio kao David Golijata. Glavu muslimana donosi u tvrđavu gdje ga dočekuju sa aplauzom, a mjesto borbe se od tada nazvalo Megdan, a i danas se tako zove. [2] [3]
Klis je kratkotrajno oslobođen 1596, a konačno 1648, za vreme Kandijskog rata, kada ga osvajaju Mlečani. Oni utvrđuju grad, a džamiju pretvaraju u crkvu. Današnji izgled Klisa potiče iz vremena poslednje mletačke obnove.
Novije naselje je nastalo nakon povlačenja Turaka. U naselju se nalazi stara turska česma. Istorijska zbirka sa tvrđave preseljena je u Muzej grada Splita. Ikona Uskočke Bogorodice iz Klisa, koju su uskoci doneli iz Bosne kao pravoslavci, slikana u pravoslavnom stilu, se danas nalazi u jednoj crkvi u Splitu.
U tvrđavi Klis je pronađen natpis kraljice Domaslave.
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
Na popisu stanovništva 2011. godine, opština Klis je imala 4.801 stanovnika, od čega u samom Klisu 3.001.
Opština Klis[uredi | uredi izvor]
| Broj stanovnika po popisima[4] | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1857. | 1869. | 1880. | 1890. | 1900. | 1910. | 1921. | 1931. | 1948. | 1953. | 1961. | 1971. | 1981. | 1991. | 2001. | 2011 |
| 3.890 | 4.266 | 4.392 | 4.939 | 5.668 | 6.228 | 7.334 | 7.299 | 6.324 | 6.360 | 6.010 | 5.113 | 4.063 | 4.241 | 4.367 | 4.801 |
Napomena: Nastala iz stare opštine Solin. U 1981. deo podataka sadržan je u gradu Solinu, a od 1857. do 1961. u opštini Muć.
Klis (naseljeno mesto)[uredi | uredi izvor]
| Broj stanovnika po popisima[4] | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1857. | 1869. | 1880. | 1890. | 1900. | 1910. | 1921. | 1931. | 1948. | 1953. | 1961. | 1971. | 1981. | 1991. | 2001. | 2011 |
| 1.082 | 1.196 | 1.248 | 1.442 | 1.704 | 2.018 | 2.212 | 2.700 | 2.251 | 2.364 | 2.464 | 2.176 | 1.827 | 2.320 | 2.557 | 3.001 |
Napomena: U 1991. povećano za deo područja naselja Solin (grad Solin), koji je samo u 1981. pripadao naselju Solin (grad Solin), dok je ranije taj deo pripadao naselju Klis. U 1857., 1869., 1921. i 1931. sadrži podatke za bivše naselje Varoš koje je od 1880. do 1900. i u 1948. iskazivano kao samostalno naselje.
Popis 1991.[uredi | uredi izvor]
Na popisu stanovništva 1991. godine, naseljeno mesto Klis je imalo 2.320 stanovnika, sledećeg nacionalnog sastava:
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Pogled na Klis sa tvrđave -
Planina Kozjak
Izvori[uredi | uredi izvor]
- [1] Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine
- Gelo, Jakov (1998). Narodnosni i vjerski sastav stanovništva Hrvatske, 1880-1991: po naseljima. Zagreb: Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske. ISBN 978-953-6667-07-9.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ "Srbskij narodnij list", Budim 1839. godine
- ^ Vinjalić, Gašpar (2010). Kratki povijesni i kronološki pregled zbivanja koja su se dogodila Slavenima u Dalmaciji, Hrvatskoj i Bosni 1514—1769., pp. 15. Split: Književni krug.
- ^ Uvedeni novi polasci autobusa za Klis Megdan.[mrtva veza]
- ^ a b — Republika Hrvatska — Državni zavod za statistiku: Naselja i stanovništvo Republike Hrvatske 1857.-2001.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
Mapa[uredi | uredi izvor]
Fotografije[uredi | uredi izvor]
| Gradovi |  | |
|---|---|---|
| Opštine | Baška Voda • Bol • Brela • Gradac • Dicmo • Dugi Rat • Dugopolje • Zagvozd • Zadvarje • Zmijavci • Jelsa • Klis • Lećevica • Lovreć • Lokvičići • Marina • Milna • Muć • Nerežišća • Okrug • Otok • Podbablje • Podgora • Podstrana • Postira • Prgomet • Primorski Dolac • Proložac • Pučišća • Runovići • Seget • Selca • Sutivan • Sućuraj • Tučepi • Hrvace • Cista Provo • Šestanovac • Šolta | |
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
