Manastir Zočište
| Manastir Svetih vrača Kozme i Damjana Manastir | |
|---|---|
 | |
| Osnovni podaci | |
| Jurisdikcija | Srpska pravoslavna crkva |
| Osnivanje | 14. vek |
| Upravnik | arhimandrit Stefan (Milenković) |
| Mesto | Zočište |
| Država |  Srbija |
Manastir Svetih vrača Kozme i Damjana Manastir, je muški manastir Eparhije raško-prizrenske, nalazi se u mestu Zočište, 5 km jugoistočno od Orahovca i par kilometara jugoistočno od Velike Hoče. Selo i manastir su dobili ime po izvoru lekovite vode za oči.[1]
Manastir Svetih Vrača Kuzmana i Damjana pripada Eparhiji raško-prizrenskoj Srpske pravoslavne crkve i evidentirano je nepokretno kulturno dobro.
Starešina manastira je arhimandrit Stefan (Milenković), sa bratstvom na čelu od 20. maja 2004. godine.[2]
Prošlost manastira[uredi | uredi izvor]
Manastir je sagrađen u 14. veku, u vreme vladavine Nemanjića, na ostacima stare vizantijske svetinje, ali je njegov ktitor nepoznat. U poslednjim istraživanjima, na mestu današnjeg hrama su pronađeni ranohrišćanski nadgrobni spomenici iz 4. veka, kao i keramika iz 3. i 4. veka. Prvi pisani pomen manastira je u darovnoj povelje Stefana Dečanskog iz 1327. godine. Najstarije očuvane freske u crkvi, koja potiče iz perioda osnivanja, su iz 14. veka. Manastir je posedovao minej iz 15. veka, koji se čuvao Narodnoj biblioteci , uništenoj 6. aprila 1941. godine, prilikom bombardovanja.[1]
Arhitektura manastirske crkve[uredi | uredi izvor]
Manastirska crkva je podignuta kao jednobrodna zasvedena građevina sa trostranom apsidom na istoku i nešto širom i višom pripratom zidana je nepravilnim tesanicima. Na zidovima crkve delimično je bio sačuvan živopis visokih stilskih kvaliteta, koji se različito datuje. U manastiru se čuvala zbirka vrednih ikona i drugih crkvenih predmeta.
Razaranje manastira 1999. godine[uredi | uredi izvor]
(Foto:Darko Dozet)
U septembru 1999. godine[3] Crkvu Sv. Vrača Besrebrenika Kuzmana i Damjana, nakon dolaska nemačkih snaga KFOR, pripadnici OVK su minirali, a prilikom eksplozije uništene su mnoge vredne freske, ikone i drugi predmeti, kao i srpsko groblje i okolne kuće meštana.[1] Monasi su evakuisani u poslednjem trenutku.[4]
Obnova 2004. godine[uredi | uredi izvor]
Crkva je obnovljena u oktobru 2004. godine. Za izgradnju je korišćen kamen stare crkve i nova je skoro identična porušenoj. Sada su crkva i posed u specijalnoj zaštićenoj zoni, ograđenoj bodljikavom žicom, koju je postavio Kfor. U manastiru se nalaze mošti svetitelja Kozme i Damjana. Kako u Zočištu nema više Srba, manastir najčešće posećuju meštani okolne Velike Hoče i Orahovca i stranci, a prema moštima svetitelja poštovanje gaje i lokalni, ali i Albanci iz drugih krajeva, zbog verovanja u isceljenje bolesti, a neki od njih i zbog griže savesti posle učestvovanja u rušenju manastira.[4][5][6]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g Manastir Zočište: Istorijat, Pristupljeno 12. 2. 2013.
- ^ MI, Agencija. „Arhimandrit Stefan (Milenković): Ličimo li mi na Preteču?”. Radio Slovo ljubve 107,3 MHz (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-11-15.
- ^ Rastko - Raspeto Kosovo: Manastir Zočište i crkva Sv. Vrača Besrebrenika Kuzman i Damjana, Pristupljeno 12. 2. 2013.
- ^ a b Srpske novine Crna Gora: Ugrožen manastir Zočište kod Orahovca, 14. 7. 2011., Pristupljeno 12. 2. 2013.
- ^ Vaseljenska: Rušili srpske svetinje a sada dolaze da se pomole za zdravlje Arhivirano na sajtu Wayback Machine (19. avgust 2012), Pristupljeno 12. 2. 2013.
- ^ Srpska.ru: Čudo u Zočištu, ili Kako Albanci poštuju srpske svetinje, Genadij Belovolov, 10. 9. 2012., Pristupljeno 12. 2. 2013.
