Maja Bošković-Stuli
| Maja Bošković-Stuli | |
|---|---|
 Maja Bošković-Stuli | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 9. novembar 1922. |
| Mesto rođenja | Osijek, Kraljevina SHS |
| Datum smrti | 14. avgust 2012. (89 god.) |
| Mesto smrti | Zagreb, {Hrvatska |
| Državljanstvo | Hrvatska |
| Nacionalnost | Jugoslovenka, Hrvatica |
| Religija | judaizam |
| Porodica | |
| Supružnik | Bernard Stuli |
| Roditelji | Dragutin Bošković Ivanka Bošković |
| Porodica | Magda Bošković (sestra) |
Maja Bošković-Stuli (Osijek, 9. novembar 1922[1] — Zagreb, 14. avgust 2012) bila je jugoslovenska i hrvatska istoričarka, spisateljica i akademik.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Maja Bošković-Stuli je rođena u Osijeku 9. novembar 1922. u jevrejskoj porodici Dragutina i Ivanke Bošković.[2][3] Godine 1923. se sa porodicom preselila u Zagreb.[4] Maja je osnovnu i srednju školu (3. ženska gimnazija)[3] pohađala u Zagrebu.[4] Članica Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ) postala je tokom gimnazijskog školovanja i bila je jedna od najaktivnijih u naprednom omladinskom pokretu. Bila je član Srednjoškolskog aktiva.[3] Godine 1941. je nakon mature morala da prekine školovanje zbog rasnih progona Nezavisne Države Hrvatske (NDH). Majina sestra Magda je uhvaćena odmah po osnivanju NDH i ubijena u proleće 1942 godine. Ostale članove porodice su iste godine ustaške vlasti zatvorile u Osijeku, ali su nakon intervencije uspeli da prebegnu na italijanski teritoriju. Majin otac se sklonio u Crikvenicu. Maja je s majkom, dedom i tetkom pošla u Dubrovnik gde su ih italijanski okupatori prvo internirali na ostrvu Lopudu, a potom prebacili u koncentracioni logor Rab, gde joj je umro deda. U logoru je Maja sudelovala u ilegalnom otporu, a nakon kapitulacije Italije i zatvaranja logora uključila se u Narodnooslobodilačku borbu (NOB). U Holokaustu je izgubila celu porodicu.[4][5]
Nakon rata započela je studije slavistike u Zagrebu, nastavila ih u Kazanu i Lenjingradu, a nakon Rezolucije Informbiroa vraćena je s ostalim jugoslovenskim studentima iz Sovjetskog Saveza u Beograd, gde je diplomirala 1950. godine. U Jugoslovenskoj akademiji znanosti i umjetnosti (JAZU) zaposlila se 1951. godine, a od 1952. do penzionisanja, 1979. godine, radila je u Institutu za narodnu umetnost. Doktorirala je 1961. godine u Zagrebu s temom predaje o Midi, vladaru kozjih (ili jarećih) ušiju.[6] Od 1963. do 1973. godine bila je direktor Instituta i glavna urednica naučnog časopisa Narodna umetnost.[7] Od 1980. godine bila je saradnica JAZU-a, a 2000. godine izabrana je za redovnog člana. Bila je počasna članica međunarodnog naučnog udruženja Folklore Fellows Finske akademije nauka, kao i Etnografskog društva pri Čehoslovačkoj akademiji nauka. Za naučni rad je dobila dve nagrade SR Hrvatske: godišnju (1975) i za životno delo (1990), kao dve međunarodne: „Herderovu” (Beč, 1991) i „G. Pitre – S. Salomon-Marino” (Palermo, 1992). Primila je i nagradu „Antun Barak” Slavističkog komiteta Hrvatskog filološkog društva (1999). Za lične zasluge promovisanja nauke u Hrvatskoj i svetu posmrtno je 2012. godine odlikovana redom Danice hrvatske s likom Ruđera Boškovića. Bila je među osnivačima međunarodnog udruženja za istraživanje priča (engl. International Society for Folk Narrative Research), u uredništvu uglednog međunarodnog časopisa Fabula, kao i stalna saradnica Enzyklopädie des Märchens. Objavila je više od dvadeset knjiga (od kojih su neke doživele i ponovljena izdanja), kao i preko 250 studija u domaćim i međunarodnim naučnim časopisima.[4]
Folkloristička karijera Maje Bošković-Stuli počela je temeljitim terenskim istraživanjima pripovedanja ranih pedesetih godina u Istri, a potom, uglavnom u šezdesetim godinama, i u ostalim hrvatskim krajevima: okolini Daruvara i Pakraca, na Baniji, u okolini Šibenika i Drniša, Konavala, Dubrovačkog primorja, Rijeke i Župe dubrovačke, Šipana i Lastova, Pelješca i Neretve, Hvara i Brača, Sinjske krajine, okoline Đakova, Hrvata u Slovačkoj. Usmenoknjiževnu građu skupljala je najpre zapisujući, a potom snimajući magnetofonski. Rezultat su 34 rukopisne zbirke i 59 magnetofonskih traka zapisa autentična pripovedanja iz gotovo čitave Hrvatske. Zabeležila je 2.433 priče, 1.253 pesme, 89 poslovica i izreka i nekoliko opisa običaja. Važan je i njen leksikografski rad, posebno kao urednice u Hrvatskoj književnoj enciklopediji. Uprkos porodičnoj i ličnoj ratnoj tragediji, posleratna politička zbivanja u Jugoslaviji je pratila s naročitim zanimanjem, ali nije u njima sudelovala. Maja je s tugom komentarisala sudbinu maspoka iz 1971. godine. Bila je strasno predana svom radu, isključivo naučnim argumentima branila je usmenoknjiževnu građu prikupljenu u Hrvatskoj kao neodvojiv korpus hrvatske kulture i hrvatskog jezika. Hrvatskoj je usmenoj književnosti nesumnjivo prva dala književnonaučni okvir i određenje. Premda njena rasuđivanja uglavnom proizlaze iz hrvatske građe, poštujući u tumačenju relevantne svetske teorijske naučne dosege, one nisu samo lokalne, hrvatske, već su ravnopravnim delom svetske nauke.[4]
Godine 2005. Maja Bošković-Stuli bila je proglašena za jednu od 35 najvažnijih žena u istoriji Hrvatske.[8] Preminula je u Zagrebu u 90-oj godini života, 14. avgusta 2012. godine.[4] Sahranjena je 21. avgusta iste godine na zagrebačkom groblju Mirogoj.[9][10][11]
Dela[uredi | uredi izvor]
- Istarske narodne priče, Zagreb 1959.
- Narodne pripovijetke ("Pet stoljeća hrvatske književnosti"), Zagreb 1963.
- Narodne epske pjesme, knj. 2 ("Pet stoljeća hrvatske književnosti"), Zagreb 1964.
- Narodna predaja o vladarevoj tajni, Zagreb 1967.
- Usmena književnost ("Povijest hrvatske književnosti" 1, pp. 7–353), Zagreb 1978.
- Usmena književnost nekad i danas, Beograd 1983.
- Usmeno pjesnistvo u obzorju književnosti, Zagreb 1984.
- Zakopano zlato. Hrvatske usmene pripovijetke, predaje i legende iz Istre, Pula – Rijeka 1986.
- U kralja od Norina. Priče, pjesme, zagonetke i poslovice s Neretve, Metković – Opuzen 1987.
- Pjesme, priče, fantastika, Zagreb 1991.
- Žito posred mora. Usmene priče iz Dalmacije, Split 1993.
- Priče i pričanje: stoljeća usmene hrvatske proze, Zagreb 1997.
- Usmene pripovijetke i predaje ("Stoljeća hrvatske književnosti"), Zagreb 1997.
- O usmenoj tradiciji i o životu, Zagreb 1999.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. 1984. str. 75.
- ^ Knežević & Laslo 2011, str. 83
- ^ a b v Jaša Romano, (1980). str. 340.
- ^ a b v g d đ Ha-Kol (Glasilo Židovske zajednice u Hrvatskoj); Ljiljana Markas; Maja Bošković-Stulli - Novi pristup usmenoj književnosti; stranica 8, 9, 10, 11; broj 126, rujan / listopad 2012.
- ^ Ciglar, Želimir (22. 9. 2007). „Znanstveni rad mi je dojadio”. Večernji list (na jeziku: hrvatskom). str. 50. Pristupljeno 8. 1. 2015.
- ^ „Bošković-Stulli, Maja” (na jeziku: hrvatskom). Croatian Writers Society. Arhivirano iz originala 18. 03. 2010. g. Pristupljeno 19. 4. 2012.
- ^ „Maja Bošković-Stulli profile” (na jeziku: hrvatskom). Hrvatska akademija znanosti i umjetnosti. Arhivirano iz originala 01. 04. 2012. g. Pristupljeno 19. 4. 2012.
- ^ Biluš, Marina (4. 7. 2005). „Biramo najznačajniju Hrvaticu u povijesti” [Selecting the most significant Croat woman in history] (na jeziku: hrvatskom). Nacional. Arhivirano iz originala 07. 07. 2012. g. Pristupljeno 19. 4. 2012.
- ^ Gradska groblja Zagreb: Maja Bošković-Stulli, Mirogoj Ž-119-II-48
- ^ HINA (16. 8. 2012). „Preminula akademkinja Maja Bošković-Stulli” (na jeziku: hrvatskom). Croatian Ethnological Society. Arhivirano iz originala 08. 12. 2015. g. Pristupljeno 8. 1. 2015.
- ^ „Odlazak vrsne istraživačice usmene književnosti” (na jeziku: hrvatskom). Novi list. 16. 8. 2012. Pristupljeno 25. 8. 2012.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Knežević, Snješka; Laslo, Aleksander (2011). Jevrejski Zagreb. Zagreb: AGM, Jevrejska opština Zagreb. ISBN 978-953-174-393-8.
- Romano, Jaša (1980). Jevreji Jugoslavije 1941—1945: žrtve genocida i učesnici narodnooslobodilačkog rata. Beograd: Jevrejski istorijski muzej, Saveza jevrejskih opština Jugoslavije.
