Organizacija američkih država

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Organizacija američkih država Organization of American States Organización de los Estados Americanos Organisation des États Américains Organização dos Estados Americanos
Grb
Zastava
Sedište Vašington
Članova 35 država
Jezici engleski, francuski, španski, portugalski
Generalni sekretar Luis Almagro,
 Urugvaj
(od 26. maja 2015)
Asistent generalnog sekretara Nestor Mendez,
 Belize
Osnivanje Povelja Organizacije američkih država
- 30. april 1948. (potpisana)
- 1. decembar 1951. (stupila na snagu)
Sajt http://www.oas.org/

Organizacija američki država (skraćeno OAD ili OAS od engl. Organization of American States ili OEA od šp. Organización de los Estados Americanos, port. Organização dos Estados Americanos i franc. Organisation des États Américains) je međunarodna organizacija 35 američkih država, sa sedištem u Vašingtonu, SAD. Osnovana je 1948. godine, potpisivanjem Povelje Organizacije američkih država, a koja je stupila na snagu 1951. godine.[1] Od 1990-ih, organizacija se fokusirala na praćenje izbora. Na čelu OAS je generalni sekretar; sadašnji predsednik je Urugvajac Luis Almagro.[2]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Zgrada Pan američke unije ubrzo nakon izgradnje u Vašingtonu, 1910.
Pan American Union headquarters building|Zgrada Pan američke unije u Vašingtonu, 1943.

Pozadina[uredi | uredi izvor]

Pojam međunarodne unije u Novom svetu prvi put su izneli tokom oslobođenja Amerike Hoze de San Martin i Simon Bolivar[3] koji su na Kongresu Paname (još uvek u sastavu Kolumbije) 1826. godine predložili stvaranje savez američkih republika, sa zajedničkom vojskom, paktom o međusobnoj odbrani i nadnacionalnom parlamentarnom skupštinom. Ovom sastanku su prisustvovali predstavnici Velike Kolumbije (koja se sastoji od savremenih zemalja Kolumbija, Ekvador, Panama i Venecuela), Argentine, Perua, Bolivije, Ujedinjenih provincija Centralne Amerike i Meksika, ali grandiozno nazvan „Ugovor o uniji, Liga i večna konfederacija“ je na kraju ratifikovala samo Gran Kolumbija. Bolivarov san se ubrzo pokvaren građanskim ratom u Velikoj Kolumbiji, raspadom Centralne Amerike i pojavom nacionalnih, a ne novosvetskih pogleda u novim nezavisnim američkim republikama. Bolivarov san o međuameričkom jedinstvu trebalo je da ujedini latinoameričke nacije protiv spoljnih sila.

Logo u publikaciji iz 1909. godine.[4]
Emblem with the official name in English.
Pečat sa zvaničnim nazivom na engleskom.

Fondacija[uredi | uredi izvor]

Sredinom 1930-ih, predsednik SAD Frenklin Delano Ruzvelt organizovao je međuameričku konferenciju u Buenos Ajresu. Jedna od stavki na konferenciji bila je „Liga nacija Amerike“, ideja koju su predložile Kolumbija, Gvatemala i Dominikanska Republika.[5] Na sledećoj Međuameričkoj konferenciji za održavanje mira, 21 nacija se obavezala da će ostati neutralna u slučaju sukoba između bilo koje dve članice.[6] Iskustvo Drugog svetskog rata uverilo je vlade hemisfere da jednostrano delovanje ne može da obezbedi teritorijalni integritet američkih naroda u slučaju spoljne agresije. Da bi odgovorili na izazove globalnog sukoba u posleratnom svetu i da bi obuzdali sukobe unutar hemisfere, usvojili su sistem kolektivne bezbednosti, Interamerički ugovor o recipročnoj pomoći (Sporazum iz Rija) potpisan 1947. godine u Rio de Žaneiru.

Deveta Međunarodna konferencija američkih država održana je u Bogoti između marta i maja 1948. godine, a predvodio ju je državni sekretar Sjedinjenih Država Džordž Maršal, sastanak koji je doveo do obećanja članova da će se boriti protiv komunizma na zapadnoj hemisferi.[7] Ovo je bio događaj koji je doveo do rođenja OAS-a onakvog kakav je danas, sa potpisom 21 američke zemlje na Povelju Organizacije američkih država 30. aprila 1948. (na snazi od decembra 1951. godine). Na sastanku je usvojena i Američka deklaracija o pravima i dužnostima čoveka, prvi opšti instrument u svetu o ljudskim pravima.

Prelazak iz Panameričke unije u OAS bio bi miran da nije bilo ubistva kolumbijskog lidera Horhea Eliesera Gajtana. Generalni direktor pređašnje organizacije, Alberto Ljeras Kamargo, postao je prvi generalni sekretar. Sadašnji generalni sekretar je bivši urugvajski ministar spoljnih poslova Luis Almagro.

Savremeni dan[uredi | uredi izvor]

OAS je sprovela reviziju opštih izbora u Boliviji 2019, za koje pristalice opozicije tvrde da su nelegalni. U izveštaju OAS se navodi da su rezultati poremećeni „jasnom manipulacijom“ i značajnim nepravilnostima koje su dovele do bolivijske političke krize 2019. Bolivijski predsednik Evo Morales je ubrzo potom podneo ostavku, pošto je izgubio poverenje vojske zemlje u onome što je opisao kao državni udar.[8] Pojedini mediji raspravljali su o tome da li to treba nazvati državnim udarom.[9] Dana 21. decembra, Tehnička misija izbornih eksperata koju je poslala Evropska unija objavila je izveštaj od 67 stranica sa sličnim zapažanjima i zaključcima kao i OAS. Napomenuli su da je „postojao zapisnik sa neuobičajeno velikim brojem poništenih glasova, praznih glasova i stopostotnog učešća birača na nizu biračkih mesta“ i istakli opšti propust TSE da proglasi ove nepravilnosti.[10][11] Studije koje je naručio američki levičarski[12][13][14] trust mozgova CEPR, tvrdile su da je statistička analiza izveštaja OAS-a netačna i nepouzdana.[15] Autor OAS-ove analize povratnih glasova je naveo da je CEPR-ovo objašnjenje rezultata neuverljivo.[16] Organizaciju su kritikovali Meksiko[17] i CEPR[18] zbog njihove percepcije mešanja u unutrašnje poslove Bolivije.[19] OAS je posmatrala Opšte izbore u Boliviji 2020. godine, navodeći da nema dokaza o prevari.[20] Njujork tajms je zaključio da je bilo neke prevare, ali da je nejasno koliko ili da li je to dovoljno da se promeni rezultat izbora, i sugerisao je da je početna analiza OAS-a bila pogrešna.[21]

U aprilu 2022, Nikaragva je izvestila o završetku svog procesa povlačenja iz OAS-a započetog u novembru 2021. godine, iako je OAS navela da prema uslovima ugovora povlačenje neće stupiti na snagu do 2023. godine.[22]

Članstvo[uredi | uredi izvor]

Po osnivanju 5. maja 1948. Organizaciju je činilo 21 država članica.

Države članice OAD
  osnivači
  kasnije pristupili

Danas su svih 35 nezavisnih američkih država članice Organizacije:

Službeni jezici organizacije su engleski, francuski, španski i portugalski. Iako je Surinam država članica, holandski nije službeni jezik.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „The Organization of American States”. Council on Foreign Relations. 
  2. ^ Wyss, Jim. „As a Uruguayan is poised to head the OAS, questions swirl about Venezuela”. Miami Herald. Pristupljeno 18. 3. 2015. 
  3. ^ „Panama: A Country Study”. Washington: GPO for the Library of Congress. 1987. 
  4. ^ catalog, International bureau of the American republics, Washington, D. C. [from old; Book, Start this, Cacao (PDF), Pristupljeno 2021-10-13 
  5. ^ Special to the New York Times. "League of Nations in Americas urged by 3 Latin states", The New York Times. April 13, 1936. p. 1.
  6. ^ "Americas adopt neutrality pact", The New York Times. December 20, 1936.
  7. ^ „Organization of American States”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2019-09-04. 
  8. ^ Faiola, Anthony; Krygier, Rachelle. „Bolivia's Morales resigns amid scathing election report, rising protests”. The Washington Post (na jeziku: engleski). ISSN 0190-8286. Pristupljeno 2021-03-18. 
  9. ^ „AP Explains: Did a coup force Bolivia's Evo Morales out?”. Associated Press. 11. 11. 2019. Pristupljeno 4. 12. 2019. „Whether the events Sunday in Bolivia constitute a coup d’état is now the subject of debate in and outside the nation. ... Bolivia’s "coup" is largely a question of semantics” 
  10. ^ „Unión Europea Misiónde Expertos Electorales Bolivia 2019 Informe Final” (PDF) (na jeziku: španski). European Union in Bolivia. Arhivirano iz originala (PDF) 6. 7. 2020. g. Pristupljeno 15. 10. 2020. 
  11. ^ „Informe de la UE detectó "numerosos errores" en elecciones de Bolivia | Voice of America - Spanish”. www.voanoticias.com (na jeziku: španski). Voice of America Spanish. 21. 12. 2019. Pristupljeno 15. 10. 2020. 
  12. ^ Rosenberg, Tina (4. 11. 2007). „The Perils Of Petrocracy”. The New York Times. Pristupljeno 5. 10. 2014. „… Mark Weisbrot, co-director of the Center for Economic and Policy Research, a left-wing Washington policy group.” 
  13. ^ Sussman, Anna Louie (7. 9. 2015). „Are Women the New Face of Organized Labor?”. The Wall Street Journal. Pristupljeno 20. 9. 2015. 
  14. ^ Fox, Maggie (24. 7. 2013). „Obamacare won't slash workers' hours, report finds”. NBC News. Pristupljeno 31. 10. 2014. 
  15. ^ „Data from Bolivia's Election Add More Evidence That OAS Fabricated Last Year's Fraud Claims”. 21. 10. 2020. 
  16. ^ Nooruddin, Irfan. „Analysis | Yes, Bolivia's 2019 election was problematic. Here's why.”. The Washington Post (na jeziku: engleski). ISSN 0190-8286. Pristupljeno 2021-03-18. 
  17. ^ Garcia, David Alire (17. 3. 2021). Esposito, Anthony, ur. „Mexico to OAS: Stop interfering in Bolivia's internal affairs”. Associated Press. Thomson Reuters. Pristupljeno 14. 2. 2022. 
  18. ^ Williams, Jack R.; Curiel, John. „Analysis of the 2019 Bolivia Election” (PDF). Center for Economic and Policy Research (CEPR). Pristupljeno 14. 2. 2022. 
  19. ^ Hetland, Gabriel (7. 3. 2020). „Opinion: The OAS helped undermine, not restore, democracy in Bolivia”. The Washington Post. Pristupljeno 14. 2. 2022. 
  20. ^ Tancara Castillo, Cándido (23. 10. 2020). „ONU, OEA y Uniore descartan fraude en elecciones generales”. Pagina Siete (na jeziku: španski). Arhivirano iz originala 14. 04. 2021. g. Pristupljeno 24. 07. 2022. 
  21. ^ Kurmanaev, Anatoly (7. 6. 2020). „A Bitter Election. Accusations of Fraud. And Now Second Thoughts.”. The New York Times. 
  22. ^ „Nicaragua announces withdrawal from Organization of American States despite bloc's objections”. france24.com. 25. 4. 2022. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Organizacija američkih država na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Организација_америчких_држава&oldid=25301673”