Osma crnogorska brigada

Osma crnogorska brigada
Veliki narodni zbor povodom osnivanja Osme crnogorske brigade u Beranama, 25. februara 1944.
Postojanje	25. februar 1944 – maj 1945. Mesto formiranja: Berane
Formacija	4 bataljona
Jačina	februar 1944: 900 vojnika i oficira
Deo	Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije
Angažovanje	Oslobođenje Valjeva septembra 1944., Beogradska operacija, Sremski front, Proboj Sremskog fronta Završne operacije JA
Odlikovanja	Orden bratstva i jedinstva

Osma crnogorska brigada formirana je 25. februara 1944. u Beranama od ljudstva Lovćenskog, Nikšićkog, Zetskog, Durmitorskog, Komskog i Kolašinskog NOP odreda. Imala je 4 bataljona sa oko 900 boraca. U sastav 37. divizije ušla je 4. marta i bila do sredine avgusta, kada je ušla u sastav Prve proleterske divizije, a od marta 1945. u sastavu Jedanaeste krajiške divizije.

Borbeni put brigade

Značajnije borbe vodila je zajedno s Petom proleterskom crnogorskom, Trećom proleterskom sandžačkom i Sedmom crnogorskom omladinskom udarnom brigadom od 11. do 24. aprila oko Brodareva, Bijelog Polja i Mojkovca protiv Nemaca, četnika i muslimanske milicije. U sadejstvu sa Petom crnogorskom brigadom 28/29. aprila razbile su nemačko-četničke snage i zauzele Bijelo Polje i odbacile neprijateljeve snage prema Sjenici i Brodarevu. Potom su 2/3. maja zauzele Brodarevo, a sutradan se povukle pošto su nemačke snage s tenkovima intervenisale iz Prijepolja. Ponovno su 5. maja zauzele na juriš Brodarevo koje je branilo oko 100 nemačkih vojnika i 300 pripadnika legije „Krempler“. Tada je zaplenjen 1 tenk, 2 oklopna automobila, 1 top, 2 mitraljeza, 1 minobacač, 2 puškomitraljeza i ostali materijal. Sa Sedmom crnogorskom omladinskom brigadom vodila je teške četvorodnevne borbe od 19. do 22. juna na mostobranu na desnoj obali Lima kod Bijelog Polja protiv Nemaca i muslimanske mi¬licije u jačini od oko 1800 ljudi. Poslednjeg dana Nemci su ovladali mostobranom.

Od sredine avgusta, u sastavu Prve proleterske divizije borila se na području istočnog dela Sandžaka i u jugozapadnoj Srbiji, u septembru na Mokroj gori, oko Užica i na Ravnoj gori, zatim je učestvovala u oslobođenju Valjeva i Uba. U Beogradskoj operaciji, napadala je pravcem Rakovica—Dedinje—Slavija—Kalemegdan. Naročito se istakla u prodoru kroz Beograd 16. oktobra kad je ovladala Dečanskom ulicom (ulica Moše Pijade) i 17. oktobra, kad je zauzela Igumanovu palatu i izbila na Terazije, koje su Nemci uporno branili. Početkom decembra prebačena je na Sremski front, gde vodi teške borbe u Matoroj šumi, oko Šida i Tovarnika, a kasnije na liniji Seljani—Gunja. Učestvovala je i u proboju Sremskog fronta 12. aprila i u gonjenju neprijatelja na zapad, vodeći s njim oštre borbe kod Slavonskog Broda i Pleternice. Početkom maja istakla se u borbama u rejonu Klanjec, a u rejon Celja izbila je 12. maja gde je učestvovala u zarobljavanju odsečenih neprijateljevih snaga na prostoriji Celje—Šoštanj.

Odlikovana je Ordenom zasluga za narod sa zlatnom zvezdom i Ordenom bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem.