Портал:Pozorište/Članak
Izabrani članci [uredi izvor]
Januar[uredi izvor]
Opera Garnije ili Pariska opera ili Palata Garnije (fr. Opéra Garnier, Opéra de Paris, Palais Garnier) je operski teatar sa 1979 sedišta u Parizu u Francuskoj. Ovu građevinu u neo-baroknom stilu konstruisao je Šarl Garnije. Opera Garnije se smatra remek-delom arhitekture druge polovine 19. veka.
Ova građevina je izgrađena u sklopu velike rekonstrukcije Pariza iz vremena cara Napoleona III, koji je ovlastio barona Osmana da nadgleda izgradnju. Šarl Garnije je pobedio na konkursu za projekat nove zgrade opere i baleta 1861. Izgradnja je trajala sa prekidima do 1874.
Opera Garnije je otvorena 15. januara 1875. pod imenom Académie Nationale de Musique - Théâtre de l'Opéra. Godine 1978. ime je promenjeno u Théâtre National de l'Opéra de Paris (Nacionalni teatar Pariske opere). Kada je operska trupa izabrala Operu Bastilja kao svoju glavnu scenu, po izgradnji 1989., stari teatar je dobio ime Palata Garnije.
Površina zgrade je 11.237 m. Centalni luster teži više od 6 tona. Tavanicu opere je 1964. ponovo oslikao Mark Šagal. Pozorište predstavlja istorijski spomenik Francuske od 1923. godine. Opera Garnije jedan je od simbola Pariza zajedno sa Notr Damom, Luvrom i bazilikom Sakre ker. Ovaj objekat mesto je snimanja velikog broja filmova, a u njemu su se odigrali mnogi popularni mjuzikli. Izgrađena je tokom Drugog francuskog carstva i opisana je kao „jedna od najskupljih zgrada i remek delo gradnje”.
Februar[uredi izvor]
Pevaj, brate je srpska pozorišna predstava koju je režirao Slavenko Saletović po tekstu Stevana Koprivice, u produkciji Favi teatra iz Beograda. Premijerno je odigrana 11. novembra 2009. godine u Domu sindikata. Prva je srpska pozorišna predstava koja se bavi svetom pop i rok muzike i muzičarima koji pokušaju da pronađu sebe i muzičku matricu u zemlji potpuno podčinjenoj dominantnom folk modelu.
Zbog velike popularnosti predstava je izdata na dvd izdanju, a 2011. godine je snimana televizijska serija Pevaj, brate! sa sličnom tematikom i istim glavnim glumcima. Dok je predstava dobila nastavak pod nazivom Pevaj, brate 2, koja je premijerno odigrana u Domu sindikata, 16. oktobra 2013. Prva predstava je odigrana 200 puta, a gledalo je više od 200.000 gledalaca. Na Jutjubu je prešla 3.000.000 pregleda.
Mart[uredi izvor]
Mjuzikl je žanr u filmskoj i pozorišnoj umjetnosti nastao početkom 20. vijeka kao oblik pozorišne predstave koja kombinuje pjesme, govorni dijalog, glumu i ples. Priča i emotivni sadržaj muzike — humor, patetika, ljubav, gnijev — prenose se riječima, muzikom, pokretom i tehničkim aspektima zabave kao integrisane cjeline. Nastao je iz potrebe za zabavom pozorišne publike. Tematika mjuzikla može da bude priča iz svakodnevnog života ili prerađeno književno djelo. Libreta mjuzikla je najčešće zasnovana na vrijednim književnim ostvarenjima — književnom tekstu pozorišnih komada ili romana, a muzičke tačke nose obilježja američke zabavne i džez muzike. Balet je sastavni dio dramske radnje, pa je i uloga koreografa istaknuta u realizaciji pojedinih muzičkih komedija. Iako se muzičko pozorište preklapa sa drugim pozorišnim formama poput opere i plesa, može se razlikovati po jednakom značaju koji se muzici daje u poređenju sa dijalogom, pokretom i drugim elementima. Od ranog 20. vijeka, pozorišna djela muzičkog teatra obično se nazivaju mjuziklima.
Iako je muzika bila dio dramatičnih prezentacija od davnih vremena, moderno zapadno muzičko pozorište pojavilo se tokom 19. vijeka, sa mnogim strukturalnim elementima uspostavljenim u radovima Gilberta i Salivana u Britaniji i Edvarda Harigana i Tonija Harta u Americi. Nakon njih uslijedile su brojne Edvardovske muzičke komedije i muzička pozorišna djela američkih stvaralaca poput Džordža M. Kohana na prelazu u 20. vijek. Mjuzikl Princes (1915—1918) i druge pametne predstave kao što su Tebi ja pjevam (1931), su umjetnički korak naprijed izvan Revea i drugih površnih vidova zabave sa početka 20. vijeka i dovele su do prelomnih djela poput Putujuće pozorište (1927) i Oklahoma (1943). Neki od najpoznatijih mjuzikla kroz decenije koje su uslijedile su: Priča sa zapadne strane (1957), Fantastični (1960), Kosa (1967), Plesni zbor (1975), Mačke (1981), Jadnici (1985), Operski fantom (1986), Iznajmljivanje (1996), Producenti (2001), Zao (2011) i Hamilton (2015).
Mjuzikli se izvode širom svijeta. Oni mogu biti predstavljeni u velikim prostorima, kao što su širokobudžetne produkcije Brodveja ili Vest Enda, u Njujorku ili Londonu. Alternativno, mjuzikli mogu biti postavljeni u manjim prostorima, kao što su rubni teatar, of Broadvej, of of Brodvej, regionalno pozorište ili pozorišna produkcija u zajednici, ili na turnejama. Mjuzikle često predstavljaju amaterske i školske grupe u crkvama, školama i drugim predstavama. Pored Sjedinjenih Država i Britanije, u kontinentalnoj Evropi, Aziji, Australiji, Kanadi i Latinskoj Americi postoje živopisne scene muzičkog teatra.
April[uredi izvor]
Pozorište Vest End je popularno profesionalno pozorište organizovano u velikim pozorištima u londonskom kvartu Vest End i njegovoj okolini. Zajedno sa Brodvejskim teatrom u Njujorku, obično se smatra da pozorište Vest End predstavlja najviši nivo komercijalnog pozorišta na engleskom govornom području. Gledanje predstave na Vest Endu uobičajena je turistička aktivnost u Londonu.
Na Vest Endu ima ukupno 39 pozorišta, a Pozorište Druri Lejn, otvoreno u maju 1663. godine, najstarije je pozorište u Londonu. Pozorište Savoj, sagrađeno je da bi se u njemu prikazivale popularne serije komičnih opera Gilberta i Salivana, od 1881. godine u potpunosti je osvetljeno strujom.
Društvo londonskog teatra (SOLT) saopštilo je da je 2018. godina rekordna godina za prestonicu pozorišne industrije sa posećenošću od 15,5 miliona, prvi put od kada je organizacija počela da prikuplja podatke o publici 1986. godine. Prihodi od ulaznica prešli su 765 miliona funti. Iako je posećenost u 2019. godini pala za 1,4% u odnosu na prethodnu godinu, prihodi od karata dostigli su rekordnih 799 miliona funti.
Maj[uredi izvor]
Radovan III ili Radovan treći je srpska pozorišna predstava Dušana Kovačevića.
Radovan Treći je priča o čovjeku koji se nije snašao, koji je došao iz Zavičaja u veliki grad (gde pticu nije video dvadeset godina), i stalno lamentira za Zavičajem iako se ne smije vratiti tamo, jer je zeznuo lokalce.
Živi sa ženom (Rumenka, kćerka seljaka Stanislava, pokondirena modna kreatorka), kćeri Georginom (koja je u drugom stanju već pet godina, jer ne smije da rodi neudata od Radovana, dok je otac djeteta pripadnik Mrskog neprijatelja, komšija, porodice Vilotić, koji se sad šeta po Amerikama) i tastom Stanislavom (koji je imao neko imanje i ima neke nesređene račune sa Radovanom iz prošlih vremena, a spava u kupatilu a samo jede i sere iza kuće po Radovanu). Takođe, član porodice je i Katica, kćerka umjesto koje je Radovan htio da ima sina, pa je od Katice stvorio muškaraču koja vozi hladnjaču i zviždi za djevokama.
Jun[uredi izvor]
Živeo život Tola Manojlović je srpska pozorišna predstava koju je režirao Petar Teslić po istoimenom romanu Mome Dimića iz 1996. Premijerno je odigrana 28. januara 1967. u Ateljeu 212. Predstava je odigrana na brojnim domaćim i stranim scenama. Predstavu je igrao Petar Kralj do njegove smrti 2011. a videlo ju je više od 250.000 gledalaca. Godine 1973. je predstava snimana za televizijsko prikazivanje.
Jul[uredi izvor]
Mačke (engl. The Cats) je otpjevani mjuzikl, u kompoziciji Endrua Lojda Vebera, a zasnovan je na pjesničkoj zbirci Stara knjiga praktičnih mačaka, Tomasa Sternsa Eliota. U priči se radi o plemenu Mačaka po imenu Dželikl, koje se zajedno okuplja na godišnjem Dželikl balu, gdje donose izbor, poznat kao „Dželikl izbor“, u kojem odlučuju koja će se mačka uzdići na Hevsajd lejer (njihova verzija neba) i vratiti se u novi život. Mjuzikl obuhvata i poznatu pjesmu „Memory“ koju je otpjevala Grizabela. Do 2019. godine, Mačke se nalaze na četvrtom mjestu po broju izvođenja na Brodveju i na šestom mjestu u Vest Endu.
Lojd Veber je počeo da postavlja Eliotove pjesme na mjuzikl 1977, a kompozicije su prvi put predstavljene kao ciklus pjesama 1980. Producent Kameron Mekintoš, angažovao je režisera Trevora Nuna i koreografa Žilijen Lajn, kako bi pjesme pretvorio u kompletan mjuzikl. Mačke su premijerno prikazane 1981. godine, u pozorištu Novi London, u okviru Vest Enda, u Londonu, Engleska, gdje su dobile uglavnom pozitivne kritike, nakon čega je premijerno prikazan 1982. godine, u pozorištu Vest Garden, na Brodveju, gdje je dobio mješovite kritike. Mjuzikl je dobio brojne nagrade, uključujući Nagrade Toni za najbolji mjuzikl, najbolju knjigu mjuzikla i najbolju originalnu partituru; kao i nagradu Lorens Oliver za najbolji mjuzikl. Uprkos svojoj neobičnoj pretpostavci koja je u početku odvratila investitore, pokazalo se da je mjuzikl postigao neviđeni komercijalni uspjeh, sa zaradom širom svijeta od 3,5 milijardi američkih dolara bruto, do 2012.
Londonska produkcija trajala je 21 godinu, tokom kojih je mjuzikl izvođen 8.949 puta, dok je brodvejska produkcija trajala 18 godina, tokom kojih je izvođen 7.485 puta, što je Mačke činilo mjuziklom sa najviše prikazivanja u obje pozorišne četvrti duži niz godina. Mačke su od tada oživljavane u Vest Endu dva puta i jednom na Brodveju. Takođe je mjuzikl prevođen na više jezika i izveden širom svijeta više puta. Dugotrajna inostrana produkcija uključuje 15-godišnje prikazivanje u Operetenhausu, u Hamburgu, gdje je prikazan više od 6.100 puta, kao i stalnu prikazivanje u namjenski izgrađenom pozorištu u Japanu, gdje je prikazan više od 10.000 puta od otvaranja pozorišta 1983. godine.
Mačke su pokrenule fenomen megamjuzikala, uspostavivši globalno tržište mjuzikala i usmeravajući fokus industrije na velikobudžetne blokbastere, kao i porodične i turističke predstave. Dubok, ali polarizacioni uticaj mjuzikla je takođe promijenio estetiku, tehnologiju i marketing industrije. Mačke su 1998. godine adaptirane u film sa direktnim video snimkom, a kasnije je mjuzikl adaptiran u film Mačke, u režiji Toma Hopera 2019. godine.
Avgust[uredi izvor]
Teatar apsurda (fr. Théâtre de l'Absurde) je termin koji se koristi za predstave fikcije apsurda, a kojim se označavaju ostvarenja nekolicine dramskih pisaca iz kasnih 1940-ih (do kasnih 1960-ih), a takođe i za teatar koji razvio polazeći od ovih dela. On je izrazio uverenje da u bezbožnom univerzumu ljudsko postojanje nema smisla ili svrhe, pa stoga ni komunikacija nema nikakvog smisla. Logičke konstrukcije i argumenti daju pravo da se govori o iracionalnom i nelogičnom što dovodi do krajnjeg zaključka pozorišta, tišine.
Septembar[uredi izvor]
Pozorište ili teatar (st. gr. θέατρον - teatron, od θεάομαι - posmatrati) je scenska umetnička manifestacija u kojoj se odvija komunikacija između glumaca i publike. Za razliku od umetnosti kao što su slikarstvo, film ili skulptura, koje poseduju svoju materijalnu formu nezavisno od vremena i prostora, pozorište je usko vezano za prostor i vreme u kojem se izvodi određeni pozorišni komad. Zbog toga se reč pozorište identifikuje kako sa prostorom ili zgradom u kojoj izvode predstave (vidi: Arhitektura pozorišta), tako i sa grupom ljudi koji čine pozorišnu trupu.
Pozorišna umetnost je dramska umetnost koja se obično izvodi po scenariju i u kojoj je akcija detaljno planirana u cilju stvaranja koherentnog dramskog doživljaja.
Pozornica na kojoj će se izvoditi pozorišni komad se unaprijed detaljno priprema, kako bi svaki njen deo bio u službi impresije koja se želi prouzrokovati kod publike. Gluma je osnovni elemenat u pozorišnom delu, a čine je gest, pokret i govor.
Oktobar[uredi izvor]
Henri VI, deo drugi (engl. Henry VI, Part 2), poznat i kao 2 Henri VI, je istorijska drama Viljema Šekspira za koju se veruje da je napisana 1591, i smeštena u vreme kralja Henrija VI od Engleske.
Dok se Henri VI, deo prvi bavi gubitkom engleskih teritorija u Francuskoj i političkim mahinacijama koje vode do Ratova ruža, a Henri VI, deo treći opisuje strahote tog sukoba, Henri VI, deo drugi opisuje nesposobnost kralja da umiri svađe svojih velikaša, smrt kraljevog vernog savetnika Hamfrija, vojvode od Glostera, uspon vojvode od Jorka i neizbežnost oružanog sukoba. Tako, drama kulminira prvom bitkom Rata ruža, prvom bitkom kod Sent Olbansa (1455).
Iako trilogija o Henriju VI možda nije napisana hronološkim redosledom, tri predstave su često grupisane zajedno sa Ričardom III da bi se stvorila tetralogija koja pokriva čitavu sagu Ratova ruža, od smrti Henrija V 1422. do uspona na vlast Henrija VII 1485. Upravo je uspeh ove serije predstava čvrsto utvrdio Šekspirovu reputaciju dramskog pisca.
Henri VI, deo drugi ima najveći broj uloga među svim Šekspirovim dramama, a mnogi kritičari je smatraju najboljom dramom iz trilogije Henri VI.
Novembar[uredi izvor]
„Buba u uhu“ je jugoslovenska pozorišna predstava koja se od 1971. igra u Jugoslovenskom dramskom pozorištu u Beogradu i 2011. je proslavila četiri decenije izvođenja. Ovo je diplomska predstava Ljubiše Ristića.
Ova dugovečna predstava nije najdugovečnija, naime najdugovečnija predstava sa istim glumcima iz Ginisove knjige rekorda je „Stilske vežebe“ koja se izvodi od 1968. godine u Zagrebu.
Decembar[uredi izvor]
Bliskost je pozorišna predstava koja je debitovala u Londonu 1997. godine i dobila BBC-jevu nagradu. „Lorens Olivije“ za najbolju predstavu. Predstava je producirana u više od 100 gradova i prevedena na 30 različitih jezika. Predstavu je režirao Darko Bajić a scenario je napisao Patrik Marber, po kome je sniman istoimeni film 2004. u koji glavne uloge tumače Džulija Roberts i Džud Lo.